Lý Nam Đế 李南帝

Vua họ Lý, tên huý là Bôn (Lý Bôn còn đọc là Lý Bí), người Long Hưng, phủ Thái Bình (Sách Cương mục chú: Bây giờ ở xã Tư Đường, huyện Thuỵ Anh, phủ Thái Bình, tỉnh Nam Định còn có đền thờ Lý Bôn), dấy quân đánh Giao Châu. Thứ sử là Tiêu Tư phải bỏ thành chạy trốn (Nguyên văn chép là Lý Bôn đánh "Tề châu Thứ sử Tiêu Tư". Theo Toàn thư và Cương mục chép: Năm Tân Dậu niên hiệu Đại Đồng thứ 7 (năm 541) đời nhà Lương, Thứ sử Giao Châu là Vũ Lâm hầu Tiêu Tư vì hà khắc tàn bạo, mất lòng người. Lý Bôn liên kết với các quan lại hào trưởng đương thời như Triệu Túc, Tinh Thiều khởi binh đánh đuổi Tiêu Tư phải bỏ chạy về Quảng Châu, chiếm giữ được thành Long Biên"). Cổ sử lại nói, Vua đánh Lư Tử Hùng mà lấy được nước (Liên quan đến Lư Tử Hùng, Toàn thư chép: Mùa đông tháng 12 năm Nhâm Tuất (năm 542), vua Lương sai Tôn Quýnh, Lư Tử Hùng sang đánh Lý Bôn. Bọn Tử Hùng đi đến Hợp Phố, mười phần chết đến sáu bảy phần, quân tan rã mà về. Tiêu Tư tâu vu rằng Quýnh và Tử Hùng dùng dằng không chịu đi, đều bị buộc phải tự tử). Ít lâu sau, nước Lâm Ấp vào cướp phá, Vua sai Đại tướng quân Phạm Tu đánh đuổi được chúng (Phạm Tu đánh thắng quân Lâm Ấp ở Cửu Đức năm Quý Hợi (543)). Vua bèn lên ngôi, chấn chỉnh bá quan, đặt quốc hiệu là Vạn Xuân Lý Bôn lên ngôi vua năm Giáp Tý (năm 554). (Sử ký, Ngoại kỷ chú: Đặt quốc hiệu như thế là có ý muốn lưu truyền lâu dài đến vạn năm). Tới khi Trần Bá Tiên nhà Lương đem quân xâm lấn phương Nam (Toàn thư chép: Năm Ất Sửu (năm 545) tháng 6, nhà Lương cho Dương Thiêu làm Thứ sử Giao Châu, Trần Bá Tiên làm Tư mã, đem quân sang đánh Giao Châu), Vua đóng quân trong hồ Điển Triệt (ở xã Tứ Yên, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc), quân Lương không dám bén mảng đến gần. Một hôm nước lũ ở sông dâng cao trút vào trong hồ, quân Bá Tiên nhân theo nước tiến vào đánh, quân của vua tan vỡ. Vua bèn trao quyền lại cho viên tướng là Triệu Quang Phục trông coi đất nước, còn mình thì vào động Khuất Lạo (cũng đọc là Khuất Liệu, ở vùng núi thuộc hai xã Cổ Triệt và Văn Lang, huyện Tam Thanh, tỉnh Phú Thọ, nay còn di tích mộ và đền thờ Lý Bôn trên gò Cổ Bồng) rồi mất (năm Bính Dần niên hiệu Thiên Đức thứ 3 (năm 546)).

[Thông tin 1 nguồn tham khảo đã được ẩn]