Mạc Thiên Tích 鄚天錫, Mạc Thiên Tứ, 鄚天賜

Mạc Thiên Tích 鄚天錫 (1706-1780) sinh tại Trũng Kè (nay thuộc hải cảng Sihanoukville, dưới Cộng Hoà Khmer đổi lại là Kompong-som), cha là Mạc Cửu (theo Trịnh Hoài Đức trong Gia Định thành thông chí, người xã Lê Quách, huyện Hải Khang, phủ Lôi Châu, Quảng Đông, từng làm quan với nhà Minh), mẹ người Việt, họ Nguyễn. Ông chủ danh Tông, tên thật là Thiên Tích, sau đổi thành Thiên Tứ 天賜 (cũng đều có nghĩa ban cho), tên tự Sĩ Lân 士麟.

Mạc Cửu vốn là người Trung Hoa không chấp nhận nhà Thanh nên sang khai khẩn đất Hà Tiên và quy phục chúa Nguyễn từ năm 1714 được Tộ quốc công Nguyễn Phúc Chu phong chức Tổng binh cho cai quản vùng đất đang khai thác. Năm 1735, Mạc Cửu mất, Thiên Tích thay cha, được Đĩnh quốc công Nguyễn Phúc Trú phong chức Hà Tiên trấn, Tổng binh đại đô đốc, Tông Đức Hầu.

Thiên Tích “tính tình trung hậu, chân thật, nhân từ, nghĩa dũng, đầy đủ tài đức, thông kinh sử, không có sách nào không đọc, thêm vào lại giỏi tài thao lược, hậu đãi hiền tài”. Năm 1775, sau khi quân Tây Sơn chiếm Gia Định, chúa Định vương Nguyễn Phúc Thuần bị giết ở Cà Mau, Tân chính vương Nguyễn Phúc Dương bị bắt ở Ba Vạt, quân Nguyễn hầu như rắn mất đầu, Mạc Thiên Tích vẫn hết lòng phò tá người kế vị và được Nguyễn Vương nhờ hướng dẫn hoàng tử Xuân sang Xiêm cầu viện. Lúc nầy Vua Xiêm là Trịnh Tân, một thương gia người Triều Châu nhờ loạn lạc nên chiếm được ngôi vua, vốn có hiềm khích với Thiên Tích nên bức bách ông, không giúp đỡ, cũng không cho trở về Gia Định.

Ngày 5 tháng 10 năm 1780, Thiên Tích vì quá phẫn uất nuốt vàng tự tử tại Vọng Các. Về sau, năm 1804, con cháu họ Mạc đem tro tàn về mai táng tại núi Bình San (làng Mỹ Đức, Hà Tiên). Cuộc đời Mạc Thiên Tích về văn học quan trọng nhất ở chỗ ông đã thiết lập nên Chiêu Anh các.

Mạc Thiên Tích 鄚天錫 (1706-1780) sinh tại Trũng Kè (nay thuộc hải cảng Sihanoukville, dưới Cộng Hoà Khmer đổi lại là Kompong-som), cha là Mạc Cửu (theo Trịnh Hoài Đức trong Gia Định thành thông chí, người xã Lê Quách, huyện Hải Khang, phủ Lôi Châu, Quảng Đông, từng làm quan với nhà Minh), mẹ người Việt, họ Nguyễn. Ông chủ danh Tông, tên thật là Thiên Tích, sau đổi thành Thiên Tứ 天賜 (cũng đều có nghĩa ban cho), tên tự Sĩ Lân 士麟.

Mạc Cửu vốn là người Trung Hoa không chấp nhận nhà Thanh nên sang khai khẩn đất Hà Tiên và quy phục chúa Nguyễn từ năm 1714 được Tộ quốc công Nguyễn Phúc Chu phong chức Tổng binh cho cai quản vùng đất đang khai thác. Năm 1735, Mạc Cửu mất, Thiên Tích thay cha, được Đĩnh quốc công Nguyễn Phúc Trú phong chức Hà Tiên trấn, Tổng binh đại đô đốc, Tông Đức Hầu.

Thiên…