Tái hạ khúc kỳ 2 塞下曲其二 • Khúc hát dưới ải kỳ 2

Binh trời sang cõi Bắc
Ngựa Hồ uống sông Nam
Cầm giáo, đánh trăm trận
Ơn dầy vua đã ban
Tuyết lạnh, tay vốc uống
Bới cát ngủ làm chăn
Giặc dữ khi nào phá
Gối cao, yên chí nằm

Quân Hán lên cõi Bấc,
Ngựa Hồ uống bờ nam.
Vác gươm xông trăm trận,
Những mong báo hoàng ân.
Vùa tuyết ăn xót ruột,
Phủi cát ngủ cóng chân.
Bao giờ hết giặc Nguyệt,
Gối cao ngủ yên thân.

Binh tiến bắc hoang sơ
Uống nước nam ngựa Hồ
Vung gươm xông trăm trận
Vì mang nặng ơn to
Đói khát, tay vốc tuyết
Phủi cát ngủ trên gò.
Khi nao an giặc Nguyệt
gối cao đầu ngủ no.

Binh trời xuống cõi bắc,
Ngựa rợ uống sông nam.
Trăm trận cắp ngang giáo,
Ơn sâu chết cũng cam.
Tuyết ăn vốc giữa biển,
Cát lau ngủ cuối vàm.
Nguyệt Chi nào lúc phá,
Ngon giấc gối cao nằm.

Nhục chi ngày nay lại gọi là Nguyệt chi
Nhục Chi月氏 rouzhi: tên một dân tộc cổ đại ở Tây vực.
Năm 175 tr CN vua Hung Nô giết chết vua Nhục Chi lấy xương sọ vua Nhục Chi làm đồ dùng để uống. Dân tộc Nhục Chi  tan rã, bị phân hóa, hòa đồng dần vào các dân tộc khác.
Chữ Nguyệt 月và Nhục gần giống nhau (bộ chữ máy vi tính không có chữ Nhục này).
Chữ 氏 Thị , còn đọc là Chi.

Chữ này rất cổ, nên nhiều sách ngày nay, kể cả một số sách Trung quốc, đều phiên âm sai là Nguyệt Chi, thậm chí còn đọc là Nguyệt Thị.
Ấy thế mà trong Chinh phụ ngâm khúc, Đặng Trần Côn và cả Đoàn Thị Điểm đều đọc đúng là Nhục Chi:

Đặng Trần Côn:
饑 來 吞 下 月 氏 頭
渴 來 飲 下 單 于 血
Cơ lai thôn hạ Nhục Chi đầu
Khát lai ẩm hạ Thiền Vu huyết

Và Đoàn Thị Điểm dịch là:
Câu 371 + 372
Máu Thiền Vu, quắc Nhục Chi,
Ấy thì buổi uống ấy thì buổi ăn.

Hà Như Trần Thế Hào

Tên dân tộc này có thể đọc NHỤC CHI 肉支 , NGUYỆT THỊ 月氏 , NHỤC TRI 肉知 rouzhi,là một dân tộc từng khống chế
" Con đường tơ lụa " từ thế kỷ thứ 3 đến thế kỷ thứ nhất BC. Bị người Hán cổ cho là dân tộc ăn thịt người nên gọi là
NHỤC CHI . Dân tộc này do họ NGUYỆT THỊ làm thủ lãnh nên có tên NGUYỆT THỊ . Sau khi bị Hung Nô đánh năm 162 BC , một
số lớn đã thiên di về phía tây sông Y - Lê ( Ili River ) 伊犁河 lập ra nước ĐẠI NGUYỆT THỊ , số ít còn lại di cư đến
vùng biên giữa CAM TÚC và THANH HẢI xưng là TIỂU NGUYỆT THỊ 小月氏 . Đại Nguyệt Thị đánh chiếm nước Đại Hạ, tuy nhiên
về sau càng ngày càng suy yếu dần .
Sau đó , người Ô Tôn liên kết với người Hung Nô và để trả thù cho các mâu thuẫn trước đây, đã xua đuổi người Nguyệt
Chi và ép họ phải chạy về phía nam. Người Nguyệt Chi đã vượt qua khu vực văn minh đô thị láng giềng là nước Đại Uyển
tại Ferghana, và định cư trên bờ phía bắc của sông Oxus, trong khu vực của Transoxiana, ngày nay thuộc Tajikistan và
Uzbekistan, chỉ ngay phía bắc của Vương quốc Hy Lạp-Bactria. Thành phố Alexandria trên sông Oxus của người Hy Lạp đã
bị người Nguyệt Chi đốt cháy hoàn toàn vào khoảng năm 145 TCN.....

Trang : 月氏国_百度百科
Trang : 词语月氏的解释
Trang : Nguyệt Chi – Wikipedia tiếng Việt

Binh Trời quyết tiến lên phương bắc,
Giặc muốn ngựa Hồ uống nước nam.
Ngang dọc giáo gươm trăm trận chiến,
Một lòng vì chúa trả ơn thâm!
Biển khơi vốc tuyết qua cơn đói,
Bới cát đầu gò chỗ trú đêm !
Giặc dữ Nguyệt Chi khi phá sạch,
Gối cao rồi lại được nằm êm !!

Binh trời lên cõi bắc rồi,
Ngựa Hồ muốn uống nước trời miền nam.
Trăm trận đánh, giáo cầm ngang,
Chỉ vì ơn chúa đã mang nặng nhiều.
Tuyết trên biển, bốc ăn đều,
Mả, gò, phủi cát, ngủ tiêu biết gì.
Bao giờ phá được Nguyệt Chi,
Gối cao đánh giấc ngủ khì thật yên...

Quân nhà trời tiến lên miền bắc
Vì ngựa Hồ uống nước phía nam
Xông pha ngọn giáo cầm ngang
Chót mang ơn nặng vua ban rất nhiều
Tuyết Thanh Hải vốc chiêu đỡ khát
Trên đống gò phủi cát mà ngơi
Nguyệt Chi mà chiếm được rồi
Gối cao đầu ngủ thảnh thơi tháng ngày.

Binh trời xuống cõi bắc
Ngựa Hồ uống dòng nam
Hoành giáo trăm trận đánh
Báo đền ơn vua ban
Phủi cát bên ruộng ngủ
Vốc tuyết trên bể ăn
Chừng phá Nguyệt Chi được
Yên giấc gối cao nằm