NHÂN BÀI NHĨ HÀ TỨC CẢNH
Tôi Trịnh Phúc Nguyên có dăng trên Dịch thơ CLB HVPA trang66
Bài Nhị Hà tức cảnh.Ngay sau có bài của N.Chân phê bình bài thơ viết chính tả sai bét v.v. Tôi buộc lòng phải xin phép trích đăng trang viết sau đây ở trong tạp chí HỒN VIỆT số 75 thangs11/2013để bạn NC cùng cácđộc giả rõ:Ơ trang49
* Bạn đọc DƯƠNG LỆ CHI(Tân Định ,TP HCM)hỏi:Theo dõi báo,được biết trong dịp GS Mai Quốc Liên được tặng Giải thưởng Balaban của Hội di sản chữ Nôm (Hoa kỳ) Hội có tặng kèm một cái bát nạm bạc có khắc 2 câu thơ chữ Nôm:
“
Chuông ai đứt nối bên kia tá
Ương lở chung tình một túi thơ”
Nói là của Hồ Xuân Hương Xin cho biết 2 câu thơ ấy có nghĩa gì?
TRẢ LỜI Quỹ Nôm Hoa Kỳ thật cũng có ý tứ và tao nhã nữa,khi khắc 2 câu thơ ấy vào bát để tặng
Bài thơ có 2 câu thơ ấy có cuốn in nhan đề là Nhĩ Hà tức cảnh và cũng có nhiều dị bản khác nhau.Bản in dưới đây do học giả Nguyễn Quảng Tuân cung cấp:
Bản thơ chữ Nôm ( Tôi không có kỹ năng thể hiện ở đây TPN)
Cánh nhị hà
Thấp thoáng đầu gềnh lún phún mưa
Đố ai vẽ được cảnh tiêu sơ.
Sanh om cổ thụ tròn như tán
Chắng sóa chàng dang lặng nhỡ tờ.
Còi mục thét giăng mìền thoáng dã.
Lưới ngư chăng gió bãi bình sa.
Chuông ai đứt nối bên kia tá.
Đấm lở chung tình một túi thơ.
Trong bản khawcs năm 1914(bản GS Kiều Thu Hoạch sưu tầm,đã công bố trong Thơ Nôm Hồ Xuân Hương,NXB Văn Học,2008)thì đấm lở lại được in là Lầm lỡ:
Tức cảnh Nhị Hà
Thấp thoáng đàu ghềnh lún phún mưa
Đố ai vẽ được cảnh tiêu sơ
Xanh om cổ thụ tròn như tán
Trắng xóa tràng giang phẳng ngỡ tờ
Còi mục thét trăng miền khoáng dã
Lưới ngư chăng gió bãi bình sa
Chuông ai đứt nối bên kia tá
Lầm lỡ chung tình một túi thơ
Trong L’oeuvre de la poétesse vietnamienne Hồ Xuân Hương(Tác phẩm của nhà thơ nữ Maurice Durand,Paris,1968,tr.181,bài Tức cảnh:2 câu cuối là:” Chuông ai đất (đứt )nối bên kia tá /Ương lở chung tình một túi thơ”nhưng không có chữ Nôm kèm theo.Chú : :Giống một bài thơ của Bà Huyện Thanh Quan ở A.B.383.
Khó khăn của việc hiểu câu thơ có lẽ nằm ở chữ Lở chứ không phải
Lỡ(lỡ làng)Lở đối với bồi chẳng hạn .Ương trong ương(trồng)
Thế thì “ương lỏ “nghĩa là gì ?Tiếng chuông ương ?và lở?Hơi khó hiểu
Còn nếu chọn”đấm lở”thì người ta hay nói đấm chuông đem chuông đi đấm nước người Nhưng “Đấm lở chung tình một túi tho”,nêu ta ngắt câu 2/5:Đấm lở /…nghĩa có thể khác ,mà ngắt 4/3:Đấm lở chung tình …có thể có nghĩa khác :Tiếng chuông đấm lở cái chung tình Có người đọc lở=dở(dở dang,lỡ dở).
“Lầm lỡ” thì hay hơn,có nghĩa hơn:tiếng chuông đứt nối gợi buồn về mối tình lầm lỡ.
Tựu chung,câu thơ rất”hiện đại”nhưng có thể đa nghĩa/Bạn đọc có thể tùy nghi giải thích/ HỒN VIỆT
Vui buồn ký ức thời quân ngũ
Thanh thản tâm hồn lúc nghỉ hưu
Đường cong cuộc sống dài bao nữa
Vẫn cứ yêu đời chẳng quanh hiu