Cáo và dê Le renard et le bouc

Đầu lĩnh Cáo một hôm đi dạo
Cùng bạn Dê cao nghệu đôi sừng
Cáo, vua xỏ lá danh lừng
Để nhìn xa, cũng khoảng chừng mũi Dê
Cơn khát đến, rủ rê xuống giếng
Cáo cùng Dê ngon miệng uống tràn
Đã cơn, Cáo mới luận bàn:
“Uống rồi ta liệu tìm đàng mà lên
Cất chân trước, sừng nghênh cao nữa
Thành giếng làm chỗ tựa, bạn ơi!
Tôi leo lưng bạn, tôi ngồi
Lại leo sừng bạn tôi rời nơi đây
Nhờ sử dụng máy này như thế
Tôi ra ngoài kéo lẹ bạn ra”
Dê cho mưu ấy cao xa
Viện râu chứng giám, khen là kế hay
“Anh, người sâu sắc lắm thay
Già đời tôi cũng khôn bày mưu cao!”
Cáo ra khỏi, giở câu lật lọng
Thuyết một thôi: “Vững bụng! Kiên tâm!
Trí anh ví địch râu cằm
Thì đâu anh có xuống nằm giếng sâu!
Anh ở lại, xin chào anh vậy!
Cố mà ra, chớ ngại gian nan
Tôi đây còn bận việc cần
Gấp rồi, dừng lại giữa đàng khó thay!”
Việc đang diễn khó biết ngay
Việc xong, mới rõ dở hay lòng người

Trời hạn hán, ao hồ khô cạn,
Các thú cầm tử nạn đầy đường.
Cảnh vật xơ xác tang thương,
Tử Thần khủng khiếp vẫn thường vãng lai.

Một con Chồn chạy rong tìm nước,
Gặp Dê kia rảo bước kiếm ao.
Cả hai lo ngại, xôn xao
Chẳng lẽ chịu chết? Làm sao bây giờ?

May thay! Chúng tìm ra giếng lạng,
Nước ít oi, sắp cạn nay mai.
Reo cười, chúng nó mừng thay,
Ít ra sống tiếp vài ngày, hỉ hoan.

Muốn uống nước cũng không khó lắm,
Nhảy đại xuống, chịu lấm bộ lông,
Uống cho phỉ chí ngóng trông,
Nhưng thoát khỏi giếng, thật không dễ dàng.

Dê e ngại, ngập ngừng muốn thoái,
Chồn lanh lẹ, cứ hối thúc hoài,
“Sợ gì, có tớ cạnh Ngài,
Huynh đệ đùm bọc, chẳng nài công lao”

Nghe bùi tai, Dê bèn chấp nhận,
Cả hai liền nhảy tận giếng sâu.
Sẵn nước, uống chẳng bao lâu
Bụng hết chỗ chứa, bắt đầu muốn lên.

Dê lo sợ phen nầy không thoát,
Giếng thì sâu, vách cát khó trèo.
Hoàn cảnh thật rất hiểm nghèo,
Chỉ biết than thở, đành theo ý Trời.

Chồn trấn an: “Có chi đáng ngại,
Cảnh huống nầy cũng tại nơi em.
Mời anh uống cho đã thèm,
Sẵn có diệu kế, anh em thoát nàn.

Anh hãy đứng, dùng hai chân trước
Chống vào vách, mặt ngước lên trên,
Em sẽ nhè nhẹ bước lên,
Nhảy vọt thiệt mạnh đến bên miệng bờ.

Xong rồi, em sẽ tìm phương cách
Để kéo anh khỏi vách giếng sâu,
Tội chi mà phải u sầu?
Nhanh lên, ta sẽ bắt đầu thoát thân!”

Nghe Chồn nói, Dê mừng hớn hở,
Cố khom lưng giúp đở Chồn leo,
Chỉ trong nháy mắt Chồn trèo
Thoát khỏi miệng giếng, bèn reo cười dòn

“Đến phiên anh”, Dê bèn năn nỉ,
“Nhờ em giúp, chớ nghĩ thiệt hơn,
Công nầy anh sẽ đền ơn,
Tình sâu, nghĩa nặng, keo sơn vững bền.”

Nghe Dê nói, Chồn ta cười lớn,
Giọng mỉa mai: “Đừng giỡn, Dê ơi.
Xuống chi giếng lạng, chơi vơi,
Đành cam chịu chết, chẳng rời được đâu!

Trời sanh ngươi nhiều râu, dài quá,
Nhưng u mê. Nếu khá thông minh,
Nhận định sáng suốt tình hình,
Sẽ không dại dột bỏ mình giếng sâu.

Ta vì quá đa đoan công việc,
Chớ chẳng phải tính thiệt hơn đâu.
Giã từ! Người hãy nguyện cầu,
May gặp ai rảnh, ngõ hầu giúp cho.”

Bao nhiêu người như chồn, khôn, dại,
Miễn có lợi, xúi dại, hứa càn
Đến khi công việc dở dang
Chết ai nấy chịu, chẳng màng cứu nguy.

Trăm vạn sự, nhớ nhìn kết cuộc,
Hứa dối gian là thuốc giết người.
Thận trọng, chớ có dễ ngươi
Vội tin sẽ mắc, chọn người kết thân.

Chồn cáo với con dê xờm

Con chồn đi với con dê:
Tánh dê ngay thật vụng bề lo xa.
Chồn thì điên đảo sai ngoa,
Cả hai khát nước mình đà khô khan.
May đâu gặp giếng giữa đàng,
Nhảy ào xuống giếng quên bàn rủi may.
Uống thôi chồn mời tỏ bày:
“Ta đà hết khát tính rày thế lên.
Cụ chừ đứng dựa một bên,
Đưa hai cẳng trước lên trên với sừng.
Cho tôi leo dọc trên lưng,
Tới sừng lên được lo chưng ơn đền,
Lên rồi tôi kéo cụ lên.
Dê khen: “Mưu trí, vẹn tuyền cả hai.
Tôi thấp trí, cụ cao tài;
Quản chi lao lực, bao nài khổ thân.”
Khi chồn khỏi nạn vong ân,
Bỏ đành bạn cũ bâng khuâng thảm sầu.
Rằng: “Sanh nhiều trí như râu!
Thì ngươi dễ xuống giếng sâu làm gì!
Giã từ bằng hữu cố tri,
Ráng lên cho khỏi rồi thì đi sau.
Chừ thôi khó nỗi giúp nhau.
Ngươi còn ở đó ta mau lên đàng.”
Mấy ai ân ngãi vẹn toàn,
Lúc giàu tưởng khó, khi sang nhớ hèn.