Xuất đô môn 出都門 • Ra khỏi đô thành

Lời tự: “Trích Côn Lôn thời” 謫崑崙辰 (Làm lúc đi đày ở Côn Lôn).

Từ sau Mậu Thân dân biến (1908), nhiều sĩ dân bị khép tội và đày ra Côn Đảo, mà người đầu tiên là Phan Chu Trinh. Năm 1906, ông vượt biển sang Nhật Bản, khi về nước làm bản điều trần đưa lên chính phủ Pháp khiến quan trường đem lòng thù ghét. Năm 1908, khi đang ở Hà Nội, ông bị bắt giải về kinh đô Huế giam ở Hộ Thành, kết án chung thân đày ra Côn Lôn không ân xá. Khi ra hội đồng xử án, không khẳng khái không khuất, nên lúc bị giam ông tự nghĩ không còn hy vọng sống. Được ít hôm, có người đội và hai tên lính vào nhà giam, xem xét xiềng gông, khoá tay rồi dẫn ra cửa ngục, ông định chắc là dẫn đi chém. Theo lệ, tù trọng tội dẫn ra cửa bắc (An Hoà), nay thấy dẫn ra cửa nam (Thượng Tứ), ông hỏi thì người đội trả lời là mang đày ra Côn Lôn. Ông khẩu chiếm bài thơ này.


[Thông tin 2 nguồn tham khảo đã được ẩn]