Thất nguyệt 5 七月 5 • Tháng bảy 5

Chú giải của Chu Hy:

Chương này thuộc phú.

tư chung, sa kê, tất suất: đều là con dế, một con vật tuỳ theo thời tiết biến hoá mà khác tên. động cổ, bắt đầu nhảy thì búng chân kêu ra tiếng. chấn vũ, có thể bay mà khua cánh. vũ, dưới thềm. Trời nóng thì dế ở ngoài đồng nội, lạnh thì dế tựa vào nhà người. khung, lỗ trống. trất, lấp. hướng, cửa sổ trổ ra phía bắc. cận, trét bùn, đất sét lên. Thường dân ở nhà bằng phên, mùa đông phải lấy bùn đất sét trét bít cho hết kẽ hở.

Lã thị ở Đông lại nói: Tháng 10 gọi là cải tuế (tháng cuối cùng để trở sang nămg mới, vì nhà Chu lấy tháng 11 làm tháng đầu năm). Tam chính (nhà Hạ lấy kiến dần, tháng giêng làm tháng đầu năm - nhà Ân lấy kiến sửu tháng chạp làm tháng đầu năm - nhà Chu lấy kiến tý, tháng 11 làm tháng đầu năm) đã thông dụng trong phong tục của dân rồi. Nhà Chu chỉ riêng chọn ra một trong tam chính ấy để lần lần mà dụng vậy thôi.

Nói rằng: Hễ thấy con dế đã tựa vào nhà người thì biết là mùa lạnh sắp đến. Vì thế những lỗ trống ở trong nhà phải bít lại, xông khói vào hang khiến chuột không thể ở trong hang ấy được. Bít cửa sổ ở phía bắc để chống với gió bấc. Lấy bùn, đất sét trét vào phên để ngăn lạnh, rồi nói với vợ con rằng: Đến tháng 10 lạnh lẽo sắp sang năm (theo nhà Chu lấy tháng 11 làm tháng đầu năm). Trời đã lạnh mà mọi việc cũng đã xong, thì có thể vào nhà ấy mà ở.

Ở đây thấy được lòng thương của người già cả đã lo chu đáo trước khi sang mùa đông.

Chương này cũng là để dứt cái ý chống lại khí lạnh của đoạn trên ở chương đầu.