Đằng

Thiếu phụ phương Tây áo trắng tuyết,
Vai chồng ngồi tựa dưới vầng nguyệt.
Nhìn thuyền Nam đến rực hoa đèn,
Kéo áo nói chồng câu nhỏ nhít.
Chén sữa thờ ơ cầm một tay,
Phải chăng gió biển lạnh đêm nay.
Nghiêng mình cô muốn chàng nâng dậy,
Có biết người Nam ly biệt đây.

Lủi thủi ai đi đó,
Áo rách nón tả tơi.
Chợt từ phía nam lại,
Đến ta than mấy lời.
Hỏi ông có gì lo,
Nói rằng khó khăn mãi.
Nhà nghèo nghề thuốc bói,
Lang thang đến kinh đô.
Kinh đô không người bệnh,
Thầy thuốc mọc như nấm.
Linh đinh ngóng lối về,
Quê nhà mây thăm thẳm.
Hai ngày, đem cầm tráp,
Ba ngày, ăn cũng thôi.
Gặp người chỉ mừng hụt...
Nói thêm đã nghẹn lời.
Thôi, ông đừng khóc nữa,
Một bữa đây cùng vui.
Trăm năm như quán trọ,
Ung dung được mấy người.
Thong thả, đừng vội nuốt
Ngốn đầy bụng không tốt.

Trên đời kẻ tệ bạc,
Ai như anh hàng cơm.
Khi khách chưa ở trọ,
Trước thềm nài dừng chân.
“Ở đây có cơm ngọt,
“Có gối ông ngủ ngon.”
Sau khi khách trọ xong,
Chủ quán liền đến nói:
“Ông đã ăn cơm hàng,
“Xin cho lời nhiều với.”
Khách trả tiền xong xuôi,
Chủ quán lại ý khác.
Sớm giục khách lên đường,
Không cho được ngụm nước.
Khách chậm trễ một chút,
Chủ quán chửi bới ngay.
Chưa được, trân trọng thế,
Lợi rồi, thật thô bỉ.
Coi ra chủ quán này,
Có yêu gì kẻ sĩ.

Trời đất có núi ấy,
Muôn thuở có chùa này.
Phong cảnh đẹp biết mấy,
Mà ta cũng đến đây.
Ta muốn lên núi ấy,
Hát vang gửi nước mây.
Ước thế mà không được,
Mọi sự thường như vậy.

Thanh Đàm vội chia tay,
Sông Nhị áo ướt đầy.
Mây vàng chiều cát lộng,
Vòm thấp mặt trời xoay.
Sông chiều màu u ám,
Khách lạnh thuyền day day.
Không thấy sóng lớn mạnh,
Sao biết chí cao dày.

Buộc chặt quần cánh bướm
Chèo thuyền con hái sen
Nước hồ sao lai láng
Mặt nước bóng người in

Đông nam đi khắp xứ
Thấm thoát trọn năm chừ
Thuận đường Giang Hán khẩu
Dong thuyền Động Đình hồ
Người gầy hơn lần đến
Sông vẫn ngày thu xưa
Chốn lầu thơ hạc cũ
Mây trắng bay lững lờ

Núi Ngô đã đi khắp
Bao núi Sở cũng qua
Núi xanh đến cùng tận
Đầu bạc biết sao mà
Hành Nhạc tuyết vừa tạnh
Động Đình xuân sóng xa
Đường tháng ba về tới
Kịp tường vi nở hoa

Chân núi có tùng cao
Trên núi có xóm vào
Ngọn tùng cao dưới núi
Vươn tới cổng trên cao
Người ở trong núi ấy
Quanh năm việc gì đấy?
Đàn bà xe sợi gai
Đàn ông nghề cầy cấy
Cấy cầy, khi nhàn nhã
Xuống núi chặt cành tùng
Lo đủ tiền thuế má
Thi thơ chẳng bận bùng
Quan thuế mà không đến
Gà chó vui phởn phơ
Đá dầy cản xe ngựa
Hoa mọc báo tin mùa
Bên ngoài hưng hoặc phế
Trong núi biết gì đâu
Cứ một năm như thế
Chẳng lúc nào lo âu
Cho nên người trong núi
Ai nấy đều sống lâu
Hoa tùng, quả bách mà ăn được
Bạc đầu, về đó chứ về đâu...

Một mẹ dắt ba con
Cùng nhau ngồi vệ đường
Đứa nhỏ nằm bụng mẹ
Đứa lớn giỏ tre mang
Trong giỏ đựng chi lắm?
Rau lê, hoắc lẫn cám
Trưa rồi chửa được ăn
Áo quần, ôi rách thảm
Thấy người không ngẩng đầu
Vạt áo dòng lệ mau
Lũ con mải nô giỡn
Không biết lòng mẹ đau
Lòng mẹ đau ra sao?
Năm đói đến làng nào
Mùa màng thu hoạch tốt
Giá gạo không quá cao
Miễn tìm ra cách sống
Bỏ làng nước biết sao
Một người làm hết sức
Không đủ bốn miệng ăn
Ngày ngày đi khất thực
Cách ấy mãi sao đang
Mai bỏ xác bên ngòi
Máu thịt nuôi hùm sói
Mẹ chết đã đành rồi
Ôm con lòng đau nhói
Đau xót tận tim gan
Mặt trời phải úa vàng
Gió lạnh bỗng ào tới
Khách qua cũng đoạn tràng
Đêm qua trạm Tây Hà
Mở tiệc thật xa hoa
Gân hươu cùng vây cá
Đầy bàn dê, lợn, gà
Quan lớn không đụng đũa
Quân hầu chỉ nếm qua
Vứt bỏ không luyến tiếc
Chó xóm chê thịt thà
Không biết trên đường cái
Mẹ con khổ dường này
Ai vẽ bức tranh ấy
Dâng cho nhà vua hay