Bành Nha hành 彭衙行 • Bài hát Bành Nha

Nhớ lại lúc chạy loạn,
Lên bắc, bao hiểm nghèo!
Đêm Bành Nha khuya khoắt,
Đỉnh Bạch Thủy trăng treo!
Cả nhà đi lếch thếch,
Gặp người mặt những ê.
Thanh thót chim hang gọi,
Người xa chưa thấy về.
Con bé đói cắn cha,
Khóc sợ hùm beo biết.
Ôm vào lòng, bịt mồm,
Giãy giụa càng la thét.
Thằng cu ra điều biết,
Đòi mận đắng thay cơm.
Một tuần, nửa mưa gió,
Dắt díu trong bùn lầm.
Chẳng có gì che mưa,
Đường trơn, áo lại rét.
Có lúc đi đứt hơi,
Ngày vài dặm lê lết.
Lương ăn là quả dại,
Nhà ở là cây rừng.
Sớm, khe đá lội nước.
Tối, đất lạ nằm sương.
Ở tạm trũng Đồng Gia,
Lô Tử quan định ra.
Có Tôn tể, bạn cũ,
Nghĩa khí thực cao xa.
Khách đến lúc chập tối,
Giong đèn mở cửa toang.
Nước nóng cho rửa ráy,
Cắt giấy để chiêu hồn.
Rồi gọi vợ con đến,
Nhìn nhau dòng lệ tuôn.
Lũ trẻ ngủ lay lắt,
Gọi dậy sẵn mâm cơm.
Thề từ nay với bác,
Mãi mãi là anh em.
Liền xếp dọn nhà khách,
Dành cho ta ở yên.
Mấy ai trong gian nan,
Đã tỏ lòng rộng rãi?
Xa nhau kể năm rồi,
Giặc Hồ quấy rối mãi.
Ước gì có cánh lông,
Bay đến đỗ trước bác.

Nhớ lại buổi đầu đi tránh giặc
Trải bao nguy hiểm lên miền bắc
Đêm khuya trên lộ đến Bành Nha
Trăng chiếu mông lung đầu núi Bạch.   
Cả nhà xốc xếch đói lang thang   
Nhiều lúc gặp ai cũng ngỡ ngàng   
Người hẳn đi xa không trở lại   
Để chim thảm thiết hú trong hang.
Bé đói ngây thơ cứ cắn ta
Sợ hùm sói chẳng dám rầy la
Ấp vào lòng bịt mồm con lại
Ngột ngạt nó càng quậy thét to.   
Thằng anh ra vẻ biết khôn hơn   
Đòi mận đắng ăn để thế cơm   
Cả nửa tuần qua mưa sấm chớp   
Dìu nhau lặn lội vũng bùn lầm.
Có gì đâu để phủ che mưa
Lạnh lẽo đường trơn, áo vải thưa
Có lúc chịu qua bao khó nhọc
Ngày đi vài dặm cũng là vừa.   
Quả rừng thay lương thực nhai nhơi   
Cành lá thành nhà ở nghỉ ngơi   
Sớm lội nước trong khe suối đá   
Tối nằm sương đất chốn ven trời.
Nán lưu ít bửa trũng Đồng Gia
Lô Tử cửa quan vội vã qua
Tôn tể cùng ta quen biết cũ
Thâm tình trọng nghĩa ngất trời xa.   
Mời khách vào trong, tối mịt mùng   
Hai lần cửa mở thắp đèn chong   
Lại hâm nước nóng cho lau rửa   
Viết giấy dán lên, hú vía hồn.
Chủ khách bèn giới thiệu vợ con
Nhìn nhau ai nấy lệ trào tuôn
Trẻ con buồn ngũ nằm lay lắt
Dậy sẳn mâm cơm với món ngon.   
Thệ nguyện cùng nhau tự bửa nay   
Anh em kết nghĩa suốt đời này   
Liền cho dọn dẹp nơi nhà khách   
An ổn riêng ta những tháng ngày.
Dễ mấy ai trong buổi khó khăn
Có lòng rộng rãi tựa ông chăng?
Chia tay nay đã tròn năm nhỉ
Bọn giặc Hồ còn quậy rối hơn.    
Ước gì ta có cánh lông
Bay về trước mặt tỏ lòng cám ơn.

Nhớ xưa bắc lánh giặc,
Gian hiểm trải bao ngoai?
Đường Bành Nha đêm thẳm,
Núi Bạch Thuỷ trăng soi.
Cả nhà lết bộ mãi,
Gặp người rất hổ ngươi.
So le chim núi hót,
Chẳng thấy người trở lui.
Gái đói nhè ta cắn,
Khóc sợ cọp nghe hơi.
Ôm vào lòng, bịt miệng,
Dãy nảy thét đinh tai.
Anh nó ra điều biết,
Mận đắng cứ đòi nhai.
Mười ngày mưa hết năm,
Lầy lội vịn nhau lôi.
Đường trơn, áo lại mỏng,
Lại không nón không tơi.
Đôi lúc đường gay quá,
Trọn ngày mấy dặm thôi.
Quả dại làm cơm cháo,
Cành thấp làm mè rui.
Sớm dầm nước trên đá,
Chiều gối khói bên trời.
Rộc Đồng Gia tạm nghỉ,
Ai Lô Tử trông vời.
Bạn cũ có Tôn Tể,
Nghĩa cao vút mây khơi.
Đón khách trời đã tối,
Khêu đèn mở cửa mời.
Nấu nước ta rửa cẳng,
Gọi hồn ta về chơi.
Rồi gọi vợ con ra,
Nhìn nhau lệ sụt sùi.
Lũ trẻ mê mệt ngủ,
Lay dậy cho chúng xơi.
Cùng nhau thề kết nghĩa,
Làm anh em lâu dài.
Bèn dọn nhà nhường chỗ,
Cho ta ở yên vui.
Ai khứng cơn hoạn nạn,
Mở rộng bụng đoái hoài?
Biệt nhau giáp một năm,
Giặc Hồ vẫn báo đời.
Ước gì có cánh được,
Bay đến đỗ bên người.

Chợt nhớ lai mới hồi chạy giặc,
Vượt nguy nan lên bắc chập chùng.
Bành Nha đường tối mịt mùng,
Đầu non Bạch Thủy lạnh lùng trăng treo.
Mãi, cả nhà bèo nhèo lội bộ,
Gặp lấy người, mặt hổ sao vừa.
Chim kêu khe núi nhặt thưa,
Mà người phiêu lãng còn chưa về nhà.
Con gái dại cắn ta đỡ đói,
Nén không kêu, sợ sói cọp hay.
Bụm mồm, lòng giữ chặc tay,
Nó càng giận giữ, làm nây khóc nhiều.
Thằng anh nó đôi điều hiểu biết,
Mận đắng đòi, nhai miết thay cơm.
Sấm rền mưa đổ mấy hôm,
Bùn sình dìu dắt, ráng chồm bước đi.
Mưa tầm tã, có gì che chắn,
Đường trợt trơn, áo ngắn lạnh buông.
Có khi vất vả khôn lường,
Ngày đi chỉ mấy dặm đường mà thôi.
Lấy trái rừng, lần hồi qua bữa,
Nhành thấp kia, lần lữa thay nhà.
Sáng hừng suối đá lội qua,
Đến đêm nằm ngủ, khói pha bên trời.
Đồng Gia Oa, nghỉ ngơi chốc thử,
Lòng rộn ràng, Lô Tử muốn đi.
Họ Tôn bạn cũ mấy khi,
Nay làm huyện lệnh, nghĩa bì mây cao.
Trời nhá nhem, rước vào niềm nở,
Đèn chong lên, cửa mở mấy gian.
Chiêu hồn bùa giấy vừa ban,
Còn cho nước ấm rửa bàn chân ta.
Gịuc vợ con bước ra hết thảy,
Cùng nhìn nhau, lệ chảy vắn dài.
Trẻ thơ mệt lã ngủ nhoài,
Dựng đầu từng đứa, sai người dọn cơm.
Ước cùng thầy, sớm hôm có mãi,
Một lời thề kết bái anh em.
Mọi người từ giã bước êm,
Cho ta hưởng được một đêm giấc nồng.
Ai thích nghi từ trong hoạn nạn,
Phơi tim gan cho cạn nỗi lòng.
Xa nhau tính đã năm ròng,
Mà giặc Hồ Khiết còn lồng khắp nơi.
Ước chi như cánh chim trời,
Vút bay đến trước mặt người sà ngay.

Hồi trước trốn quân giặc
Lần mò sang bắc chơi
Trăng soi ngàn Bạch Thuỷ
Đêm vắng lối Bành Nha
Quen mặt nhìn thêm ngượng
Đau chân bước dám lười
Véo von chim núi hót
Chẳng thấy ai về xuôi
Con đói cứ bố cắn
Khóc e hùm rõi mồi
Ôm con, bưng lấy miệng
Con giẫy kêu inh tai
Thằng lớn vẻ sành sỏi
Mận chua ăn cố đòi
Một tuần mưa quá nửa
Lặn lội giắt nhau hoài
Áo mỏng lối như mỡ
Lại thêm không nón, tơi
Có ngày đi cả buổi
Vài dậm khó lòng nhoai
Cành lá giùm lều trọ
Quả rừng no bụng xơi
Ngày đi đường ngập nước
Đêm ngủ sương bên trời
Lô Tử định ra khỏi
Đồng Gia tạm nghỉ ngơi
Bạn quen có Tôn Tể
Nghĩa khí cao hơn người
Đón khách vừa chiều tối
Dong đèn mở cửa ngoài
Cắt cờ hú vía tôi
Đun nước rửa chân tôi
Rồi gọi vợ, con đến
Chào nhau lệ sụt sùi
Cơm bưng, gọi dậy ăn
Đàn trẻ ngủ mê tơi
Định kết nghĩa cùng bạn
Anh em trong một đời
Nhà bên bèn dọn sạch
Tôi ở thật yên vui
Bụng dạ khoát đạt thay
Đời này đã mấy ai?
Giặc Hồ làm dữ mãi
Xa bạn một năm rồi
Ước gì mọc cánh lông
Thăm nhau bay tới nơi

Nhớ xưa chạy giặc ra đi,
Chạy về phương bắc hiểm nguy vô cùng.
Bành Nha, đường tối chập chùng,
Trăng soi Bạch Thuỷ, đều cùng ra đi.
Gia đình gian khổ sợ chi,
Gặp người quen biết, mặt lì, biết sao.
Trong hang, chim hót ngọt ngào,
Trên đường vắng vẻ, về nào thấy ai.
Gái thơ đói, cắn ta hoài,
Khóc la, lại sợ bao loài cọp, lang.
Bịt mồm, ôm dỗ nhẹ nhàng,
Không nghe, tiếng khóc lại càng dữ hơn.
Bé trai hiểu biết, không hờn,
Đòi ăn mận đắng thay cơm đỡ lòng.
Một tuần mưa, sấm đùng đùng,
Bùn xình, dắt díu, vẫn cùng nhau đi.
Che mưa chẳng có vật gì,
Đường trơn, áo lạnh, bụng thì đói ăn.
Trải bao vất vả nhọc nhằn,
Một ngày vài dặm, bước dần mà đi.
Lương khô, quả dại thiếu gì,
Bẻ cành tạm ở mỗi khi đêm về.
Lội trên suối sớm lạnh ghê,
Chân trời, tối ngủ khói kề ngay bên.
Trũng Đồng Gia, ghé, đi liền,
Muốn ra Lô Tử ở miền phía tây.
Ông Tôn Tể, gặp ở đây,
Con người nghĩa khí như mây giữa trời.
Khách, mời ở lại, tối rồi,
Treo đèn mở cửa, quyết mời vào trong.
Nước đun rửa mặt, chân, xong,
Gọi hồn, cắt giấy, trong lòng mới yên.
Đưa con, vợ, ở chốn riêng,
Nhìn nhau, nước mắt xiên xiên muốn trào.
Bày con trẻ ngủ ngon sao!
Phải lay chúng dạy ngồi vào bữa cơm.
‘‘Xin thày vui vẻ ban ơn:
Kết làm huynh đệ vui buồn có nhau’’.
Nói xong, vội bỏ ra mau,
Để gia đình được cùng nhau xum vầy.
Trong cơn lận đận, ai đây?
Mở toang gan dạ, phơi bầy lòng son.
Biệt nhau, năm tháng đã tròn,
Giặc Hồ như cũ, vẫn còn chưa yên.
Làm sao có cánh bay lên,
Bay đi, đáp xuống ngay liền trước ai...

Nhớ thuở mới chạy loạn,
Lên bắc bao gớm ghê.
Đường Bành Nha đêm tối,
Bạch Thuỷ trăng núi loe.
Cả nhà lội bộ mỏi,
Gặp người, thấy mặt ê.
Chim hang hót lanh lảnh,
Chẳng thấy kẻ xa về.
Con gái đói cắn bố,
Cố chịu, sợ hổ nghe.
Ghì chặt bịt miệng lại,
Vùng vẫy càng khóc oe.
Đứa anh sớm hiểu biết,
Mận thay cơm chua lè.
Trong tuần mưa quá nửa,
Bùn lầy cố lết lê.
Đường trơn, manh áo mỏng,
Mưa nắng chịu dãi dề.
Có lúc gặp khốn đốn,
Một ngày vài dặm đi.
Trái rừng làm cơm bữa,
Nhà có cành lá che.
Chiều nằm phơi sương núi,
Sớm lặn lội nước khe.
Đồng Gia nghỉ vài bữa,
Lô Tử rồi sẽ về.
Bạn Tôn làm huyện tể,
Nghĩa khí ít kẻ bì.
Khách tới nhá nhem tối,
Chong đèn, mở cửa che.
Rửa chân có nước nóng,
Chiêu hồn bùa giải mê.
Chủ khách cùng giới thiệu,
Nhìn nhau lệ ướt mi.
Lũ trẻ lăn ra ngủ,
Gọi dậy ăn no nê.
Xin từ đây với bác,
Kết nghĩa lòng nguyện thề.
Anh sai dọn nhà khách,
Chỗ ở đủ tiện nghi.
Mấy ai gặp hoạn nạn,
Tỏ rõ lượng bao che.
Nay một năm xa cách,
Rợ Hồ vẫn lăm le.
Ước gì có cặp cánh,
Trước anh bay đậu kề!

Nhớ xưa lúc bắt đầu chạy giặc
Đã chạy về hướng bắc gian nan
Bành Nha đêm tối đi càn
Dưới trăng chiếu Bạch Thuỷ non trên đầu
Cả nhà chạy nhiều ngày chân đất
Ai cũng thương vì vất vả nhiều
Chim rừng cất tiếng hoang liêu
Không người đi ngược với chiều đang đi
Con cắn tôi vào khi quá đói
Còn kêu la làm sói lang nghe
Bịt mồm, ôm chặt, e dè
Nó càng vùng vẫy rên la thật nhiều
Đứa con trai biết điều miễn cưỡng
Chỉ xin ăn mận đắng cầm hơi
Suốt tuần mưa lẫn sấm rơi
Cả nhà níu áo giữa trời bùn trơn
Không áo tơi vì quên chuẩn bị
Nên thấm mưa lạnh khí rét run
Đồ mang nặng, lại đường bùn
Ngày đi vài dặm đã chồn mỏi chân
Lấy trái rừng thay cơm ăn đỡ
Đòn gánh không, cành nhỏ dùng thay
Dắt nhau lội suối ban ngày
Giữa trời sương khói, ngủ vùi qua đêm
Ở Đồng Gia ít hôm nấn ná
Vài ngày rồi sẽ quá ải Lô
Nào ngờ bạn cũ họ Tôn
Hiện đang làm chức trưởng thôn, rộng lòng
Đã sẩm tối chỉ phòng mời khách
Đốt đèn lên mở khắp cửa ra
Chân tôi nước ấm rửa qua
Cắt bùa bằng giấy làm loa gọi hồn
Tôi dắt díu vợ con ra mắt
Nhìn nhau mà ruột thắt lệ tuôn
Trẻ con mệt quá ngủ luôn
Sau rồi tắm rửa, lên buồng dùng cơm
Thề cùng bác anh em kết nghĩa
Mãi mãi là huynh đệ keo sơn
Phòng riêng cho gửi vợ con
Để tôi yên dạ, vững lòng ra đi
Ai ngờ rằng lúc nguy gặp bác
Trong gian nan cứu giúp tận tâm
Từ khi xa đã một năm
Rợ Hồ và Yết còn làm tai ương
Phải chi có cánh phượng hoàng
Đáp ngay bên bác tỏ lòng biết ơn.

Nhớ ngày xưa bắt đầu trốn giặc,
Đường gian nan, về Bắc chạy mau.
Bành Nha đường ấy đêm thâu,
Trăng soi Bạch Thuỷ rủ nhau đi liều!
Cả gia đình thảy đều đi bộ,
Người gặp đều buồn khổ mặt mày.
Chim hang kêu não nùng thay!
Người đi chẳng thấy có ai quay về.
Cháu gái dại đói la cắn bố,
Bụng sợ lo sói hổ nó nghe.
Ôm con, áp ngực miệng che,
Con bé giẫy giụa kêu se cả lòng.
Còn con trai xem chừng hiểu chuyện,
Mận chát lè ngấu nghiến ăn luôn.
Sấm mưa dai dẳng nửa tuần,
Dìu nhau, luống cuống, toàn thân dầm dề.
Chẳng có gì che mưa được cả,
Đường lầy trơn, áo vá lạnh rồi.
Có khi được phút thảnh thơi,
Mặt trời dọi xuống, đường dài bớt đi.
Trái rừng đó, phòng khi bụng đói,
Cành le ta ta nối che thân.
Sáng ngày đường nước ngập chân,
Chiều nằm nhìn khói bốc dần trời xa.
Đồng Gia Oa nghỉ ngơi dăm bữa,
Lại muốn ra Lê Tử Quan ngay.
Người quen Tôn Tể quý thay,
Nghĩa cao rộng lớn sánh tày trời mây.
Mời khách hãy vào đây nghỉ tối,
Đốt đèn lên mở vội cửa liền.
Nước hâm rửa cặp chân chồn,
Cắt giấy gọi hồn ta trở về mau.
Gọi vợ con ra chào bạn cũ,
Nhìn nhau giờ lệ ứa chảy tràn.
Các con ta ngủ mê man,
Gọi chúng thức dậy cỗ bàn đã xong.
Tôi với ông ta cùng cam kết,
Làm anh em sống chết có nhau.
Nói xong, nhà khách dọn mau,
Cho ta yên sống ngõ hầu góp vui.
Trong hoạn nạn, hỏi ai được thế,
Lòng bao la chia sẻ tâm can.
Đến nay cách biệt năm tròn,
Yết Hồ gây loạn vẫn còn chưa thôi!
Ước gì có được đôi cánh nhỉ
Bay đến nhà đỗ trước mặt anh?