Hỡi con người vô danh ấy...
* ĐỖ TRUNG QUÂN
(Tháng bảy - mùa Vu lan 2010)
Minh họa: Nguyễn Ngọc Thuần
1. Có người nói thời gian sẽ sắp xếp ngăn nắp cho ký ức mọi người.
Mẹ mất đã hơn 20 năm. Nỗi quạnh quẽ, cái nức nở những năm vắng mẹ đầu tiên đã thay dần bằng mùi nhang khói. Mẹ đã thành “ông bà” từ lâu rồi. Hoa trắng đã hai mươi lần mỗi mùa Vu lan trên áo khi vào chùa rằm tháng bảy, cũng đã bớt dần trong tôi sự thổn thức, bông hoa trắng trở thành ký hiệu của một người lẫn trong mọi người.
Bây giờ nếu vào chùa, tôi tìm sự thanh tịnh trong lòng hơn là nỗi buồn mồ côi, điều gì rồi cũng phải quen khi ta hết trẻ. Vào chùa dâng một nén nhang thơm và im lặng quan sát đám đông thấp thoáng hai màu trắng - đỏ trên áo người qua lại trước mắt. Có khi lẩn thẩn tính xem năm nay màu hoa nào trên áo những người trẻ kia nhiều hơn. Đỏ bao giờ cũng nhiều hơn trắng. Còn trẻ thì hoa đỏ nhiều hơn là lẽ thường tình.
Chỉ gương mặt người đàn ông năm nọ, kẻ không bao giờ tôi còn gặp lại nữa vẫn ám ảnh trong trí nhớ mỗi khi trở lại ngôi chùa cũ. Gương mặt u tối, đen đúa, dữ tợn, gương mặt của một kẻ khó ai tin lương thiện. Gương mặt nếu có một nụ cười đấy cũng sẽ chỉ là nụ cười gằn tàn nhẫn. Người đàn ông lừ lừ tiến đến, trong đám đông mà tôi rợn cả người: “Ông có lửa xin cho mồi điếu thuốc!”. Mồi thuốc, không một lời cảm ơn, hắn lẫn vào đám đông. Thôi thế cũng là hú vía, ta chỉ tốn một cú bật quẹt, chả mất cái bóp hay một lời xin đểu. Thế là may rồi.
Chùa đông, người vào chưa có hoa trên áo. Người trở ra mới có hoặc hoa đỏ hoặc hoa trắng. Hai màu hoa để trên chiếc mâm nhỏ trước bàn Phật người vào viếng chùa tự cài lấy cho mình. Khi trở về bãi giữ xe, bỗng gặp lại bóng dáng con người ghê gớm mấy giờ trước. Cái bóng gân guốc cộc cằn trong bộ quần áo sờn, bạc bụi bặm, lầm lũi, lẻ loi ra khỏi cổng chùa. Thấp thoáng một bông hoa trắng trên ngực áo.
Trong khoảnh khắc tôi thấy mình như kẻ vừa phạm một lỗi lầm khó thể tha thứ. Nỗi hoài nghi, sự ích kỷ của lòng không chia sẻ đã khiến mình thành kẻ đáng xấu hổ nhất thế giới. Người đàn ông vô danh ấy tôi có biết làm nghề gì, ở đâu mà lại ngần ngại, mà nghi ngờ nhân cách họ? Mà nghĩ cho cùng, cho dù đấy là một kẻ giang hồ phiêu dạt thì hôm nay cũng cố quay về mái chùa nào đó, có thể không phải nơi cố hương, chỉ để thắp cho mẹ mình một nén nhang tưởng nhớ. Trời! Sao ta lại có thể tệ đến thế này? Khi ta lưu lạc thì mẹ còn, khi ta có một mái nhà thì mẹ đã mất. Nhưng ta vẫn còn may mắn hơn con người nghèo nàn đang lầm lũi kia cơ mà. Bóng người đàn ông xa lạ khuất trong đám đông. Tôi biết mình suốt đời nợ anh ta một lời xin lỗi.
2. Cứ ngỡ tưởng bài học ngày trước chưa lâu cho mình ít nhiều trải nghiệm sống, nhưng sự đời nghĩ dễ - làm khó. Tôi cũng theo thời mà làm blog, mở một Facebook cho mình. Chỉ là cái nhu cầu giao tiếp, tương tác với cuộc đời vẫn còn nguyên đó.
Có lui về, có từ giã nhiều chốn phù phiếm thì cũng còn thế giới của riêng mình. Quen thêm một người, đọc thêm một người cuộc sống cũng còn vui. Ta đã lánh đời đâu, đã lập am tu hành đâu. Ta còn bụi trần gian chưa rũ bỏ kia mà. Nhưng đôi khi lại thấy quán tính cũ, cứ ai mời ta “add nick” mà mặt mũi trên avatar hầm hố... cô hồn như mặt mũi ta thì lại vờ đi. Lảng tránh. Có người trách vô tình, có kẻ nói kiêu ngạo. Có người im lặng chẳng cần...
Rồi khi nhớ lại bài học cũ, nhớ lại bóng dáng cô đơn với bông hoa trắng trên áo ngày xưa của một người xa lạ từng gặp thì nửa đêm lồm cồm ngồi dậy. Bật laptop và lặng lẽ bấm nhận vào danh sách bạn bè của mình những gương mặt râu ria dữ dằn hay cái đầu trọc lóc hầm hố của những người xa lạ đang muốn trở thành bạn. Bấm và tự nghe tiếng thì thầm trong ta “Xin lỗi nhé anh bạn trẻ!”.
Nhưng tôi vẫn mãi còn là kẻ nợ một con người.
Hỡi người đàn ông nghèo khó vô danh, anh giờ chân trời góc biển nào?
Mở mắt thì chạy theo cảnh
Nhắm mắt thì chạy theo mộng.
(Ngọc Tuyền Hạo)