Đề để gian bích 題邸間壁 • Đề vách nhà trọ

Mộng ngát đồ mi ngại rét xuân
Cây xanh trùm cửa, én thanh nhàn
Nến hồng lạnh lẽo, cành thoa gãy
Thẳng tới Thường Sơn cách dặm ngàn.

Mơ hương rươu tái, rét xuân ngán,
Cửa trùng sắc biếc, con én nhàn.
Đập gãy ngọc thoa, nến hồng lạnh,
Nhẩm tới Thường Sơn mấy dặm ngàn.
酴醾: đồ mi: rượu cất lại, rượu tái cất, rươu tái.

Bích Khê - Trịnh Cốc sống cách nhau cả ngàn năm. Tôi nghi là thời Trịnh Cốc chỉ có "đồ mi" là rượu chứ chưa có đồ mi hoa. Cái tên hoa đồ mi chỉ xuất hiện sau này. Hoa gắn với rét lạnh như sâm tuyết, mẫu đơn tuyết, gì, gì tuyết.. nếu có thì cũng chỉ là các hoa về sắc, về hình thái chứ không phải hoa để thưởng hương. Hương toả để dụ bướm ong về khi tiết trời đã ấm. Nên tôi vẫn nghiêng về hương rượu hơn. Rượu cất đi cất lại cho ấm để uống trong cái giá lạnh và chống lạnh tốt hơn. Thèm hương rượu loại này nhưng lại liên tưởng sợ cái rét.
Vài lời gàn dở bàn vui với các thi hữu, cốt để bạn nào chỉ giáo cho được cách hiểu đúng hoặc tư liệu đúng đặng giúp chúng ta thưởng thức và hiểu được thơ của tác giả hơn. Rất cám ơn bạn Vanachi.

Bác có thể tham khảo thêm ở đây: http://baike.baidu.com/view/541666.html

Đồ mi vừa là tên rượu, vừa là tên hoa. Hoa này có màu hơi vàng giống màu rượu, lại có hương thơm khiến say người nên mới có thêm bộ dậu. Tạm sửa bài của bác thành bài thảo luận, khi nào sửa thì bác hãy đổi lại.

Bích Khê cũng có một bài thơ về hoa đồ mi: http://www.thivien.net/vi...ID=VTNpdOOSOomtUfna2ug_wg

Mơ ngát đồ mi sợ rét xuân.
Xanh lấp cửa trùm, én nhàn thân.
Nến hồng gạt gãy hoa bấc lạnh.
Nhẩm tính Thường Sơn đã đến gần!

Đồ mi hương mộng rét xuân hờn,
Cửa cửa thắm màu, én nhẹ tơn.
Lạnh lẽo đuốc hồng, thoa ngọc vỡ,
Lộ trình đã báo đến Thường Sơn.

Một nhà giáo lão thành có cắt nghĩa cho tôi: 敲斷玉釵: Xao đoạn ngọc thoa – Xao đọan là gõ, đập cho rơi, cho rụng xuống – Ngọc thoa nghĩa đen là thoa bằng ngọc, đổ trang sức để phụ nữ cài tóc. Nhưng ở đây là hoa đèn, hoa đuốc tức là đọan cuối của lõi hoặc bấc nơi ngọn lửa cháy. Khi xuất hiện hoa đèn thì phải cắt, gạt hoa đèn đi để ngọn lửa được sáng hơn. Xao đọan ngọc thoa là gõ, đập để phần “hoa đèn” này rớt xuống cho ngọn lửa đèn sáng hơn.  Bài thơ này trong tập “Thiên gia thi” có ghi “Ức gia nhi nghĩ tác khuê trung tư kỷ chi từ giã” nghĩa là: Tưởng nghĩ tới nhà mà bắt chước làm như lời kẻ phòng khuê tưởng nhớ mình vậy” , nên là đề thơ nơi quán trọ mà cảnh tả là nơi quê nhà đang ước tính ngày về.

Quả thực "ngọc thoa" chỗ này có 2 cách hiểu, tại hạ tìm hiểu một số sách chú giải "Thiên gia thi" thì có nơi chú thích là bấc nến, có nơi cho là thoa cài đầu của phụ nữ.

Dịch thơ:

Đề vách quán trọ
Mơ đến đồ mi sợ rét xuân,
Cây xanh trùm cửa, én cuộn thân.
Gợn lại nến tàn, thoa ngọc lạnh,
Bao giờ mới đến đất Thường san.

Bàn thêm:
1- Ở phương bắc, tiết Lập xuân, trời vẫn lạnh, khó đi lại. Sang tháng hai, mới trở ấm.
2- Đồ mi có 2 nghĩa như hoanggiapton và Vanachi đã dẫn. Nhiều khi, có thể đúng 1 nghĩa, có thể đúng cả 2 nghĩa.
Nhưng đối với Đường thi, lại không phải là chuyện tác giả cố tình gây khó chịu cho người đọc; nó gây cảm nhận, chứ không đơn thuần tường thuật. Còn việc cảm nhận, lại từ chính ta. Thế mới sinh ra "trà tam, tửu tứ" trên diễn đàn.

Hà Như - Trần Thế Hào

Ngọc thoa trong bài này, giống như ý kiến của bạn.
Tôi hiểu:
Xao đoạn ngọc thoa hồng chúc lãnh,
là:Gạt bấc ngọn nến sáp hồng đang lụi tàn, lại loé lên như đầu chiếc thoa ngọc.

Hà Như.

Sợ rét xuân, mơ ngát đồ mi
Én nhàn, biếc chắn lớp cửa đi
Gạt tàn nến lạnh hồng thoa gãy
Nhẩm sắp Thường Sơn đến còn gì!