Hồ Thượng Tuy

Sau khi cô nương cao thượng ra đi thì vị chúa tể của những thiên thần gọi về vinh quang của mình một cô nương nào đấy trẻ trung và có dáng vẻ rất cao quý, người được yêu mến ở thành phố nói trên; tôi nhìn thấy thân thể nàng nằm bất động giữa những cô nương đang khóc lóc đau khổ. Tôi bỗng nhớ lại, có một lần tôi từng thấy nàng đi cùng cô nương cao thượng nhất, tôi đã không cầm được dòng nước mắt và tôi quyết định nói đôi lời tưởng nhớ người mà tôi từng nhìn thấy đi cùng cô nương của mình. Vì thế, ai đọc phần cuối những lời tôi đã nói sẽ hiểu; tôi viết hai bài thơ, một bài bắt đầu bằng: "Piangete, amanti..." "Tình trong nước mắt..", còn bài thứ hai: "Morte villana..." "Cái chết dữ dằn..."

Tình trong nước mắt; ai yêu – khóc với Tình!
Nỗi buồn tình yêu nặng nề không thể tả
Giữa những người đẹp Tình yêu nức nở
Và tôi nhận ra tiếng khóc của Tình.

Cái chết dữ, bằng nghiệt ngã của mình
Mang tàn úa đến cho con tim trẻ
Và lấy đi vẻ yêu kiều tuyệt mỹ
Chỉ một lời "không được!.." cứ kêu lên.

Giờ Tình yêu tỏ ra nghe cái chết
Tôi nhìn ra: Tình nức nở, bồi hồi
Tình cúi mình trên tro tàn vẻ đẹp.

Và thường xuyên ánh mắt hướng lên trời
Nơi linh hồn đang dạo chơi hạnh phúc
Trên mặt đất nhìn thấy trong niềm vui.

Bài thứ nhất chia làm ba phần: ở phần một – tôi kêu gọi tất cả những ai chung thuỷ với Tình yêu hãy khóc và nói rằng vị chúa tể khóc than về họ, rằng "nỗi buồn tình yêu nặng nề không thể tả", họ cần nói rằng cần phải nghe tôi; ở phần hai – tôi nêu nguyên nhân này; ở phần thứ ba – tôi nói về niềm vinh dự mà Tình yêu mang đến cho cô nương. Phần hai bắt đầu: "Amor sente: Giữa những người đẹp..."; còn phần ba: "Audite: Giờ Tình yêu..."

Cái chết dữ dằn, kẻ thù của đau khổ
Mẹ của nước mắt và của tiếng kêu than
Vị quan xét xử cay nghiệt, chẳng xót thương
Đốt con tim bằng nỗi buồn tưởng nhớ!
Trong sự suy tư của phiêu bạt tha phương
Ta sẽ không ngừng đem mi ra nguyền rủa.

Chính vì thế mà ta không kín kẽ
Bài ca của ta sẽ nói những lời ta
Rằng mi là nguyên nhân cái ác và đau khổ
Cứ để mặc thế gian biết ra sự thật là
Cái sự thật chính nó là tội lỗi
Vì ai không hề biết đến tình ta.

Vẻ dịu dàng từ cuộc đời mang ra
Tuyệt vời hơn trong con người cao cả
Và ở trong chàng trai vô tư lự
Niềm vui với tình đã vội bay xa.

Cái chết ra sao, ta chẳng mở ra
Những đường nét – trong bài ca ngắn ngủi
Với đời muôn thuở là tên phản bội
Thân xác diệu kỳ nó chẳng nhận ra.

Bài thơ này chia làm bốn phần: ở phần một tôi gọi cái chết bằng những cái tên của nó; ở phần hai – tôi nói cùng cái chết, nêu ra cái nguyên nhân khiến tôi nguyền rủa nó; ở phần ba – xỉ vả nó; ở phần bốn – tôi nói với một nhân vật không cụ thể, tuy vậy tôi vẫn biết rõ. Phần thứ hai bắt đầu bằng: "poi che hai data..." "Đốt con tim..."; phần thứ ba: "E s’io di grazia..." "Chính vì thế..."; phần thứ tư: "Chi non merta salute..." "Với đời muôn thuở là tên phản bội..."

Cô nương mà tôi có được sự che chở cho điều ao ước trong một thời gian dài kia phải đi đến một nơi xa; bởi thế tôi sợ đánh mất sự che chở tuyệt vời đã khiến tôi đau khổ mà trước đó tôi chưa hề biết được. Và tôi nghĩ rằng nếu tôi không nói về chuyến đi đau buồn thì mọi người sẽ nhận ra vẻ giả vờ của tôi, bởi thế tôi quyết định viết một bài thơ; tôi sẽ truyền đạt nó, vì rằng cô nương của tôi là nguyên nhân trực tiếp của nhiều lời trong bài thơ này, và người ta sẽ nhận ra nếu hiểu nó. Và tôi viết bài thơ bắt đầu như thế này:  "O voi che par la via: Hỡi những ai với tình yêu trong đời.."

Hỡi những ai với tình yêu trong đời
Xin hãy lắng tai nghe và hãy nói
Nỗi đau nào bằng đau đớn của tôi?

Quả thực tình yêu theo chuỗi tháng ngày
Xin hãy tha thứ cho điều ước muốn
Mà những ngày qua đã rất hào phóng
Với những lời tôi nghe được bên tai:
"Hãy nhìn xem kìa, phải chăng số phận
Ban cho anh ta niềm vui suốt cuộc đời?"

Nay ở đâu rồi âu yếm vỗ về tôi?
Ai trả cho tôi tình yêu cao thượng?
Tôi mòn mỏi đợi chờ
Trước tương lai cúi xuống.

Ai đem niềm khát khao giấu diếm
Vì xấu hổ, sự bố thí không mong –
Gương mặt tôi luống cuống
Và buồn đau, thổn thức trong lòng.

Bài thơ này có hai phần chính: ở phần đầu tôi kêu gọi Tình yêu chung thủy bằng những lời của nhà tiên tri Jeremiah, nói rằng: "O vos omnes qui transitis per viam, attendite et videte si est dolor sicut meus": "Hỡi những người đi trên đường, hãy lắng nghe và hãy nhìn xem có nỗi đau khổ nào như đau khổ của tôi", và cầu xin để họ rủ lòng thương mà nghe tôi; phần thứ hai – tôi kể rằng từ đâu mà tình xuất hiện trong tôi, nhưng với một nghĩa khác, không phải như hai phần đầu và cuối của bài thơ, và tôi nói rằng tôi đã đánh mất nó. Phần thứ hai bắt đầu bằng những lời: "Amor non gia..." "Quả thực tình yêu..."

Tôi nói rằng khi người con gái này che chở cho tôi bằng một tình yêu mạnh mẽ thì tôi có mong muốn nhắc tên người con gái cao thượng nhất cùng với tên những cô nương khác; tôi lấy tên sáu mươi cô nương đẹp nhất của thành phố, nơi nàng sinh ra theo ý của Đức Chúa Trời, và tôi viết bằng thể thơ serventese mà tôi sẽ không truyền đạt; tôi có lẽ đã không nhắc đến, nếu đã không cần thiết nói rằng có một điều kỳ diệu xảy ra là trong số tên các cô nương kia thì cô nương của tôi không thuộc về con số nào khác ngoài con số chín.

Một lần, Người con gái cao thượng nhất ngồi ở nơi có những lời vang lên về Nữ hoàng của vinh quang thì tôi cũng ở nơi để có thể nhìn thấy niềm hạnh phúc của mình; còn ở giữa tôi và nàng, theo một đường thẳng, có một người trinh nữ với vẻ mặt rất dễ chịu thường xuyên ngó nhìn tôi, lấy làm ngạc nhiên với ánh nhìn của tôi, bởi thế mọi người nhìn thấy ánh mắt của nàng. Và có nhiều người để ý nên khi tôi rời chỗ, nghe những lời nói sau lưng: "Xem kìa, người đẹp làm cho chàng trai kia đau khổ". Và khi họ gọi tên nàng, tôi nghe những lời về người con gái ở giữa đường thẳng, bắt đầu từ người con gái cao thượng nhất Beatrice và kết thúc ở trong đôi mắt tôi. Khi đó tôi rất bình tĩnh và tin rằng, ngày ấy, vẻ bí mật của tôi chưa lộ ra qua vẻ bên ngoài. Và ngay lập tức tôi nghĩ rằng cần phải làm cho người con gái này trở thành điều che giấu sự thật. Trong thời khắc tôi đã làm được điều này và số đông những người nói về tôi đã biết điều bí mật này. Tôi tránh gặp người này mấy năm để cho những người khác thêm tin tưởng, tôi đã viết tặng nàng mấy bài thơ liền nhau, nhưng sau đấy tôi có ý định thể hiện những lời của mình về Beatrice và chỉ để ca ngợi nàng.

Kể từ khi nhìn thấy, Linh hồn Thiên nhiên của tôi trở nên khó nhọc làm việc của mình, vì tất cả tâm hồn trao hết cho suy nghĩ về Người con gái cao thượng nhất; vì rằng trong phút chốc tôi trở nên yếu đuối và uể oải, rằng nhiều người bạn lấy làm buồn phiền cho dáng vẻ của tôi, một số khác thì ganh tỵ, muốn biết cái điều mà tôi giấu mọi người. Còn tôi, nhìn ra âm mưu nham hiểm trong những câu hỏi mà người ta hỏi tôi, hỏi ý chí của Tình yêu, theo lời khuyên của lí trí, đã trả lời họ rằng Tình yêu đang ngự trị tôi; tôi gọi là Tình yêu bởi vì tôi mang trên gương mặt của mình quá nhiều những dấu hiệu của tình yêu mà không thể nào che giấu được. Khi người ta hỏi tôi: "Tình yêu bắt ngươi đau khổ vì ai?..." – tôi cười, nhìn họ và không trả lời gì cả.

Và trong suy nghĩ về nàng có một giấc mơ ngọt ngào vây lấy tôi, trong giấc mơ này hiện ra một điều kỳ diệu: tôi có vẻ như nhìn thấy trong phòng mình một đám mây màu lửa, sau đám mây này tôi nhận ra hình dáng một người dàn ông nào đấy, vẻ ngoài của người này ai nhìn thấy sẽ vô cùng sợ hãi. Người đàn ông này có vẻ rất vui mừng và trong lời của mình người này nói nhiều điều nhưng tôi chỉ hiểu được ít, trong những lời này tôi hiểu: “Ego dominus tuus: Ta là chúa tể của ngươi”. Trên tay người này dường như có một sinh vật trần truồng đang ngủ được phủ một tấm vải mỏng, hình như có màu hồng. Ghé nhìn rất chăm chú, tôi nhận ra Người đẹp, người mà một ngày trước đã cúi chào tôi. Còn trong một bàn tay của người này có vẻ như đang giữ một vật gì đó cháy lên và tôi ngỡ như người này nói với tôi những lời: “Vide cor tuum: Hãy nhìn vào trái tim mình”. Sau khi đứng yên một lát, người này dường như thức cô gái đang ngủ dậy, đưa ra một lý lẽ đầy sức mạnh để bắt nàng nuốt cái vật đang cháy ở trên bàn tay kia, và cô gái sợ hãi nuốt vào. Sau một thời gian, vẻ vui nhộn của người này trở thành tiếng khóc cay đắng. Vừa khóc, người này vừa nâng người đẹp trên tay rồi cùng với nàng có vẻ như bay vào trời xanh. Tôi cảm thấy vô cùng sợ hãi, giấc mơ yếu ớt của tôi không chịu nổi đã bị cắt đứt – và tôi tỉnh giấc. Ngay lúc đó tôi bắt đầu suy ngẫm và nhận thấy rằng cái giờ mà tôi trong mơ nhìn thấy là giờ thứ tư của đêm ấy, từ đó rõ một điều rằng đấy là giờ đầu tiên trong chín giờ cuối cùng của đêm.
Suy nghĩ kỹ về điều thấy trong mơ tôi quyết định thông báo cho những người tuyên truyền nổi tiếng của thời ấy. Vì tôi đã bắt đầu để ý học cách làm thơ nên tôi quyết định viết một bài thơ mà trong đó tôi chào mừng tất cả những người chung thủy của Tình yêu và đề nghị họ giải thích về giấc mơ của tôi. Tôi giãi bày cho họ những gì tôi thấy trong giấc mơ của mình và bắt đầu bài thơ bằng những lời: “A ciascun´alma presa e gentil core: Hồn ai say…”

Hồn ai say, tim ai đầy ánh sáng
Thơ của tôi hiện ra trước mắt ai
ý nghĩ sâu xa ai nói ra lời
Vì tên gọi Tình yêu – tôi chào đón.

Hai chục phút, khi hành tinh xuất hiện
Tỏa hào quang và kết thúc đường mình
Trước mắt tôi Tình yêu bỗng hiện lên
Thật khủng khiếp khi lòng tôi nhớ đến.

Tình đi trong hoan hỉ, và trên tay
Giữ trái tim tôi, còn trong tay ấy
Có một nàng Trinh Nữ ngủ rất say.

Tình cho nếm mùi khi nàng thức dậy
Từ trái tim – và cuống quít, rối bời
Trong nước mắt, Tình biến mất sau đấy.

Bài sonnê này chia làm hai phần: ở phần thứ nhất tôi chào đón và đề nghị câu trả lời; ở phần thứ hai, tôi chỉ ra điều cần trả lời. Phần thứ hai bắt đầu thế này: “Hai chục phút…” Có nhiều người trả lời bài thơ này và theo nhiều vẻ khác nhau, trong số này có một người tôi gọi là đầu tiên trong những người bạn của tôi; người này viết bài thơ bắt đầu bằng câu: “Anh thấy đấy, tôi mơ màng, tất cả rất hoàn mỹ…” Và diều này có vẻ như là sự bắt đầu của tình bạn chúng tôi, khi người này hiểu rằng tôi đã gửi bài thơ cho anh ấy. í nghĩa thật của giấc mơ kia, khi đó chưa ai biết, còn bây giờ thì đã rõ ràng và chất phác.

Thời gian trôi qua đã bấy nhiêu ngày, tròn chín năm kể từ ngày Người con gái cao thượng nhất nói trên xuất hiện, vào ngày cuối cùng của những ngày này người đẹp tuyệt vời hiện ra trước mắt tôi trong bộ áo quần màu trắng, giữa hai người đẹp thanh cao khác, những người này lớn tuổi hơn nàng. Khi đi trên đường nàng nhìn về nơi tôi đứng một cách rụt rè và với thái độ nhã nhặn nàng cúi chào tôi, còn tôi khi đó cứ ngỡ như đang nhìn thấy tận cùng của hạnh phúc.

Thời khắc của cái cúi chào ngọt ngào ấy chính xác vào chín giờ, và bởi vì lần đầu tiên những lời của nàng bay đến tai tôi nên tôi cảm nhận được vị ngọt tựa hồ như ngất ngây, tôi từ giã mọi người về phòng riêng của mình và bắt đầu suy nghĩ về Con người lịch sự nhất.

Anh bây giờ lại yêu em say mê...
Chỉ nói dối – chẳng làm gì có chuyện?
Thế nhưng mỗi lần anh đến Paris
Lại thấy Paris thần tiên, kiều diễm.

Ta cứ sống trên đời không để ý
Mùa xuân đi – lời nói một lần đầu
Em bỗng thấy buổi chiều nay trẻ thế
Và dễ thương như câu chuyện không đâu.

Lần đầu tiên anh viết một bài thơ
Mặc dù thơ từ lâu anh đã viết
Và dù cho xúc động vẫn có thừa
Anh chỉ nhớ một bài thơ duy nhất.

Vẫn thế thôi, tình yêu vẫn chân thành
Niềm say mê trong anh hồi sinh lại
Em là bài thơ đầu tiên của anh
Là tình yêu đầu tiên, tình sống mãi.

Có ba khát khao cháy bỏng trong hồn
Nối tiếp nhau, đan xen nhau, hoà quyện..
Thêm một người phụ nữ sẽ ôm hôn
Rồi sau đấy – điều gì đến, sẽ đến.

Bên bàn viết sấy khô một chiếc sừng
Riêng điều này thì ông trời không cấm
Và sẽ viết thêm một bài thơ tình
Rồi sau đấy – điều gì đến, sẽ đến.

Người phụ nữ đã ôm, nhưng mà chẳng
Giống như người phụ nữ ở trong mơ
Giọt rượu nồng giờ bỗng chua như dấm
Và lời thơ chẳng còn đượm như xưa.

Có ai đấy đưa ra lời đồn đại
Đang bay đi khắp muôn nẻo núi rừng
Rằng nhiệt tình trong tôi không còn cháy
Và ngựa hồng đã khập khiễng đôi chân.

Không để cho ai có thể coi thường
Dẫu thiên hạ lúc này đang biết tiếng.
Thêm một người phụ nữ sẽ không ôm
Rồi sau đấy – điều gì đến, cứ đến.

Lúc này tôi không sấy khô chiếc sừng
Từng lời nói cần đắn đo, suy nghĩ
Lúc này đây, mũi tên nhỏ của mình
Tôi không bắt phải rơi vào điểm chỉ.

Những ngôi sao tôi thắp ở trong đầu
Để thời gian không làm thơ nguội lạnh
Và các bạn hẳn ngạc nhiên: "Ôi dào!"
Rồi sau đấy – điều gì đến, cứ đến.

53

Kẻ đang yêu, áo cũng như nhà thôi
Ngồi bên nhau áo che cả hai người.

54

Trong cơn giông và trong bão tuyết
Áo là mái nhà, áo là chăn đẹp.

55

Áo màu đen nhưng không mang hơi ấm
Cho những ai có tâm hồn đen sẫm.