Bắc Sở tự tình 北所敘情 • Kể nỗi lòng ở ngục Bắc Sở

北所敘情
Bắc Sở tự tình
Kể nỗi lòng ở ngục Bắc Sở

世事浮雲，飽見狗衣變態。
Thế sự phù vân, bão kiến cẩu y biến thái.
Việc đời như mây nổi, thấy thay đổi áo trắng chó xanh cũng đã chán rồi

利腸熱火，空教蟻悃成灰。
Lợi trường nhiệt hoả, không giáo nghĩ khổn thành hôi.
Ruột gan như lửa đốt, thân kiến nhỏ bỗng chợt hoá thành tro

値此黎氏弛綱，彼西渠搆難。
Trị thử Lê thị thỉ cương, bỉ Tây cừ cấu nạn.
Họ Lê nay mất cả mối giềng, cũng bởi giặc Tây kia gây nạn

乍聽烏州鼓動，踴躍驅摶虎之羣羊。
Sạ thính Ô châu cổ động, dũng dược khu đoàn hổ chi quần dương.
Bỗng nghe châu Ô rầm rập, hung hăng xua đàn hổ xé bầy dê

條聞龍肚鐘移，間關跟渡江之匹馬。
Điều văn long đỗ chung di, gian quan cân độ giang chi thất mã.
Lại thấy Long đỗ chuông kêu, vượt ải thúc ngựa bầy cùng theo gót

蚊欲奮，負山之勢，
Văn dục phấn, phụ sơn chi thế,
Sức muỗi muốn vùng lên nhưng thế đà vác núi

狐擬揚，托虎之威。
Hồ nghĩ dương, thác hổ chi uy.
Thân cáo định phô trương mượn dáng hổ dương oai

存孤初學晉程嬰，轉作包胥復楚佐。
Tồn cô sơ học Tấn Trình Anh, chuyển tác Bao Tư phục Sở tá.
Tưởng học Trình Anh nước Tấn cứu con côi, lại thành Bao Tư mong khôi phục nước Sở

漢後希韓孺子，翻成信國囚燕。
Hán hậu hy hàn nhụ tử, phiên thành Tín Quốc tù Yên.
Sau Hán mong làm đứa trẻ đất Hàn, lại ra Tín Quốc tù ở bên Yên

遇機之變靡常，行事之情何暇。
Ngộ cơ chi biến mi thường, hành sự chi tình hà hạ.
Gặp cơ phải biến theo vua, hành sự có đâu rảnh rỗi

萬里曾經冬雪，沐頭未剃而自髠。
Vạn lý tằng kinh đông tuyết, mộc đầu vị thế nhi tự khôn.
Vạn dặm qua đông tuyết giá, gội đầu chưa cắt tóc đã thưa

十年無奈北風，吹冠不毀而盡裂。
Thập niên vô nại bắc phong, xuy quan bất huỷ nhi tận liệt.
Mười năm không sợ Bắc phong, thổi mũ không hư mà tự hỏng

心彷彿吐泥之蚓，身依稀投爥之蛾。
Tâm phảng phất thổ nê chi dẫn, thân y hy đầu chúc chi nga.
Lòng mơ hồ như giun ở đất sâu, thân chẳng khác bướm đêm vào đuốc

沮洳場狗塢鷄栖，樂安有地。
Trở nhự trường cẩu ổ kê tê, lạc an hữu địa.
Lầy lội như cũi chó chuồng gà, an nhàn đất ấy

幽囚境鼠肝蟲臂，賊予隨天。
U tù cảnh thử can trùng tí, tặc dư tuỳ thiên.
Ngục đen cảnh gan chuột tay trùng, tử sinh trời vậy

方寸中惟愼于從，職分內曷能無愧。
Phương thốn trung duy thận vu tòng, chức phận nội hạt năng vô quý.
Tấc lòng nay dè dặt mà theo, chức phận thấy cốt sao không thẹn

北海未生，馬角絲縈桂嶺九迴腸。
Bắc hải vị sinh, mã giác ti oanh quế lĩnh cửu hồi trường.
Bể bắc chưa sinh sừng ngựa, ruột gan vấn vít nhớ mẹ cha

鼎湖莫逮，龍髯球滴冰天雙串淚。
Đỉnh hồ mạc đãi, long nhiêm cầu tích băng thiên song quán lệ.
Đỉnh hồ nào níu râu rồng, dòng lệ chan hoà khi giá buốt

公義已非敢望，私情夫復何言。
Công nghĩa dĩ phi cảm vọng, tư tình phu phục hà ngôn.
Vì công nghĩa nên phải bỏ tư tình, nói gì được nữa

白雲鎖樹指楡枌，空囑繫書之雁。
Bạch vân toả thụ chỉ du phần, không chúc hệ thư chi nhạn.
Mây trắng che phủ cảnh du phần, nhạn nào mang thư cho được

紅日含山瞻屺岵，偏慚反哺之烏。
Hồng nhật hàm sơn chiêm Dĩ Hỗ, thiên tàm phản bô chi ô.
Mặt trời hồng ngậm núi xem Dĩ Hỗ, càng thẹn với quạ đen bú mớm

致使忠孝字之兩虧，爲欠逋播臣之一死。
Trí sử trung hiếu tự chi lưỡng khuy, vi khiếm bô bá thần chi nhất tử.
Xem ra trung hiếu hai đàng đều thiếu, lại không dám chết kém cả kẻ bô thần

嗟自古誰能無死，欲了分恐或傷仁。
Ta tự cổ thuỳ năng vô tử, dục liễu phận khủng hoặc thương nhân.
Than ôi! Đời xưa nay có ai là không chết, muốn kết liễu lại sợ tổn đến đức nhân.

且爲人孰不悅生，欲從權恐尤害義。
Thả vi nhân thục bất duyệt sinh, dục tòng quyền khủng vưu hại nghĩa.
Phận làm người ai cũng đều ham sống, muốn tòng quyền thì e hại điều nghĩa

明白但循天理，雌黄奚管人言。
Minh bạch đãn tuần thiên lý, thư hoàng hề quản nhân ngôn.
Sáng tỏ để theo thiên lý, mặc ai nói chuyện thư hoàng

牛馬任其呼，無羞心卽無愧色。
Ngưu mã nhậm kỳ hô, vô tu tâm tức vô quý sắc.
Dẫu gọi mình là trâu là ngựa, lòng không thẹn thì mặt không hổ

龍蛇安所遇，不怨天亦不尤人。
Long xà an sở ngộ, bất oán thiên diệc bất vưu nhân.
Dẫu rồng rắn gặp cảnh nhi an, không oán trời mà cũng chẳng trách người

嗚呼。
Ô hô!
Ô hô!

獸有首邱之狐，禽有南枝之鳥。
Thú hựu thủ khâu chi hồ, cầm hựu nam chi chi điểu.
Thú có cáo biết quay đầu về núi, cầm có chim biết đậu ở cành nam

宋珍裴伯[耆]在昔，拱北見丹衷。
Tống Trân Bùi Bá [Kỳ] tại tích, củng bắc kiến đan trung.
Tống Trân, Bùi Bá Kỳ đời trước, quay về bắc để thấy đan trung

惟僚黎光賁何人，指南完素願。
Duy Liêu Lê Quang Bí hà nhân, chỉ nam hoàn tố nguyện.
Duy Liêu, Lê Quang Bí là ai, chỉ về nam mong thành tâm nguyện

而今餘生猶未冺，皓首竟何歸。
Nhi kim dư sinh do vị mẫn, hạo thủ cánh hà quy.
Nay kiếp sống thừa còn chưa hết, tóc bạc biết lúc nào về

悠悠彼天，曷其有極。
Du du bỉ thiên, hạt kỳ hữu cực.
Trời xanh kia thăm thẳm, bao giờ mới hết.