Hồ Thượng Tuy

Tôi cứ ngỡ biết bao người lính trẻ
Từ chiến trường xưa đẫm máu không về
Không phải họ nằm yên trong đất mẹ
Mà hóa thành sếu trắng giữa trời kia.

Sếu vẫn bay như thế tự ngày xưa
Bay đến bây giờ, và cất tiếng gọi.
Có phải thế mà ta thường buồn bã
Rồi lặng im, ngó vào giữa trời xa?

Và hôm nay đây, trong buổi chiều tà
Tôi nhìn thấy trong màn sương đàn sếu
Sải cánh bay theo đội hình chiến đấu
Như ngày nào giàn trận giữa đồng xa.

Sếu vẫn bay trên những chặng đường xa
Và cất tiếng gọi những tên ai đấy
Vì thế chăng mà tiếng kêu đàn sếu
Tự bao đời giống với tiếng Ava?

Đội hình bay mệt mỏi giữa bầu trời
Trong màn sương, buổi hoàng hôn ráng đỏ
Trong đội hình kia hãy còn khoảng nhỏ
Có thể là đấy chỗ để dành tôi!

Rồi sẽ đến một ngày, tôi sẽ bơi
Cùng đàn sếu trong màn sương như vậy
Bằng giọng sếu, giữa trời cất tiếng gọi
Tất cả những ai còn sống trên đời.

LI.
Tay Số phận viết và tiếp trang sau
Lòng mộ đạo, Trí khôn, ích gì đâu
Không xóa nổi nửa dòng, và Nước mắt
Cũng không rửa đi Lời viết lúc đầu.

LII.
Chén lật úp mà ta gọi Bầu trời
Ta bò trườn, sống rồi chết đấy thôi
Đừng giơ tay cầu xin Trời giúp đỡ
Chẳng giúp được gì cho Bạn và Tôi.

LIII.
Đất sét đầu, Họ nặn ra Người cuối
Và sau đó gieo hạt Giống mùa Sau
Buổi sáng đầu của Tạo thành viết vội
Rồi Bình minh tính sổ đọc sau này.

LIV.
Nói với bạn – Khi ta ra khỏi Cổng
Con Ngựa Trời rực lửa chở ta vào
Nơi Linh hồn cùng Đất đai bụi bặm
Do Parwín và Mushtara ném vào.

LV.
Cây Nho đâm rễ, cứ mặc Sufi
Chê sự Tồn tại của ta bám rễ
Từ Sắt của ta có thể đúc Chìa
Để mở Cánh cửa, kẻo người la ó.

LVI.
Ta biết rằng thứ Ánh sáng Trung thành
Đốt lên Tình yêu hoặc là Tức giận
Thà tận hưởng chút thoáng qua trong Quán
Cũng còn hơn để mất ở Thánh đường.

LVII.
Ô, Ngươi là kẻ đặt Bẫy ở bên Đường
Là nơi mà ta thường vẫn lang thang
Có lẽ nào héo hon vì tiền định
Qui tội cho ta Đổ đốn, Lỗi lầm?

LVIII.
Ô, Ngươi lấy Đất nặn ra Con người
Nghĩ ra Thiên đường, đồng thời con Rắn
Vì lầm lỗi hiện trên gương mặt người
Ngươi tha thứ, và khoan dung được nhận.

LIX.
Hãy nghe thêm. Vào một buổi chiều hôm
Tháng Ramazan, Trăng mới lưng chừng
Ta đứng một mình ở trong lò Gốm
Với Dân cư đất sét xếp thành Hàng.

LX.
Nói nghe lạ lùng nhưng trong bao Số phận
Ai giỏi nói năng còn ai đó không
Bỗng đột ngột, một ai đó kêu lên:
“Ai là Thợ gốm, còn ai – đồ Gốm?”

LXI.
Người khác bảo: “Thân xác ta, quả thật
Do bàn tay Ngài nặn ra từ Đất
Rồi Ngài trao cho đường nét, Dáng hình
Sau đấy lại nhồi ta về với Đất”.

LXII.
Một người khác: “Dù chàng Trai hay giận
Cũng chẳng bao giờ uống xong đập Chén
Tại sao Ngài đầy Tưởng tượng, Tình yêu
Làm ra Bình rồi đập khi tức Giận?”

LXIII.
Không ai trả lời cho câu hỏi này
Một chiếc Bình vội vàng lên tiếng ngay:
“Họ cười ta vì thân ta méo xệch
Tại vì sao? Do Thợ gốm run tay?”

LXIV.
Một người nói: “Bà con Chủ quán rằng:
Gương mặt ông với Khói từ Địa ngục
Họ nói về thử thách – nghe mà khiếp!
Ông tốt bụng, tất cả đều tuyệt trần”.

LXV.
Thì khi đó, một người khác thở dài:
“Đất tôi khô vì để quên lâu ngày
Nhưng nếu rót đầy cho tôi rượu cũ
Thì tôi nghĩ rằng sẽ phục hồi ngay”.

LXVI.
Khi Bình và Chén đáp lời liên tiếp
Một kẻ nhìn thấy mảnh Trăng lưỡi liềm
Tất cả kêu lên: “Hỡi người Anh em!
Có nghe vai Thợ gốm rên - cót két!”

LXVII.
Ô, hãy dùng Rượu để củng cố Đời ta
Khi ta chết, khâm liệm bằng lá Nho
Và trước đó, tắm rửa ta bằng Rượu
Rồi đem chôn đâu đó sau Vườn nhà.

LXVIII.
Dù thân xác của ta chôn dưới đất
Nhưng trong Không khí mùi Thơm ngào ngạt
Không một người ngoan Đạo đi ngang qua
Mà lại có thể làm như không biết.

LXIX.
Quả thực, Thần tượng mà ta yêu mến
Đã đem lòng tin con người cho ta
Đã dìm Danh dự của ta trong Chén
Và bán Danh tiếng để lấy Bài ca.

LXX.
Quả thực, trước khi Hối hận đã thề
Nhưng liệu có tỉnh khi nói lời kia?
Và Mùa xuân với Hoa hồng lại đến
Đã làm cho tan lời Sám hối kia.

LXXI.
Dù rượu xử sự như người vô Đạo
Khoác cho ta chiếc Áo choàng Danh dự
Những Người bán rượu làm ta ngạc nhiên
Họ bán Hàng giá chỉ bằng một nửa.

LXXII.
Than ôi, tàn héo cả Mùa xuân, Hoa hồng!
Cuốn sách Tuổi trẻ đành phải sang trang!
Và Họa mi trên cành giờ im tiếng
Bay về đâu, có ai biết được chăng!

LXXIII.
Ô, Tình yêu! Liệu ta và em có vần xoay Phận số
Để thay đổi trật tự này quả thật đáng thương
Để ta sẽ đập chúng ra từng mảnh nhỏ
Rồi nhập vào, xếp lại đẹp như mong.

LXXIV.
Ô, Trăng của lòng ta không biết đến tàn
Trăng của Trời, trăng lại sẽ mọc lên
Và trăng lại sẽ đung đưa nhìn ngắm
Tìm ta trong Vườn – nhưng chỉ hoài công!

LXXV.
Và khi Trăng soi sáng những đám đông
Những Người khách Số phận ném xuống trần
Trong vui sướng, khi trăng tìm đến Chỗ
Xưa ta ngồi – hãy úp ngược Chén không!

XXVI.
Theo Khayyam già, Khôn ngoan bỏ lại
Chỉ có một điều: Cuộc đời đi mãi
Chỉ có một điều: Hoa nở một lần
Rồi tàn lụi, còn lại đều Gian dối.

XXVII.
Thời tuổi trẻ, ta sung sướng biết bao
Nghe theo Thầy, theo Thánh được rất lâu
Họ tranh luận về chuyện này chuyện khác
Nhưng luôn ra theo cánh Cửa khi vào.

XXVIII.
Cùng với họ, ta gieo hạt Giống Khôn
Lao động làm cho hạt giống lớn lên
Và đây là Kết quả khi thu hoạch:
“Đến như Nước, rồi đi như Gió rừng”.

XXIX.
Vào Vũ trụ, không biết được tại sao
Và như Nước, không biết được từ đâu
Rồi như Gió lướt bay trên Sa mạc
Dù muốn dù không, chẳng biết về đâu.

XXX.
Xin đừng hỏi ta rằng: đến từ đâu?
Và xin đừng hỏi gì chuyện: về sau?
Chén rót đầy, rồi rót cho đầy nữa
Để ta quên điều Sỉ nhục trong đầu.

XXXI.
Từ lòng Đất ta xuyên qua Bảy Cổng
Rồi ta ngồi lên Ngai vàng Số phận
Và ta lẫn lộn Đầu mối trên Đường
Nơi đan kết Cái chết và Số phận.

XXXII.
Trước mặt ta cánh Cửa khoá im lìm
Và tấm Lưới, ta không thể nhìn xuyên
Về Em, về Anh, có lời to nhỏ
Nhưng sau chẳng còn Em cũng như Anh.

XXXIII.
Ta hướng về bầu Trời xanh, kêu lên
Hỏi: “Ngọn đèn nào của Số phận dẫn đường
Cho bầy Trẻ vấp váp trong Bóng tối?”
Câu trả lời: “Mù quáng!” tự Trời xanh.

XXXIV.
Khi đó ta ép Môi vào Chén đất
Để mong hiểu ra Ngọn Đời bí mật
Môi kề Môi, chén bảo: “Cứ uống đi
Kẻo không quay về sau khi đã chết”.

XXXV.
Ta nghĩ rằng Bình chứa nguồn rượu sống
Trả lời ta, từng một thời đã sống
Từng vui tươi, còn Môi lạnh ta hôn
Biết bao nụ hôn đã tan – và tặng.

XXXVI.
Một hôm trong Chợ, vào giờ cuối ngày
Ta nhìn Thợ gốm, Đất sét trong tay
Và ta nghe tiếng thì thào, nức nở:
“Hỡi người Anh em, xin hãy nhẹ tay!”

XXXVII.
Rót đầy Chén, chuyện có để làm gì
Nhắc rằng Thời gian lướt dưới chân ta
Ngày mai chưa về, Hôm qua đã chết
Tiếc thương gì, Hôm nay đẹp nhường kia!

XXXVIII.
Một phút giây, trong Hoang mạc Điêu tàn
Một phút giây, để nếm vị Đời ngon
Sao sẽ tàn, Đoàn người trên sa mạc
Vào cõi Hư không – Ô, hãy vội vàng!

XXXIX.
Bao nhiêu lâu còn theo Đuổi mông lung
Để chuyện Này, Kia tranh luận thỏa lòng
Tốt hơn hết đi nếm mùi Rượu ngọt
Còn hơn buồn vì Trái đắng, hoặc không.

XL.
Bạn biết không, ta đây đã từ lâu
Làm cuộc Hôn nhân, Uống rượu ồn ào
Xua khỏi giường bà già tên Lý trí
Và bây giờ, Con gái Rượu – Nàng dâu.

XLI.
Bằng thước ta đo được “Có” và “Không”
Hoặc “Lên-và-Xuống” chính xác như mong
Nhưng tất cả bây giờ ta chỉ biết
Mỗi một điều rằng uống Rượu là hơn.

XLII.
Mới gần đây, bên cánh Cửa mở toang
Trong buổi hoàng hôn có một Thiên thần
Ôm Bình rượu, và ngài mời ta nếm
Ta nhận ra rằng thứ Rượu thật ngon!

XLIII.
Trong Rượu có thứ Logic tuyệt đối
Bác Bảy hai Giáo phái đang tranh cãi
Rượu là Nhà giả kim tuyệt trần
Trong phút giây biến Sắt thành Vàng thỏi.

XLIV.
Máhmúd tối cao, Chúa tể oai hùng
Nếu tất cả những nỗi Sợ màu đen
Và nỗi Buồn trong lòng ta dâng ngập
Ngài xua đi, chặt đầu chúng bằng gươm.

XLV.
Bỏ lại Khôn ngoan và hãy cùng ta
Về Hỗn mang trong Vũ trụ bao la
Và ẩn vào một góc miền Hubbub
Để thử xem cho bạn được những gì.

XLVI.
Trong và ngoài, trên, dưới, xung quanh
Đấy chẳng khác gì chiếc Bóng Thần thông
Còn Mặt trời – cây Nến trong chiếc Hộp
Và ta – Bóng ma đi, đến vòng quanh.

XLVII.
Và nếu Rượu bạn uống, Môi ép vào
Cuối cùng Hư không, Vật chất như nhau
Bạn hãy vui, vì bây giờ bạn có
Bạn sẽ - Hư không – và chẳng ít hơn đâu.

XLVIII.
Khi Hoa hồng còn nở bên Bờ Sông
Cùng Khayyam già hãy uống Rượu Hồng
Còn khi Thiên thần đem cho rượu Tối
Bạn hãy uống đi và chớ hoang mang.

XLIX.
Đây bàn Cờ của Đêm và của Ngày
Số phận coi Người là con Tốt thôi
Đưa xuống, đẩy lên rồi đem chiếu tướng
Người tiếp người đưa vào Chỗ nghỉ ngơi.

L.
Quả Bóng thì không nói Có và Không
Sang Phải, Trái theo Cầu thủ trên Sân
Chỉ Người ném bạn ra sân biết được
Ngài biết tất cả, Ngài biết được rằng!

I.
Dậy! Buổi sáng ném Đá vào Chén của Đêm
Đá đuổi Sao Di chuyển. Và hãy nhìn!
Người đi săn của Phương Đông cài bẫy
Tháp của Vua trong Thòng lọng Bình minh.

II.
Khi Tay Trái Bình minh giữa Trời xanh
Ta mơ màng nghe từ Quán rượu kêu lên:
“Dậy, các Con, dậy rót cho đầy Chén
Trước khi Rượu Đời khô trong Chén của mình”.

III.
Gà gáy sáng, người ta kêu trước cửa
Của Quán rượu rằng: “Hãy mau mở Cửa!
Ngươi có biết, đời ngắn ngủi lắm thay
Một lần đi, không còn quay về nữa”.

IV.
Năm Mới hồi sinh Lòng khát khao xưa cũ
Hồn đầy ý nghĩ đi về nơi Vắng vẻ
Nơi giơ ra Bàn tay Trắng của Mose
Nghe từ dưới Đất tiếng thở dài của Chúa.

V.
Irám quả là biến mất với Hoa hồng
Chén Jamshýd ở đâu, có ai biết chăng
Nhưng Nho còn cho màu Hồng xưa cũ
Và bên Sông vẫn tươi tốt khu Vườn.

VI.
Trên môi David còn dấu, nhưng giọng thánh thần
Của Péhlevi – Họa mi gọi Hoa hồng:
“Rượu! Rượu! Rượu vang đỏ!” để gợi
Màu hồng tươi trên đôi Má màu vàng.

VII.
Ngươi hãy đến và rót cho đầy Chén
Và hãy ném vào ngọn Lửa của mùa Xuân
Áo quần mùa Đông của sự ăn năn
Con chim Thời gian đã vẫy vùng đôi Cánh.

VIII.
Ngày đến với cả ngàn hoa – hãy xem
Cả một nghìn đã tan vào Đất sét
Tháng đầu Hè mang đến những bông Hồng
Nở hoa xa Jamshýd và Kaikobád.

IX.
Với Khayyam già, quên đi Số kiếp
Của Kaikhosrú và Kaikobád
Và Rustum cứ để cho mặc lòng
Hay Hátim Tai gọi ăn trưa – cứ mặc.

X.
Đi cùng ta, theo lối Cỏ Hoa xanh
Để cách ngăn sa mạc với đồng bằng
Nơi không cần Đế vương hay Nô lệ
Thương Vua Máhmúd ngự trên Ngai vàng.

XI.
Ở nơi đây dưới bóng lá bóng Cành
Với Bánh, Rượu, Quyển sách Thơ – và Em
Hát bên anh, thì dù cho Sa mạc
Đối với anh cũng vẫn cứ Thiên đàng.

XII.
Ai đấy nghĩ: “Thật sung sướng cõi trần!”
Còn ai: “Hạnh phúc được đến Thiên đàng!”
Ta cứ giữ Hầu bao và quên hết
Có khác gì tiếng Trống cõi xa xăm!

XIII.
Hãy nhìn xem, hoa Hồng nở xung quanh
Hoa cười, nói: Ta đến cõi Trần gian
Rồi phút giây Kho báu từ tơ lụa
Bỗng tan ra rải rác khắp cả Vườn”.

XIV.
Hy vọng Trần gian trong trái Tim người
Thành Tro bụi, hoặc tan biến ngay thôi
Như Tuyết trên gương Mặt hồng Sa mạc
Một hai Giờ, rồi sẽ biến mất ngay.

XV.
Và ai người gìn giữ Bông lúa Vàng
Ai người ném ra Gió, như Mưa giông
Về với Đất, không còn như vàng bạc
Đã chôn rồi, Thiên hạ chẳng đào lên.

XVI.
Hãy nghĩ xem, trong cái Lễ hội này
Liên tục đổi thay, hết Đêm đến Ngày
Vua tiếp Vua, trong cái vòng xoay ấy
Một hai Giờ rồi lại biến mất ngay.

XVII.
Nghe nói Thằn lằn với Sư tử đâu
Giữ Cung điện, nơi Jamshýd uống rượu lâu
Và Bahrám, Người đi săn vĩ đại
Ngủ say, trong khi Lừa Hoang đạp trên Đầu.

XVIII.
Đôi khi ta nghĩ rằng không có hoa đỏ hơn
Hoa Hồng ở nơi chôn ông Vua vĩ đại
Và mỗi bông Lan dạ hương trong vườn
Mọc ra từ Đầu người yêu nào đấy.

XIX.
Hoa cỏ tuyệt đẹp, Màu xanh dịu dàng
Trải khắp Bờ Sông, nơi ta nằm lên
Hãy nhẹ nhàng, vì rằng ai biết được
Từ bờ Môi yêu dấu, cỏ hồi sinh.

XX.
Em cứ rót rượu cho đầy, để rửa
Nỗi sợ tương lai, Tiếc thương quá khứ
Còn Ngày mai? Tại sao, trong Ngày mai
Anh đã cùng Bảy Nghìn năm Hôm qua đó.

XXI.
Hãy xem! Người ta yêu, những gì tốt nhất
Mà Số phận và Thời gian từ Nho đã ép
Họ uống Chén mình một hai lượt trước đây
Rồi theo nhau về Ngủ yên dưới đất.

XXII.
Giờ ta đang vui vẻ trong phòng này
Họ bỏ lại, Hè trải ra Hoa mới
Ta rồi phải xuống dưới Giường Đất ấy
Và sẽ thành Giường – là để cho ai?

XXIII.
Tìm lấy điều gì đấy tốt cho ta
Bởi rồi đây Cát bụi cả thôi mà
Thành Cát bụi ta nằm trong Cát bụi
Chẳng Cuối cùng, chẳng Rượu, chẳng Bài ca.

XXIV.
Với những người chỉ sống ngày Hôm nay
Và những người chỉ sống với Ngày mai
Ông Muezzín kêu lên từ Tháp Tối:
“Đừng ngóng trông chi nơi Nọ, nơi Này!”

XXV.
Những Thánh thần và những nhà Thông thái
Từng tranh luận về chuyện Hai Thế giới
Những lời Tiên tri dại dột bị khinh thường
Miệng họ đã im, tất cả về Cát bụi.

Sau bài thơ này có một hình ảnh tuyệt diệu mà trong đó tôi nhìn thấy những điều bắt buộc tôi quyết định không nói về con người cao thượng, cho đến khi tôi chưa thể tường thuật lại một cách xứng đáng hơn. Và, để đạt được điều này, tôi làm những gì có thể như chính nàng thực sự biết điều này. Vì thế, nếu con người rất sống động ấy vui lòng, để cuộc đời tôi kéo dài thêm một vài năm, tôi hy vọng được nói về nàng cái điều mà chưa bao giờ có ai từng nói như vậy về một con người. Còn sau đấy, hẳn là Thượng Đế bao dung sẽ vui lòng, để linh hồn tôi có thể bay lên và nhìn thấy vinh quang người Trinh Nữ của mình, là người tôi mang ơn, có tên Beatrice, người mà ai có vinh hạnh được ngắm nhìn gương mặt Nàng, qui est per omnia saecula benedictus (người đó đến trọn kiếp mang niềm ân huệ).

Sau đó hai cô nương cao thượng yêu cầu tôi gửi cho họ những dòng thơ này. Suy nghĩ về vẻ cao thượng của họ, tôi quyết định gửi thơ cho họ và viết bài thơ mới để gửi cùng những bài khác và để thực hiện tốt lời yêu cầu của họ. Tôi viết bài sonetto nói về trạng thái của tôi và gửi cho họ cùng với những bài thơ khác bắt đầu bằng: ‘Venite a intender: Hãy đến để mà nghe".
Bài sonetto tôi viết khi đó bắt đầu bằng: Oltre la spera: Trên hình cầu" bao gồm năm phần. Ở phần thứ nhất tôi nói về ý nghĩ tôi đi đâu, gọi tên của hành động. Ở phần thứ hai tôi nói rằng tại sao ý nghĩ lên cao, nghĩa là ai dẫn lên đó. Ở phần ba tôi nói rằng thơ nhìn thấy gì, nhìn thấy cô nương nào ở trên cao và tôi gọi là "hồn lãng du" vì lên cao, tựa như người du hành ở xa quê hương mình và ở lại đấy. Ở phần bốn – tôi nói rằng hồn nhìn thấy nàng với những phẩm chất mà tôi không hiểu được, nghĩa là ý nghĩ của của tôi lên cao đến mức mà lý trí không nhận biết được, rằng trí tuệ của ta có thái độ với những linh hồn cao thượng tương tự như con mắt người yếu kém với mặt trời: chính điều này Nhà triết học nói đến trong quyển Siêu hình thứ hai. Ở phần năm – tôi nói rằng dù không hiểu được sự vật mà ý nghĩ tôi hướng đến, nghĩa là phẩm chất kỳ diệu nhưng tôi hiểu rằng tất cả những điều này là sự suy ngẫm về cô nương của tôi vì tôi thường xuyên nghe tên nàng trong ý nghĩ, và ở đoạn cuối của phần năm tôi nói ‘donna mie care: ôi những co nương ơi" để nói rằng tôi đang hướng về các cô nương. Phần hai bắt đầu bằng ‘intelligenza nova: một trí khôn rất mới.."; phần ba: ‘Quand´elli ố giunto: Trước sứ giả này.."; phần bốn ‘Vedela tal: Hồn nhìn ra.."; phần năm: ‘So io che parla: hồn đang nói về..".
Có thể chia ra các phần nhỏ hơn và giải thích một cách cặn kẽ hơn nhưng có thể không cần chia ra như thế, bởi vậy tôi sẽ không phân chia tiếp.

Trên hình cầu, sứ giả của con tim
Lượn vòng quanh, hơi thở tôi qua đấy:
Với nỗi buồn, một Trí khôn rất mới
Tình trao cho, đang vỗ cánh bay lên.

Trước sứ giả này, một giới hạn ước mong
Thấy người đẹp trong một niềm tôn kính
Trong tốt đẹp, trong huy hoàng xán lạn
Rằng hồn lãng du không thể không nhìn.

Hồn nhìn ra, lên tiếng, nhưng mà tôi
Không hiểu nghĩa của một lời láu lỉnh
Dù hồn tôi chăm chú nghe điều tiếng

Nhưng hiện ra: hồn đang nói về Người
Tôi nghe ra cái tên: "Beatrice" –
Và hiểu ra, ôi những cô nương ơi.

Bây giờ, trở lại với đối tượng của câu chuyện, tôi xin nói rằng sau khi niềm hạnh phúc của tôi bị từ chối thì có một nỗi buồn thương làm cho tôi chạy trốn mọi người để trút dòng nước mắt cay đắng, sau khi dòng nước mắt đã vơi bớt, tôi đi về phòng của mình, là nơi tôi đau khổ mà không sợ ai nghe thấy. Ở đây tôi cầu xin lòng thương của cô nương và thốt lên: "Tình yêu ơi hãy giúp người chung thủy!" – và tôi thiếp đi trong nước mắt giống như đứa trẻ bị đánh. Trong giấc ngủ, có vẻ tôi nhìn thấy một chàng trai trẻ trong nhà mình, ngồi gần bên, mặc áo quần màu trắng, nhìn với vẻ trầm tư và nói những lời: "Fili mi, tempus est ut praetermittantur simulacra nostra: Con trai ơi, đã đến lúc chia tay với những cái giả vờ". Khi đó tôi ngỡ là tôi biết người này vì đã nhiều lần gọi tôi, tôi thấy người này có vẻ khóc và đợi câu trả lời của tôi, thế là tôi lấy can đảm và nói: "Vị chúa tể cao thượng ơi, tại sao ngươi khóc?" Và người này trả lời tôi: "Ego tanquam centrum circuli, cui simili modo se habent circumferentiae partes: tu autem non sic: Ta giống như trung tâm của vòng tròn, cách xa những phần bên; ngươi không giống như vậy". Khi tôi suy nghĩ về những lời trên thì tôi ngỡ rằng người này trả lời rất mờ ảo, bởi thế, tôi buộc phải nói những lời sau: "Sao thế, vị chúa tể của tôi, ngươi trả lời tôi rất mờ ảo?" – thế là người này trả lời bằng lời thông thường: "Đừng hỏi nhiều, chẳng lẽ có ích gì cho ngươi". Tôi trò chuyện với người này về cái cúi chào mà tôi bị từ chối và hỏi về nguyên nhân thì được trả lời: "Beatrice của chúng ta nghe người ta nói rằng cô nương mà ta đã nói với ngươi trên con đường thổn thức đã giận ngươi, bởi thế Cô nương – người trái ngược với những điều khiếm nhã không hạ cố đoái hoài đến sự chào đón của ngươi, e ngại bị rơi vào tình thế bất lịch sự. Vì rằng nàng có thể biết điều bí mật của ngươi vì đã biết ngươi từ lâu, nên ta muốn ngươi viết một bài thơ kể về sức mạnh của ta đối với ngươi thay vì nàng và rằng ngươi đã thuộc về nàng từ ngày thơ ấu. Để chứng kiến cho điều này, ngươi hãy gọi người biết chuyện và hãy nói rằng ngươi nhờ người ấy báo cho nàng biết. Vì rằng ta là người chứng kiến như vậy nên ta sẵn lòng giải thích để nàng biết mong muốn của ngươi và hiểu ra những lời đàm tiếu. Lời thơ ngươi hãy viết sao cho có vẻ hơi vòng vo một chút mà không nói thẳng trực tiếp với nàng, và không qua ta, ngươi chớ gửi đi đâu, những nơi mà nàng có thể nghe thấy, trang điểm lời thơ sao cho ngọt ngào để như mọi lần, khi ta cần đến". Nói xong những lời này, người kia biến mất – và giấc mơ của tôi đứt quãng. Tôi nhớ lại những điều mơ thấy trong giờ thứ chín của ngày và quyết định trước khi ra khỏi phòng mình, viết một bài ballata, trong bài thơ này sẽ thể hiện những điều mà vị chúa tể đã ra lệnh cho tôi, bài ballata bắt đầu bằng "Ballata i’ voi..."

Bài Ballad, hãy đi tìm Tình yêu
Với Tình yêu trình diện cùng người đẹp
Để nàng sẽ nghe ra, trong câu hát
Chúa tể với nàng hãy nói đôi điều.

Ngươi hãy dịu dàng, đằm thắm, yêu kiều
Rằng ngươi chỉ một mình, không bè bạn
Ở khắp nơi dám đương đầu nguy hiểm
Nhưng nếu con tim lo âu
Thì hãy đừng trì hoãn
Hãy lên đường cùng với Tình yêu.
Vì cho kẻ mà ngươi mang tin đến
Ta biết rằng có điều chi thù hận
Nếu ngươi chỉ đến một mình
Có thể nàng không nghe lời cầu khẩn.
Ngươi hãy đến và reo vui, sung sướng
Rồi hãy lặng im khi đứng trước nàng
Hãy gắng van vỉ và cầu xin:
"Người đẹp ơi, cái người gửi tôi đến
Chỉ ước ao, nếu như người vui
Được làm kẻ bảo vệ cho người
Vì Tình yêu khao khát
Đổi thay vẻ ngoài nhờ sắc đẹp
Tình sai phụng sự người khác kia
Nhưng thủy chung, chỉ phục tùng người đẹp".

Và hãy nói với nàng: "Hỡi người đẹp
Lòng chung thủy của người này
Và ý nghĩ chỉ về người đẹp thôi
Người này không cần ai khác".
Còn nếu như nàng không tin câu hát
Thì để Tình yêu thú thật với nàng
Vì nàng từng chối từ giã biệt
Kẻ nô lệ trung thành đang ở trần gian
Hãy để nàng đưa ta vào cõi chết.

Hãy cầu xin nàng sự phục tùng
Và hãy ngay lập tức quay lại
Một khi lời nàng nói chưa xong:
"Vì những dòng thơ ngọt ngào ca ngợi
Đáp lại lời van vỉ cầu xin
Nỗi lòng ta cứu giải".
Ngay khi nàng dứt lời nói
Thì hãy vội vàng với vẻ hân hoan –
Bài Ballad thân yêu, hãy lên đường
Hãy bay đi, mang niềm vinh dự tới!

Bài Ballad này chia làm ba phần: ở phần thứ nhất tôi nói bài thơ đi đâu và tán dương để nó tin tưởng ra đi, tôi nói bài thơ thuộc về người đồng hành nếu muốn được che chở khỏi nguy hiểm; ở phần thứ hai – tôi nói về điều cần làm; ở phần thứ ba – tôi cho phép nó lên đường khi muốn và trao con đường cho số phận. Phần thứ hai bắt đầu như vậy: ‘Con dolze sono..: Ngươi hãy đến và reo vui, sung sướng; phần thứ ba: ‘Gentil ballata..: Bài ballad thân yêu, hãy lên đường".
Ai đấy có thể trách tôi và nói rằng không hiểu những lời tôi nói với ai qua nhân vật thứ hai, vì rằng bài ballad chính là những lời tôi viết, và tôi nói rằng điều chưa rõ ràng này tôi sẽ giải thích ở phần sau của cuốn sách, khi đó thì ai ai cũng rõ, kể cả những người ở đây còn nghi ngờ và còn trách móc tôi.

Tôi nói rằng: khi nàng xuất hiện bất kể từ phía nào thì niềm hy vọng về cái cúi chào xua đi tất cả mọi cái xấu trong tôi và làm đốt lên ngọn lửa của từ bi, bắt tôi tha thứ cho những ai đã xúc phạm đến tôi. Và nếu như người ta hỏi tôi điều gì khi đó thì câu trả lời của tôi chỉ có một: "Tình yêu..." – và gương mặt của tôi đầy vẻ nhún nhường. Và khi gần khoảnh khắc của sự cúi chào, linh hồn của tình yêu xua đuổi những linh hồn khác, xua đuổi những linh hồn yếu đuối của thị giác và nói rằng: "Hãy đến và tôn vinh danh sự cô nương" – còn tôi đứng yên tại chỗ. Và giá như ai đó muốn nhận thức tình yêu, thì người này có thể làm được điều này khi nhìn vào đôi mắt run rẩy của tôi. Khi cô nương cao thượng nhất cúi chào, Tình yêu không chỉ không cản trở một niềm hạnh phúc bao trùm lấy tôi mà còn ngọt ngào đến mức thân thể của tôi như chịu sự sai khiến của nàng, khi đó cử động có vẻ như một vật gì đó rất nặng nề và buồn tẻ. Từ đó rõ ràng một điều rằng trong cái cúi chào của nàng là niềm hạnh phúc của tôi và rất nhiều lần vượt quá sức lực của tôi.

Sau khi trở về tôi đi tìm cô nương mà vị chúa tể đã gọi tên cho tôi trên con đường thổn thức, nhưng để cho câu chuyện của tôi ngắn hơn, tôi chỉ nói rằng trong một thời gian ngắn tôi đã biến nàng thành sự che chở cho mình, rằng nhiều người hiểu điều này ngoài giới hạn của sự nhã nhặn mà tôi nhiều lần đã trầm tư suy nghĩ. Vì nguyên nhân này, nghĩa là vì sự xúc phạm mà người ta đồn đại về tôi, khiến người cô nương cao thượng nhất khi đi trên phố đã từ chối tôi bằng cái cúi chào ngọt ngào nhất, là tất cả hạnh phúc của tôi. Và để phần nào sáng tỏ điều bây giờ tôi đang nói, tôi muốn giải thích rằng cái cúi chào của nàng đã làm cho tôi hạnh phúc biết nhường nào.

Mấy ngày sau cái chết của cô nương này có một điều làm tôi đi khỏi thành phố nói trên và đi đến nơi cô nương cao thượng, người đã từng che chở cho tôi, mặc dù con đường của tôi không xa bằng nơi nàng ở. Và, mặc dù có vẻ tôi cùng nhiều người, cuộc du hành tôi thấy khó chịu, những tiếng thở dài luống cuống vì con tim cảm thấy cách xa niềm hạnh phúc của mình. Và bỗng nhiên vị chúa tể ngọt ngào nhất điều khiển tôi vì những đức tính của cô nương cao thượng nhất, tôi hình dung ra trong vẻ của một người đồng hành, mặc quần áo nhẹ nhàng may bằng thứ vải thô. Người này có vẻ phiền muộn và nhìn xuống đất, chỉ thỉnh thoảng có vẻ nhìn dòng suối trong suốt, chảy nhanh và tuyệt đẹp chảy bên con đường mà tôi đi. Tôi ngỡ rằng người bạn đường – Tình yêu nhìn sang tôi và nói những lời sau: "Tôi từ cô nương mà nhiều ngày là sự che chở của anh, tôi biết rằng ít nữa nàng sẽ trở về; và con tim mà tôi buộc anh trao cho nàng, tôi vẫn mang theo, sẽ là sự che chở cho anh như người trước đây". Người này gọi tên nên tôi biết rõ. "Tuy nhiên, nếu anh nghĩ rằng truyên đạt lời gì đó mà tôi đã nói với anh thì hãy truyền đạt sao cho khéo tình yêu mà anh cần hướng tới nàng". Nói xong những lời này, hình bóng kia biến mất khỏi mắt tôi, vì thế tôi ngỡ rằng Tình yêu đã trao cho tôi một phần lớn. Một chút đổi thay trên nét mặt, tôi tiếp tục lên đường trong cái ngày này trầm tư và thường xuyên thở dài. Một ngày sau tôi bắt đầu viết bài thơ bắt đầu bằng: "Cavalcando".

Một buổi chiều tôi rong ruổi trên đường
Trong mỏi mệt đường xa và đau khổ
Trên đường ấy tôi với Tình gặp gỡ
Người lữ hành mặc chiếc áo giản đơn.

Giống như người cần gì đó với nhau
Tôi cứ ngỡ vẻ ngoài rất tội nghiệp
Người thổn thức và vội bàn chân bước
Trước người quen như cúi xuống mái đầu.

Nhìn thấy tôi, người nói: "Xin giã biệt
Đến muôn đời tôi về chốn xa xăm
Nơi con tim ngươi phụng sự áng chừng

Vì bây giờ phụng sự niềm vui khác..."
Nghe những lời trên tôi thấy ngại ngùng
Rồi người biến mất, tôi không biết được.

Bài thơ này có ba phần: ở phần thứ nhất tôi kể rằng tôi đã gặp gỡ Tình yêu  và ngỡ tình ra sao; ở phần thứ hai kể rằng Tình đã nói gì với tôi, mặc dù không phải tất cả vì sợ mở ra điều bí mật; ở phần thứ ba nói về Tình đã biến mất ra sao. Phần thứ hai bắt đầu bằng: "Quando mi vide" "Nhìn thấy tôi..."; phần thứ ba: "Allora presi.." "Nghe những lời...".