Thơ » Việt Nam » Nguyễn » Nguyễn Du » Bắc hành tạp lục
金鏘鏘鐵錚錚，
車馬馳驟雞犬鳴。
小戶不閉大戶閉，
扶老攜幼移入城。
本地六月至九月，
滑濬二縣齊稱兵。
賊殺官吏十八九，
滿城西風吹血腥。
更有山東直隸遙相應，
白蓮異術多神靈。
州官聞賊至，
挑燈終夜籍民丁。
州弁聞賊至，
磨礪刀劍戛戛鳴。
州人聞賊至，
三三五五交頭細語聲咿嚶。
行人遠來不解事，
但聞城外進退皆炮聲。
河南一路皆振動，
羽檄急發如飛星。
滾滾塵埃蔽天日，
步騎一蹤復一橫。
騎者彎角弓，
長箭滿壺白羽翎。
步者肩短槊，
新磨鐵刃懸朱纓。
又有新點丁壯之兵器，
削竹為鎗皮上青。
大車載弓缴，
小車裝尖釘，
終日往來無暫停。
數百里地遍戈甲，
道路壅塞無人行。
長送長嘆短送默，
進退維谷難為情。
昨日黃河水大至，
五日無食棲沙汀。
今日衛州阻盜賊，
不知前路何時清。
安得風車日萬里，
飛身一息來天京。
吾聞內顧頻年苦荒旱，
只有春作無秋成。
湖南河南久無雨，
自春徂秋田不耕。
大男小女頻饑色，
糠枇為食藜為羹。
眼見饑莩死當道，
懷中棗子身邊傾。
空屋壁上有查字，
數百餘戶皆饑零。
小民不忍寒且饑，
苟圖飽燠身為輕。
黃池弄甲不足道，
稍加存恤當自平。
民死在歲不在我，
勿得欺心蔽聖明。
昨見新鄭城門粘榜示，
按戶給粟蘇殘氓。
黃河以北麥又熟，
百日而輩妻子皆得生。
歸來歸來勿作死，
撫臣惠保如父兄。
Kim thương thương, thiết tranh tranh,
Xa mã trì sậu, kê khuyển minh.
Tiểu hộ bất bế, đại hộ bế,
Phù lão huề ấu di nhập thành.
Bản địa lục nguyệt chí cửu nguyệt,
Hoạt, Tuấn nhị huyện tề xưng binh.
Tặc sát quan lại thập bát cửu,
Mãn thành tây phong xuy huyết tinh.
Cánh hữu Sơn Đông, Trực Lệ dao tương ứng,
Bạch Liên dị thuật đa thần linh.
Châu quan văn tặc chí,
Khiêu đăng chung dạ tịch dân đinh.
Châu biền văn tặc chí,
Ma lệ đao kiếm giát giát minh.
Châu nhân văn tặc chí,
Tam tam ngũ ngũ giao đầu tế ngữ thanh y anh.
Hành nhân viễn lai bất giải sự,
Đãn văn thành ngoại tiến thoái giai pháo thanh.
Hà Nam nhất lộ giai chấn động,
Vũ hịch cấp phát như phi tinh.
Cổn cổn trần ai tế thiên nhật,
Bộ kỵ nhất tung phục nhất hoành.
Kỵ giả loan giác cung,
Trường tiễn mãn hồ bạch vũ linh.
Bộ giả kiên đoản sáo,
Tân ma thiết nhận huyền chu anh.
Hựu hữu tân điểm đinh tráng chi binh khí,
Tước trúc vi thương bì thượng thanh.
Đại xa tải cung chước,
Tiểu xa trang tiêm đinh,
Chung nhật vãng lai vô tạm đình.
Sổ bách lý địa biến qua giáp,
Đạo lộ ủng tắc vô nhân hành.
Trường tống trường thán, đoản tống mặc,
Tiến thoái duy cốc nan vi tình.
Tạc nhật Hoàng Hà thuỷ đại chí,
Ngũ nhật vô thực thê sa đinh.
Kim nhật Vệ Châu trở đạo tặc,
Bất tri tiền lộ hà thời thanh.
An đắc phong xa nhật vạn lý,
Phi thân nhất tức lai thiên kinh.
Ngô văn nội cố tần niên khổ hoang hạn,
Chỉ hữu xuân tác vô thu thành.
Hồ Nam, Hà Nam cửu vô vũ,
Tự xuân tồ thu điền bất canh.
Đại nam tiểu nữ tần cơ sắc,
Khang tì vi thực lê vi canh.
Nhãn kiến cơ biểu tử đương đạo,
Hoài trung táo tử thân biên khuynh.
Không ốc bích thượng hữu “tra” tự,
Sổ bách dư hộ giai cơ linh.
Tiểu dân bất nhẫn hàn thả cơ,
Cẩu đồ bão úc thân vi khinh.
Hoàng trì lộng giáp bất túc đạo,
Sảo gia tồn tuất đương tự bình.
“Dân tử tại tuế bất tại ngã”,
Vật đắc khi tâm tế thánh minh.
Tạc kiến Tân Trịnh thành môn niêm bảng thị,
Án hộ cấp túc tô tàn manh.
Hoàng Hà dĩ bắc mạch hựu thục,
Bách nhật nhi bối thê tử giai đắc sinh.
Quy lai quy lai vật tác tử,
Phủ thần huệ bảo như phụ huynh.
Đồ đồng đồ sắt leng keng loảng xoảng
Xe ngựa chạy rầm rập, gà chó kêu
Nhà nghèo không đóng cửa, nhà giàu đóng cửa
Dìu già dắt trẻ dời vào trong thành
Đất này từ tháng sáu đến tháng chín
Hai huyện Hoạt, Tuấn cùng nổi binh
Quan lại mười người, giặc giết tám chín người
Đầy thành gió tây thổi mùi máu tanh
Lại thêm Sơn Đông, Trực Lệ từ xa hưởng ứng
Bạch Liên giáo có nhiều phép thuật thần linh
Quan châu nghe tin giặc đến
Khêu đèn suốt đêm lập sổ đinh
Quan võ nghe tin giặc đến
Mài dao liếc kiếm nghe chối tai
Dân trong châu nghe tin giặc đến
Túm ba, tụm năm châu đầu nói xì xào
Khách từ xa đến không hiểu chuyện gì
Chỉ nghe ngoài thành lui tới đều theo tiếng pháo lệnh
Cả miền Hà Nam đều chấn động
Hịch lệnh cấp tốc như sao bay
Bụi cuốn che lấp mặt trời
Bộ binh kị binh chạy dọc ngang
Kị binh giương cung sừng
Tên dài gắn lông chim trắng để đầy bầu
Bộ binh vác giáo ngắn
Mũi thép mới mài, tua đỏ treo lủng lẳng
Lại có binh khí của tráng binh mới gọi
Vót trúc làm giáo, vỏ còn xanh
Xe lớn chở cung dây
Xe nhỏ chở chông nhọn
Suốt ngày qua lại không ngừng
Mấy trăm dặm chỗ nào cũng có binh lính
Đường sá bế tắc, không người đi
Người đưa tiễn xa than dài, người đưa tiễn gần im lặng
Tới lui đều trong tình trạng khó khăn
Hôm qua nước Hoàng Hà dâng cao
Năm ngày không có ăn, đậu thuyền trên bãi sông
Hôm nay ở Vệ Châu giặc cướp chận đường
Không biết đường trước mặt bao giờ yên
Sao được xe gió một ngày đi vạn dặm
Bay vù một mạch đến thiên kinh
Ta nghe dân trong vùng nhiều năm khổ đại hạn
Chỉ có cầy cấy mà không có thu hoạch
Hồ Nam, Hà Nam đã lâu không mưa
Từ xuân tới thu ruộng bỏ không cày
Trai lớn gái nhỏ vẻ ốm đói
Tấm cám làm cơm, rau lê làm canh
Tận mắt thấy người đói chết trên đường
Hột táo trong bọc lăn bên mình
Nhà bỏ không, có chữ “tra” (xét) trên vách
Mấy trăm nhà đều trôi giạt vì đói
Dân mọn không kham nổi đã lạnh lại đói
Chỉ sao lo được no ấm mà coi nhẹ tấm thân
(Dân đói làm loạn chỉ như trẻ con) chơi đùa binh khí trong vũng ao, không đáng nói
Xét thương một chút là yên ngay
“Dân chết vì năm mất mùa, chẳng phải tại ta” (vua quan)
Đừng dối lòng che mắt thánh minh.
Hôm trước thấy cửa thành Tân Trịnh yết bảng cáo thị:
“Xét theo từng nhà mà cấp lúa cứu dân sống sót.
Phía bắc sông Hoàng Hà lúa mạch lại chín
Trăm ngày nữa vợ con các người đều được sống
Về đi về đi, chớ có liều chết
Quan phủ gìn giữ dân như cha anh”
Trang trong tổng số 1 trang (4 bài trả lời)
[1]
Gửi bởi Vanachi ngày 11/09/2005 02:04
Tiếng vàng tiếng sắt loảng xoảng reo
Ngựa xe nhộn nhịp gà chó kêu
Nhà ngèo mở cửa, nhà giầu đóng
Già trẻ lớn bé trốn vào thành
Vùng này trăng sáu đến trăng chín
Hoạt Tuấn hai huyện nổi binh đao
Mười quan giặc giết đến tám chín
Khắp thành gió tây tanh mùi máu
Cánh phải Sơn Đông, Trực Lệ đồng ứng
Bạch liên giáo có nhiều phép thuật linh
Quan hành chính nghe giặc đến
Chong đèn suốt đêm lập sổ đinh
Quan nhà võ nghe giặc đến
Mài gươm giáo nghe kêu soàn soạt
Người trong châu nghe giặc đến
Chụm năm chụm ba tụ đầu nhỏ to
Khách xa đến nào rõ chuyện chi
Lùi tới đều nghe tiếng súng nổ ngoài thành
Cả vùng đất Hà Nam náo động
Hịch lông gà phát gấp như sao
Cát bụi đầy bay che lấp mặt trời
Lính bộ lính cưỡi ngựa chạy ngang chạy dọc
Quân cưỡi ngựa đeo cung sừng cong
Ống dài chứa tên gài lông trắng
Quân bộ thì vác giáo ngắn
Gươm đao mới bén, gài dây đỏ
Đinh tráng mới cũng trang cài binh khí
Phạt tre dài làm giáo vỏ còn xanh
Xe lớn chất chứa đầy cung dây
Xe nhỏ mang mũi chông nhọn
Suốt ngày đi lại không ngừng nghỉ
Cả hàng trăm dặm đầy binh đao
Đường đi tắc nghẽn chẳng thấy ai
Quan chức đón đưa đều tư lự
Tiến lùi đều khó biết làm sao
Hôm qua Hoàng Hà nước lên lớn
Năm ngày cả đoàn không ăn ngụ trên bờ cát
Hôm nay Vệ châu giặc trở về
Nghẽn đường không biết bao giờ yên
Ước gì có chiếc xe ngày vạn dặm
Thân này bay thẳng về kinh đô
Nghe nói dân đây khổ vì hạn hàng năm
Xuân cày được nhưng mùa thu không gặt được
Hồ Nam Hà Nam chẳng có giọt mưa
Từ xuân đến thu đồng ruộng bỏ hoang
Nam nữ lớn nhỏ đều túng đói
Lấy cám thay cơm, rau lê làm canh
Mắt nhìn kẻ chết đói giữa đường
Cạnh người hột táo còn vương vãi
Trong nhà trống vách đề chữ "tra"
Trăm nhà chết đói và tan tác
Dân mọn không chịu nổi đói lạnh
Xem nhẹ tính mạng đâm làm càn
Múa may như đùa giỡn cùng binh khí
Khôn ra quan triều cứu giúp thì được yên
Chớ bảo "Dân chết tại trời không tại ta"
Để dối lòng và che dấu nhà vua
Thấy thành Tân Trịnh có yết bảng
Định ngày phát gạo để cứu dân
Phía bắc sông Hoàng mạch đã chín
Trăm ngày thôi già trẻ vợ con sẽ lại sống
Về đi, về đi chớ liều mạng
Quan phủ quý dân như cha anh
Gửi bởi Vanachi ngày 22/09/2005 00:58
Sắt loảng xoảng, đồng lanh canh
Gà chó kêu, xe ngựa chạy nhanh
Nhà nghèo cửa ngỏ, nhà giàu đóng
Dìu già dắt trẻ vô trong thành
Đất này tháng sáu đến tháng chín
Hai huyện Hoạt, Tuấn cùng nổi binh
Quan lại mười người, giết tám chín
Đầy thành gió thổi máu mùi tanh
Sơn Đông, Trực Lệ xa tương ứng
Bạch Liên giáo thuật lắm thần linh
Quan nha nghe giặc đến
Khêu đèn đêm lập sổ dân đinh
Quan võ nghe giặc đến
Liếc kiếm, mài dao tiếng rợn mình
Nhân dân nghe giặc đến
Đầu tụm năm ba bàn tán quanh
Khách đến từ xa không hiểu chuyện
Lui tới đều theo pháo lệnh thành
Cả miền Hà Nam cùng chấn động
Hịch lệnh như sao tới tấp nhanh
Mặt trời che khuất bụi mù mịt
Chạy dọc ngang quân bộ, kị binh
Kị binh giương cung sừng
Đầy bầu tên có gắn lông chim
Bộ binh vác giáo ngắn
Mũi mới mài, tua đỏ rung rinh
Lại thêm binh khí quân lính mới
Giáo dài trúc vót, vỏ còn xanh
Xe lớn chở cung tên
Xe nhỏ chở chông nhọn
Suốt ngày qua lại chạy liên miên
Mấy trăm dặm đất đâu cũng lính
Bế tắc đường đi, vắng bộ hành
Tiễn xa than lớn, gần im lặng
Lui tới đều chung cảnh khó khăn
Hôm trước Hoàng Hà dâng nước lớn
Năm ngày thuyền đậu chẳng gì ăn
Châu Vệ hôm nay giặc chận cướp
Đường trước bao giờ mới được yên
Ước gì xe gió ngày muôn dặm
Bay vù một mạch đến Yên kinh
Nghe nói nhiều năm dân khổ hạn
Chỉ cấy cầy chẳng được thu ăn
Hồ Nam, Hà Nam mưa không có
Xuân thu ruộng bỏ chẳng ai làm
Gái trai lớn bé xanh xao mặt
Cám thế cơm, rau lê nấu canh
Mắt thấy giữa đường người chết đói
Trong bao hột táo lăn bên mình
Nhà không, chữ "xét" ghi trên vách
Hàng trăm nhà đói khát linh đinh
Dân mọn sao kham đói lại lạnh
Vì miếng ăn, thân mạng coi khinh
"Dân đói loạn ao", thôi khỏi nói
Xét thương một chút sẽ yên lành
Dân chết cứ bảo vì năm xấu
Chớ dối lòng che mắt thánh minh
Hôm trước Tân Trịnh cửa thành dán cáo thị:
"Xét nhà cấp gạo cứu dân lành
Hoàng Hà phía bắc lúa gần chín
Trăm ngày con cái được tồn sinh
Về đi về đi, đừng liều chết
Phủ quan che chở như cha anh"
Gửi bởi Trương Việt Linh ngày 16/07/2016 10:09
Tiếng vàng sắt khua vang loảng xoảng
Xe ngựa qua chó hoảng gà kêu
Cửa nhà đóng mở liêu xiêu
Đỡ già, dắt trẻ dìu nhau qua đường
Chốn này vốn đã chừng ba tháng
Nổi binh đao Hoạt, Tuấn đôi nơi
Mười quan giặc giết chín người
Gió tây khắp chốn nặc mùi máu tanh
Lại Trực Lệ Sơn Đông hưởng ứng
Đạo Bạch Liên giáo chúng thần thông
Quan châu nghe giặc đến gần
Suốt đêm đèn tỏ sổ đinh đếm người
Quan võ mới nghe hơi giặc đến
Vội mài gươm chờ lệnh ra tay
Dân thành nghe giặc tới đây
Năm ba người lại xúm đầu nhỏ to
Khách xa đến lờ mờ đâu tỏ
Tiến hay lùi súng nổ rền vang
Kinh hoàng cả xứ Hà Nam
Hịch truyền cấp tốc vội vàng sao bay
Cát bụi cuộn mặt trời che khuất
Bộ, kỵ binh chạy dọc chạy ngang
Kỵ binh cung cứng sừng cong
Tên dài đầy ống màu lông trắng ngần
Bộ binh lại tay cầm dao ngắn
Gươm mới mài có gắn tua hồng
Lại thêm khí giới tân binh
Chặt tre làm giáo vỏ xanh tươi màu
Xe lớn chở cung dây đầy ắp
Xe nhỏ thì chở rặt chông dài
Suốt ngày đi mãi chẳng ngơi
Cả hàng trăm dặm bời bời binh đao
Đường tắt nghẽn làm sao qua đặng
Kẻ tiễn đưa im lặng thở dài
Tiến lui đều khó khăn rồi
Ngổn ngang trong dạ bời bời biết sao
Nước sông Hoàng dâng cao hơn trước
Năm ngày qua trên cát đói lòng
Hôm nay châu Vệ nghẽn đường
Đường lên phía trước bình yên khi nào
Ước có chuyến xe bay vạn dặm
Chỉ một ngày đến thẳng kinh đô
Nơi đây hạn hán mất mùa
Hồ Nam. Hồ Bắc không mưa lâu ngày
Cả trai gái mặt mày xanh mét
Cám làm cơm, canh rặt rau lê
Thây ai chết đói giữa lề
Còn nguyên hột táo lăn ra giữa đường
Vách nhà trống còn in rõ chữ
Hàng mấy trăm hộ đói chết lần
Khổ thay cho phận người dân
Chén cơm manh áo chẳng cần tử sinh
Coi chiến loạn trẻ con đùa giỡn
Chỉ mở kho phát chẩn được rồi
Mất mùa dân chết tại trời
Dối mình mà cũng khéo lừa nhà vua
Thành Tân Trịnh cũng vừa yết bảng
Cứu dân đen cấp lúa từng nhà
Lúa vàng rộ bắc Hoàng Hà
Trăm ngày con vợ hẳn là hồi sinh
Về thôi đừng có liều mình
Quan trên yêu quý tựa hình cha anh
Gửi bởi Lương Trọng Nhàn ngày 31/05/2018 08:59
Đồ sắt, đồng loảng xoảng leng keng
Xe ngựa rầm rập, gà chó kêu râng
Nghèo không đóng cửa, giàu đóng cửa
Dìu già dắt trẻ dời vào thành
Đất này từ tháng sáu đến chín
Hai huyện Hoạt, Tuấn cùng nổi binh
Quan lại mười người, giặc giết tám chín
Gió thổi đầy thành mùi máu tanh
Sơn Đông, Trực Lệ xa hưởng ứng
Bạch Liên giáo nhiều phép thuật linh
Quan châu nghe tin giặc sắp đến
Khêu đèn suốt đêm lập sổ đinh
Quan võ nghe tin giặc sắp đến
Liếc kiếm mài dao nghe thật kinh
Dân trong châu nghe tin giặc đến
Túm ba, tụm năm bàn chiến chinh
Khách từ xa đến không hiểu chuyện
Lui tới đều theo tiếng pháo lệnh
Cả miền Hà Nam đều chấn động
Hịch lệnh cấp tốc như tên bay
Bụi cuốn che khuất mặt trời ngày
Chạy dọc ngang bộ kị binh
Giương cung sừng là kị binh
Tên dài gắn lông chim trắng
Bộ binh vác giáo ngắn
Mũi thép mới mài, tua lủng lẳng
Binh khí của tráng binh mới tăng
Vót trúc vỏ còn xanh làm giáo,
Xe lớn chở nhiều cung dây căng
Chở chông nhọn họ dùng xe nhỏ
Suốt ngày qua lại không ngừng nghỉ
Đường sá tắc nghẻn, không người đi
Mấy trăm dặm đâu cũng có binh
Người tiễn xa than dài, gần lặng thinh
Tới lui đều tình trạng khó khăn
Hôm qua nước Hoàng Hà dâng cao
Năm ngày không ăn, thuyền sông trường
Vệ Châu nay giặc cướp chận đường
Biết bao giờ yên đường trước mặt
Ước xe gió ngày vạn dặm trường
Bay vù một mạch đến kinh đô
Biết dân nhiều năm đại hạn khổ
Có cầy cấy mà không thu hoạch
Hồ Nam, Hà Nam đã lâu hạn khô
Xuân tới thu ruộng bỏ không cày
Vẻ ốm đói lớn nhỏ gái trai
Lê làm canh cơm là tấm cám,
Mắt thấy người đói chết dẫy đầy
Hột táo trong bọc lăn bên mình
Nhà không, có chữ “tra” trên vách
Mấy trăm nhà trôi giạt linh đinh
Dân mọn lạnh lại đói không kham
Lo no ấm mà coi nhẹ tấm thân
Dân đói loạn ao đùa binh khí
Xét thương một chút là yên ngay
“Dân chết mất mùa, chẳng tại ta”
Đừng dối lòng che mắt thánh minh.
Hôm trước yết thành Tân Trịnh
“Xét cấp lúa cứu dân sống sót.
Phía bắc Hoàng Hà mạch lại chín
Trăm ngày vợ con được tồn sinh
Về đi về đi, chớ liều chết
Quan giữ dân như cha anh mình”
Đăng nhập bằng Facebook