Chủ đề: Hán Việt Nôm - cổ thi - Trang 6

王 昭 君
    白 居 易
滿 面 胡 沙 滿 鬢 風
眉 銷 殘 黛 臉 銷 紅
愁 苦 辛 勤 憔 悴 盡
如 今 卻 似 畫 圖 中

     VƯƠNG CHIÊU QUÂN (*)
        BẠCH CƯ DỊ
Mãn diện Hồ sa mãn mấn phong
Mi tiêu tàn đại kiểm tiêu hồng
Sầu khổ tân cần tiều tuỵ tận (**)
Như kim khước tự hoạ đồ trung
--------------
(*)Vương Chjiêu Quân (Vương Tường) cung nữ đời Hán,
sắc đẹp tuyệt vời (Một trongTứ Đại Mĩ Nhân của Trung Hoa cổ).
Vua sai hoạ sĩ Mao Diên Thọ vẽ hình các cung nữ dâng vua xem.
Chiêu Quân không đút lót nên Mao vẽ xấu hơn Có thuyêt nói
Mao thêm nốt ruồi sat phu) nên vua không sủng ái. Khi người
Hồ làm lành với Nhà Hán, Vua Hán gả 5 cung nữ  cho Vua Hồ,
trong đó có CQ. Khi từ biệt Vua Hán lên đường Vua Hán mới
thấy sắc đẹp của nàng, nhưng không giữ được. Nàng buồn tủi
ra đi, lòng đầy oán hận. Thơ văn TQ nhiều đời sau có nhiều
người vịnh nàng.
(**) Hai câu sau thất niêm.

           Dịch nghĩa :

        VƯƠNG CHIÊU QUÂN
           BẠCH CƯ DỊ
Cát Hồ đầy mặt, gió đầy mái tóc
Lông mày rụng, nét kẻ nhạt, má hồng phai
Buồn khổ, đắng cay, tiều tuỵ hết mức
Như bây giờ mới giống hình vẽ trong tranh

        VƯƠNG CHIÊU QUÂN
           BẠCH CƯ DỊ
    Sang Hồ gió bụi đầy đầu
Mày xanh mờ nét, má đào nhạt phâi
    Đau buồn, tiều tuỵ khôn nguôi
Nay trông mới giống vẻ người trong tranh.

    Cát Hồ đầy mặt dại dơ hình,
    Má nhạt, mày phai, tóc rối tinh.
    Tiều tuỵ, đau buồn, nay mới giống
    Như người khi trước vẽ trong tranh.

       NGUYỄN CHÂN dịch 05.1994

xin cám ơn Chú ạ


白頭吟

錦 水 東 北 流。
波 蕩 雙 鴛 鴦。
雄 巢 漢 宮 樹。
雌 弄 秦 草 芳。

寧 同 萬 死 碎 綺 翼。
不 忍 云 間 兩 分 張。
此 時 阿 嬌 正 嬌 妒。
獨 坐 長 門 愁 日 暮。
但 愿 君 恩 顧 妾 深。
豈 惜 黃 金 買 詞 賦。
相 如 作 賦 得 黃 金。
丈 夫 好 新 多 異 心。
一 朝 將 聘 茂 陵 女。
文 君 因 贈 白 頭 吟。
東 流 不 作 西 歸 水。
落 花 辭 條 羞 故 林。

兔 絲 固 無 情。
隨 風 任 傾 倒。
誰 使 女 蘿 枝。
而 來 強 縈 抱。
兩 草 猶 一 心。
人 心 不 如 草。
莫 卷 龍 須 席。
從 他 生 網 絲。
且 留 琥 珀 枕。
或 有 夢 來 時。

覆 水 再 收 豈 滿 杯。
棄 妾 已 去 難 重 回。
古 來 得 意 不 相 負。
只 今 惟 見 青 陵 台。

李白

BẠCH ĐẦU NGÂM

Cẩm thủy đông băc lưu
Ba đãng song uyên ương
Hùng sào Hán cung thụ
Thư lộng Tần thảo phương
Ninh đồng vạn tử toái ỷ dực
Bất nhẫn vân gian lưỡng phân trương
Thử thời A Kiều chính kiều đồ
Độc toạ trường môn sầu nhật mộ
Đản nguyệt quân ân cố thiếp thâm
Khởi tích hoàng kim mãi từ phú
Tương Như tác phú đắc hoàng kim
Trượng phu hiếu tân đa dị tâm
Nhất triêu tương sính Mậu Lăng nữ
Văn quân nhân tặng Bạch đầu ngâm
Đông lưu bất tác tây quy thuỷ
Lạc hoa từ điều tu cố lâm
Thố ti cố vô tình
Tuỳ phong nhiệm khuynh đảo
Thuỳ sử nữ la chi
Nhi lai cưỡng oanh bão
Lưỡng thảo do nhất tâm
Nhân tâm bất như thảo
Mạc quyển long tu tịch
Tòng tha sinh võng ty
Thả lưu hổ phách chẩm
Hoặc hữu mộng lai thì
Phúc thuỷ tái thu khởi mãn bôi
Khí thiếp dĩ khứ nan trùng hồi
Cổ lai đắc ý bất tương phụ
Chỉ kim duy kiến Thanh Lăng đài...

Lý Bạch

NGÂM ĐẦU BẠC
Bản dịch thứ nhất

Sông Cẩm chảy về đông
Uyên ương giữa sóng vần
Trống đậu cây cung Hán
Mái đùa cỏ đất Tần

Thà chết vạn lần lông cánh nát
Trong mây quyết chẳng chịu lìa thân
A Kiều ngày ấy lòng ai oán
Trường Môn chiều vãn dạ bần thần
Những mong mưa móc thêm nồng thắm
Mua lấy thơ văn chẳng ngại ngần
Tương Như được vàng nhờ thừ phú
Sớm Sở tối Tần sinh dị tâm
Mậu Lăng hồng phấn những toan cưới
Văn Quân nhân tặng Bạch đầu ngâm
Về đông nước chẳng về tây được
Rừng xưa hoa thẹn rụng âm thầm

Thố ti vốn vô tình
Mặc gió đưa lay lắt
Ai xui cành nữ la
Bên hoa đến quấn chặt
Lòng hoa còn thủy chung
Lòng người chẳng son sắt
Long tu chiếu cũ xin đừng cuốn
Mặc cho tơ nhện đến giăng đầy
Hổ phách gối xưa hãy giữ lại
Trong mơ có lúc lại về đây...

Bỏ vợ mà đi khôn trở lại
đổ nước vớt lui há được đầy ?
Xưa nay đắc ý không ruồng rẫy
Thanh Lăng duy chỉ thấy đài đây.

Bản dịch thứ hai


Sông Gấm theo dòng đông bắc trôi
Uyên ương sóng vỗ giạt đôi trời
Cung Hán chim chồng mê xây tổ
Cỏ Tần chim vợ nhởn nhơ chơi

Dù chết muôn lần tan nát cánh
Chẳng lìa đôi ngả giữa tầng mây
A Kiều thuở xưa mang hận tình
Trường Môn vò võ mái đầu xanh
Lưu quân không vấn vương tình cũ
Tao khang hai chữ tiếc chi vàng.
Tương Như nhờ phú đợc tiếng tăm
Nam nhân tâm bạc dễ thay lòng
Mậu Lăng thiếu nữ sinh tình ý
Văn Quân nâng bút Bạch đầu ngâm.
Nước trôi đông không về tây nữa
Hoa lìa cành thẹn với rừng xưa

Dây tơ hồng vô tình
Mặc gió lay nghiêng ngả
Xui chi cành nữ la
Mải bên nhau quấn quýt
Cây cỏ còn tình chung
Sao con người lại không
Đừng cuốn chiếc chiếu long
Nhện giăng chẳng bận lòng
Ghìn giữ gối hổ phách
Hẹn trong mộng tương phùng.

Bát nước đổ hớt sao cho trọn
Người đi rồi không dễ hồi tâm
Từ xưa đắc ý không phụ nghĩa
Thanh Lăng trần thế có bao lần

Hai bản dịch trên chưa rõ ai là tác giả

     NGÂM ĐẦU BẠC

    Sông Cẩm về đông bắc
    Uyên ương giữa sóng vần
    Trống đậu cây cung Hán
    Mái chơi hương cỏ Tần
    Nát cánh thà cùng muôn vạn chết
    Trên mây chẳng chịu rẽ lìa thân
    A Kiều thủa ấy cơn ghen nổi
    Ngồi lặng Trường Môn sầu bóng tối
    Những ước ơn vua lại đoái thương
    Từ phú nghìn vàng nào tiếc hối !
    Tương Như làm phú thưởng nghìn vàng
    Đàn ông ưa mới dễ thay ngang
    Một sớm Mậu Lăng toan cưới thiếp
    Khúc \\\"Bạch đầu ngâm\\\" Văn Quân tặng
    Về đông, nước hẳn chẳng về tây
    Lìa cành hoa rụng thẹn rừng hoang
    Thố ti vốn vô tình
    Nghiêng ngả theo làn gió
    Ai xui cành nữ la
    Đến vòng quanh gắn bó
    Hai cỏ một lòng chung
    Long người thua cỏ ấy
    Chiếu long tu chớ cuốn!
    Mạng nhện mặc dăng đầy!
    Giữ gìn gối hổ phách
    Có lúc mộng về đây
    Vớt lui nước đổ có đầy chăng?
    Bỏ vợ mà đi, đi dứt phăng
    Đắc ý xưa nay không phụ rẫy
    Bây giờ chỉ thấy gác Thanh Lăng

    Lê Nguyễn Lưu


NGÂM ĐẦU BẠC

Giòng sông Cẩm xuôi về đông bắc
Sóng nghìn trùng xô nát uyên ương
Trên cành trống đậu Hán cung
Cỏ thơm chim mái đậu trong đất Tần
Thà được chết vạn lần đau khổ
Chẳng muốn rời nhau giữa trời mây
A Kiều một thuở ghen cay
Trường Môn một bóng buồn phai tháng ngày
Nàng ao ước mong hầu Thánh Thượng
Từ phú kia ngân lượng tiếc chi!
Tương Như đất Thục văn tài
Viết từ phú được nghìn thoi bạc vàng
Người chuộng mới lòng hay thay đổi
Sáng ngày toan cưới gái Mậu Lăng
Văn Quân tặng Bạch đầu ngâm
Về đông nước chảy chẳng tìm về tây
Hoa lìa ngọn thẹn cùng rừng cũ
Thố ti hoa vốn tự vô tình
Ngã theo ngọn gió mặc nhiên
Nữ la quấn quýt kết duyên mặn nồng
Loài hoa ấy tâm đầu ý hiệp
Lòng con người sánh kịp cỏ ư?
Đừng thu mảnh chiếu long tu
Mặc cho tơ nhện giăng mờ khắp nơi
Hãy giữ lại gối đầu hổ phách
Lở mai kia gợi giấc mơ đời
Nước kia đổ hết đi rồi!
Làm sao có thể vớt đầy được chăng?
Chàng đã bỏ đi người vợ cũ
Thật khó lòng về ở cùng nhau
Xưa nay thệ ước bạc đầu
Bây giờ chỉ thấy bóng đài Thanh Lăng

Hoa Sơn

KHÚC NGÂM ĐẦU BẠC

      Nước bạc xuôi dòng đông bắc
      Khói sóng uyên ương chập chờn
      Con trống đậu cây cung Hán
      Con mái đùa cỏ đất Tần

Chung đôi nguyện cánh lông tan nát
Không để gió mây chia rẻ ngang
Một thoáng A Kiều ghen phẫn oán
Trường Môn cô lẻ đợi ngày tàn

Đợi mong vua đoái hoài thương nhớ
Không tiếc nhung vàng mua ngợi ca
Trăm thưởng Tương Như thơ tuyệt phú
Ngờ đâu quân tử vội tâm tà

Muốn đến Mậu Lăng xin hỏi cưới
Văn Quân ngâm tặng khúc bạc đầu
Nước trôi xuôi chẳng như dòng lệ
Chảy ngược vào tim hoa héo sâu

     Cỏ Thố Ti hay bội bạc
     Ngã nghiêng theo gió đung đưa
     Nữ La ai xuôi ngơ ngác
     Tìm sang quanh quẩn say sưa
     Hoa cỏ trọn lòng không lạc
     Lòng người trơ tráo không vừa

Muốn cuộn chiếu Long Tu lại
Cho nhện giặng chờ gió bay
Thôi để gối Hổ Phách ấy
Trong mơ người đến đêm dài

Gạt chén nước tràn sao hứng đầy
Chàng khinh bạc thiếp nghĩa chia hai
Xưa nay đắc ý đâu ruồng rẫy
Giờ chỉ Thanh Lăng khổ hận đầy

SiNguyen

Anh Sĩ Nguyên :
Thấy Anh quan tâm đến mảng
thơ này, xin gửi Anh bài VỌNG XUÂN
của ĐỖ PHỦ mà tôi đã dịch ra tiếng
Việt từ nhiều năm trước.Mới đây có
ông bạn ở TP HCM yêu cầu dịch ra
tiếng Pháp. Thể theo yêu cầu của
bạn, tôi đã làm. Tiện thể gửi lên
mục của Anh. Mong vui lòng tiếp nhận.          

            春 望
            杜 甫
        國 破 山 河 在
        城 春 草 木 深
        感 時 花 濺 淚
        恨 別 鳥 驚 心
        烽 火 連 三 月
        家 書 抵 萬 金
        白 頭 搔 更 短
        渾 欲 不 勝 簪

         XUÂN VỌNG
          ĐỖ PHỦ
    Quốc phá sơn hà tại
  Thành xuân thảo mộc thâm
   Cảm thời hoa tiễn lệ
  Hận biệt điểu kinh tâm
 Phong hoả liên tam nguyệt
  Gia thư để vạn câm (kim)
   Bạch đầu tao cánh đoản
   Hồn dục bất thăng trâm.

         MONG XUÂN
          ĐỖ PHỦ
   Nước tan sông núi vẫn còn
Có cây nay vẫn xanh rờn thành xuân
 Hoa thương thời thế khóc thầm
Chim tan tác hận tâm thần còn kinh
   Suốt mùa lửa khói đao binh
Nghìn vàng mới được mong manh quê nhà
    Gãi đầu tóc rụng bạc phơ
Trâm cài không được như xưa nữa rồi.

      Nước mất còn sông núi
     Thành xuân cây cỏ trươi
        Cảm thời hoa ứa lệ
      Hận biệt chim kinh rồi
     Khói lửa liền ba tháng
      Thư nhà quí bạc mười
      Gãi đầu tóc bạc ngắn
     Lỏng lẻo cài trâm rơi.

     NGUYỄN CHÂN 09.02.1996

   L’ATTENTE DE L’ARRIVÉE DU PRINTEMPS
                 DO PHU
Royaume perdu, subsistent monts et rivières
Sur la muraille verdoie la flore printanière
Compatissant avec le temps larmoient les fleurs
Les oiseaux dispersés ressentissent de rancoeur
Trois mois consécutifs a fait rage la guerre
Les messages de la famille sont précieux
On gratte la tête, tombent les courts cheveux
N’aiderait à les épingler nulle manière.

         NGUYỄN CHÂN 22.01.2012

Dạ,
xin cám ơn món quà đầu xuân của Chú

Kính chúc Chú luôn sức khoẻ ạ

SiNguyen

Anh Sĩ Nguyên và các bạn truy cập trang này :
Khi dịch bài Xyân Vọng của Đỗ Phủ sang tiếng
Pháp, tôi cứ bị ám ảnh bới "3 tháng liền lửa
khói" nên câu 2 đã viết "Sur la muraille..."
Nay xem lại thấy không đúng. Xin sửa thành
"Dans la cité...".
Thành thật xin lỗi anh Sĩ Nguyên và các bạn.
          NGUYỄN CHÂN

Xin cám ơn Chú ạ

感 鏡
白居易

美 人 與 我 別
留 鏡 在 匣 中
自 從 花 顏 去
秘 水 無 芙 蓉
經 年 不 開 匣
紅 埃 覆 青 銅
今 朝 一 拂 拭
自 顧 憔 悴 容
照 罷 重 惆 悵
背 有 雙 盤 龍

CẢM KÍNH
Bạch Cư Dị

Mỹ nhân dữ ngã biệt
Lưu kính tại hạp trung
Tự tòng hoa nhan khứ
Thu thủy vô phù dung
Kinh niên bất khai hạp
Hồng ai phú thanh đồng
Kim triêu nhất phất thức
Tự cố tiều tụy dung
Chiếu bãi trùng trù trướng
Bối hữu song bàn long

CẢM XÚC TRƯỚC GƯƠNG

Ngày nàng dứt áo ra đi
Dấu yêu xưa có đọng gì trong gương
Mặt hoa xa cách dặm trường
Hồ thu như vắng hơi sương sen hồng
Suốt năm khép chặt cửa lòng
Bụi thời gian phủ lớp đồng rêu xanh
Sáng nay phủi bụi bao quanh
Nhìn gương thấy gã ốm xanh âu sầu
Lòng buồn chẵng thiết nhìn lâu
Thấy đôi rồng cuốn chụm đầu sau gương .

Tâm Nhiên

CẢM XÚC TRƯỚC GƯƠNG

Từ khi người đẹp cách xa
Tấm gương để lại cho ta ấm lòng
Trải từ mấy độ nhớ nhung
Hồ thu làn nước không còn bóng sen
Suốt năm chẳng dấu người xem
Bụi hồng đã phủ mơ màng đồng xanh
Sáng nay giở ngắm hình dong
Thấy ai tiều tuỵ trong gương ngậm ngùi
Sau gương rồng cuộn có đôi
Ta đây người đấy xa xôi muôn trùng

Bất Giới


     SOI GƯƠNG

     Người đi xa biệt chân trời
     Gương soi đọng niềm hộp gấm
     Mặt hoa xa cách hoa rơi
     Mùa Thu sen buồn nở chậm

     Quanh năm không xem hộp kín
     Bụi phủ dầy, gỉ đồng xanh
     Sợ phai đem chùi lau sáng
     Giật mình tiều tuỵ mong manh

    Ngậm ngùi soi lại gương lành
Sau lưng rồng cuộn trên gành mây giăng

SiNguyen

登 金 陵 鳳 凰 臺


鳳 凰 臺 上 鳳 凰 遊，
鳳 去 臺 空 江 自 流。
吳 宮 花 草 埋 幽 徑，
晉 代 衣 冠 成 古 丘。
三 山 半 落 青 天 外，
二 水 中 分 白 鷺 洲。
總 為 浮 雲 能 蔽 日，
長 安 不 見 使 人 愁。



ĐĂNG KIM LĂNG PHỤNG HOÀNG ĐÀI

Phụng Hoàng đài thượng phụng hoàng du,
Phụng khứ đài không giang tự lưu.
Ngô cung hoa thảo mai u kính,
Tấn đại y quan thành cổ khâu.
Tam Sơn bán lạc thanh thiên ngoại,
Nhị Thuỷ trung phân Bạch Lộ châu.
Tổng vị phù vân năng tế nhật,
Trường An bất kiến sử nhân sầu.

Lý Bạch

LÊN ĐÀI PHỤNG HOÀNG Ở KIM LĂNG

Đài Phượng Hoàng cao, phượng đến chơi,
Phượng đi, đài vắng, dải sông trôi !
Cung Ngô hoa cỏ che đường lối,
Đời Tấn cân đai hoá núi đồi.
Ba ngọn thanh sơn, trời khuất nửa,
Một vùng Bạch Lộ nước chia đôi.
Chỉ vì mây nổi che vầng nhật,
Chẳng thấy Trường An não dạ người.

Khương Hữu Dụng

KIM LĂNG DU NGOẠN PHỤNG HOÀNG ĐÀI

Chim Phượng ngao du đỉnh Phượng Hoàng
Còn trơ đài sóng nước mênh mang
Cỏ hoa ngập lối cung Ngô vắng
Áo mão chỉ tưa tự Tấn trào
Ba ngọn núi che trời khuất lại
Đôi dòng Bạch Lộ nước lao xao
Mây bay cấn ánh dương ngời rạng
Che bóng Trường An xế nát nhào

SiNguyen

chú thích:     Phụng Hoàng đài : Nay là thành phố Nam Kinh

LÊN  PHƯỢNG HOÀNG ĐÀI Ở KIM LĂNG
             LÍ BẠCH
    Phượng hoàng chơi Phượng Hoàng đài
Phượng đi đài trống sông dài lơ thơ
    Ngô Cung cỏ lấp lối xưa
Áo xiêm đời Tấn bây giờ đồi hoang
    Trời xanh che lấp Tam Sơn
Bãi xa Bạch Lộ nước tuôn đôi dòng
    Vầng ô mây nổi nằm trong
Trường An không thấy đau lòng những ai!

Phương hoàng đến đậu Phượng Hoàng đài
Phượng khuất đài không nước vẫn trôi
Cỏ lấp Ngô Cung đường lối cũ
Áo xiêm đời Tấn biên hoang đồi
Tam Sơn chìm nửa trong trời biếc
Nhị Thuỷ chia hai giữa bãi bồi
Mây nổi kín che vầng nhật sáng
Trường An không thấy não lòng ai!

     NGUYỄN CHÂN 05.07.1995

獨立

空 外 一 鷙 鳥，
河 間 雙 白 鷗。
飄 搖 搏 擊 便，
容 易 往 來 游。
草 露 亦 多 濕，
蛛 絲 仍 未 收。
天 機 近 人 事，
獨 立 萬 端 憂


ĐỘC LẬP

Không ngoại nhất chí điểu
Hà gian song bạch âu
Phiêu diêu bác kích tiện
Dung dịch vãng lai du
Thảo lộ diệc đa thấp
Chu ty nhưng vị thâu
Thiên cơ cận nhân sự
Độc lập vạn đoan ưu

Đỗ Phủ

ĐỨNG MỘT MÌNH

Chim săn hung tợn ngự trên không.
Một cặp bạch âu lượn giữa giòng
Phất phơ trong gió chờ cơ hội
Tới lui lui tới đợi tấn công.
Sương mai lấp lánh trên cỏ ẩm,
Mạng tơ giăng bủa nhện thong dong.
Thiên nhiên nhân sự đâu có khác.
Vạn mối âu lo giữ vững lòng

Phí Minh Tâm

MỘT MÌNH

Chim săn bay tầng không
Đôi Hải âu lượn sông
Chực chờ giăng bắt mồi
Buông cánh bay thong dong
Sương đẫm có ẩm thấp
Mạng nhện giăng mấy vòng
Người như thiên nhiên vậy
Một mình lo bạc lòng

SiNguyen

SiNguyen đã viết:
獨立

空 外 一 鷙 鳥，
河 間 雙 白 鷗。
飄 搖 搏 擊 便，
容 易 往 來 游。
草 露 亦 多 濕，
蛛 絲 仍 未 收。
天 機 近 人 事，
獨 立 萬 端 憂


ĐỘC LẬP

Không ngoại nhất chí điểu
Hà gian song bạch âu
Phiêu diêu bác kích tiện
Dung dịch vãng lai du
Thảo lộ diệc đa thấp
Chu ty nhưng vị thâu
Thiên cơ cận nhân sự
Độc lập vạn đoan ưu

Đỗ Phủ

ĐỨNG MỘT MÌNH

Chim săn hung tợn ngự trên không.
Một cặp bạch âu lượn giữa giòng
Phất phơ trong gió chờ cơ hội
Tới lui lui tới đợi tấn công.
Sương mai lấp lánh trên cỏ ẩm,
Mạng tơ giăng bủa nhện thong dong.
Thiên nhiên nhân sự đâu có khác.
Vạn mối âu lo giữ vững lòng

Phí Minh Tâm

MỘT MÌNH

Chim săn bay tầng không
Đôi Hải âu lượn sông
Chực chờ giăng bắt mồi
Buông cánh bay thong dong
Sương đẫm có ẩm thấp
Mạng nhện giăng mấy vòng
Người như thiên nhiên vậy
Một mình lo bạc lòng

SiNguyen 

ĐƠN CÔ

Thinh không đại bàng liệng
Trên sóng hải âu vờn
Thong dong bay lui, tới
Phất phơ gió từng cơn
Ướt đẫm sương khóm cỏ
Tơ nhện giăng dập giờn
Người - Thiên nhiên đều vậy
Lo vạn điều - Cô đơn...