Bài thơ có 5 dị bản, hãy chọn bản muốn xem:

1 Bản quốc ngữ do Bùi Kỷ và Trần Trọng Kim hiệu đính

2 Bản Liễu Văn đường (1866), do Nguyễn Quảng Tuân phiên âm (thiếu đến câu 3072)

3 Bản Liễu Văn đường (1871), do Nguyễn Quảng Tuân phiên âm

4 Bản Lâm Noạ Phu (1870), do Nguyễn Quảng Tuân phiên âm

5 Bản Kiều Oánh Mậu (1902), do Nguyễn Thế và Phan Anh Dũng phiên âm

Nợ trước xong xuôi, mượn gió mát trăng trong, phong trần gội sạch;
Duyên xưa tái hợp, vui cuộc cờ đàn hát, cầm tất thanh cao.


[...]Quây nhau lạy trước Phật đài,
Tái sinh trần tạ lòng ngườingài từ bi.
Kiệu hoa giục giãrước tức thì,
Vương ông dạy rước cùng về một nơi.
3035. Nàng rằng: “Chút phận hoa rơi,
Nửa đời nếm trải mọi mùi đắng cay.
Tính rằng mặt nướcsóng, chân mây,
Lòng nào còn tưởng có rày nữa không?
ĐượcThì rày tái thế tương phùng,
3040. Khát khao đã thoả tấm lòng lâu nay.
Đã đem mình bỏ am mây,
Tuổi này gửi với cỏ cây cũng vừa.
Mùi thiền, đã bén muối dưaích,
Màu thiền, ăn mặc đã ưa nâu sồng.
3045. Sự đời, đã tắt lửa lòng,
Còn chen vào chốn bụi hồng làm chi?
Dở dang nào có hay gì?
Đã tu, tu trót qua thì, thì thôi!
Trùng sinh ân nặng biển trời,
3050. Lòng nào nỡ dứt nghĩa người ra đi?”
Ông rằng: “Bỉ thử nhất thì,
Tu hành thì cũng phải khi tòng quyền.
Phải điều cầu Phật cầu tiên,
Tình kia, hiếu nọ, ai đền cho đây?
3055. Độ sinh nhờ đức cao dày,
Lập am, rồi sẽ rước thầy ở chung.”
Nghe lời nàng phải chiềuđã phải lòng,
Giã sư, giã cảnh, đều cùng bước ra.

Một đoàn về đến quanhuyêncông nha,
3060. Đoàn viên, vội mở tiệc hoa vui vầy.
Tàng tàng, chén cúc dở say,
Đứng lên, Vân mới giãi bày một hai.
Rằng: “Trong tác hợp cơ trời,
HaiHai bên gặp gỡ, một lời kết giao.
3065. Gặp cơn bình địa baphong đào,
VậyPhải đem duyên chị buộcxe vào duyên em.
Cũng là phận cải, duyên kim,
Cũng là máu chảy, ruột mềm chứ sao?
Những là rày ước, mai ao,
3070. Mười lăm năm ấy, biết bao nhiêu tình!
Bây giờ gương vỡ lại lành,
Khuôn thiêng lừa lọcđảo, đã dànhđành có nơi.

Còn duyên may lại còn người,
Còn vầng trăng bạc, còn lời nguyền xưa.
3075. Quả mai ba bảy đươngcũngkhi vừa,
Đào non sớm liệu xe tơ kịp thì.”
Dứt lời, nàng vội gạt đi:
“Sự muôntrăm năm cũ kể chi bây giờ?
Một lời tuy có ước xưa,
3080. Xét mình dãi gió, dầmdầu mưa đã nhiều.
Nói càng hổ thẹn trăm chiều,
ThìThà cho ngọn nước thuỷ triều chảy xuôi!”
Chàng rằng: “Nói cũngkhéo lạ đời!
Dẫu lòng kia vậy, còn lời ấy sao?
3085. Một lời đã trót thâm giao,
Dưới dày có đất, trên cao có trời!
Dẫu rằng vật đổi, sao dời,
Tử sinh cũngphải giữ lấy lời tử sinh!
Duyên kia có phụ chi tìnhmình,
3090. Mà toan chiasẻ gánh chung tình làm hai?”
Nàng rằng: “Gia thất duyên hài,
ChútXót lòng ân ái, ai ai cũng lòng.
Nghĩ rằng: Trong đạo vợ chồng,
Hoa thơm phong nhị, trăng vòng tròn gương.
3095. Chữ trinh đáng giá nghìn vàng,
Đuốc hoa chẳng thẹn với chàng mai xưa!
Thiếp từ ngộ biến đến giờ,
Ong qua, bướm lại, đã thừa xấu xa.
Bấy chầy gió táp, mưa sa,
3100. Mấy trăng cũng khuyết, mấy hoa cũng tàn!
Còn chi là cái hồng nhan?
Đã xong thân thế, còn toan nỗi nào?
Nghĩ mình, chẳng hổ mình sao?
Dám đem trần cấu dự vào bố kinh!
3105. Đã hay chàng nặng vì tình,
Trông hoa đèn, chẳng thẹntủi mình lắm ru!
Từ rày khép cửa phòngbuồng thu,
Chẳng tu thìthôi cũng như tu mới là!
Chàng dù nghĩ đến tìnhgần xa,
3110. Đem tình cầm sắt đổi ra cầm cờ.
Nói chi kết tóc xe tơ?
Đã buồn cả ruột, lại nhơ cả đời!”
Chàng rằng: “Khéo nói nên lời!
Mà trong lẽ phải có người, có ta.
3115. Xưa nay trong đạo đàn bà,
Chữ trinh kia cũng có ba bảy đườngdường:
Có khi biến, có khi thường,
quyền, nào phải một đường chấp kinh?
Như nàng lấy hiếu làm trinh,
3120. Bụi nào cho đục được mình ấy vay?
Trời còn để có hôm nay,
Tan sương đầu ngõ, vénáng mây giữa trời.
Hoa tàn mà lại thêm tươi,
Trăng tàn mà lại hơn mười rằm xưa.
3125. Có điều chi nữa mà ngờ,
Khách qua đường để hững hờ chàng Tiêu?”

Nghe chàng nói đã hết điều,
Hai thân thì cũng quyết theo một bài.
Hết lời khôn lẽ chốidứt lời,
3130. CúiGót đầu, nàng những ngắn dài thở than.
Nhà vừa mở tiệc đoàn viênNhà lan mở tiệc viên đoànĐoàn viên tiệc mở nhà lan,
Hoa soi ngọn đuốc, hồng chengiăng bức là.
Cùng nhau giao bái một nhà,
Lễ đà đủ lễ, đôi đà đủxứng đôi.
3135. Động phòng dìu dặt chén mồi,
Bâng khuâng duyên mới, ngậm ngùi tình xưa.
Những từ sen ngó,trên ngọn đào tơ,
Mười lăm năm, mớiấy, bây giờ là đây!
Tình duyên ấy, hợp tan này,
3140. Bi hoan mấy nỗi, đêm chầydàinày trăng cao.
Canh khuya bức gấm rủ thao,
Dưới đèn tỏ dạng, má đào thêm xuân.
Tình nhân lại gặp tình nhân,
Hoa xưa ongbướm cũ, mấymười phân chung tìnhtình chungtrọng tình!
3145. Nàng rằng: “Phận thiếp đã đành,
Có làm chi nữa cái mình bỏ đi!
Nghĩ chàng nghĩa cũ, tình ghi,
Chiều lòng gọi chút xướng tuỳ mảy may.
Riêng lòng đã thẹn lắm thay,
3150. Cũng đàmang mặt dạn, mày dày khó coi!
Những như âu yếm vành ngoài,
Còn toan mở mặt với người cho qua.
Lại như những thói người ta,
VớtVét hương dưới đất, bẻ hoa cuối mùa.
3155. Cũng nhơKhéo là giở nhuốc bày trò,
Còn tình đâu nữa, thù đấyđó thôi!
Người yêu, ta xấu với người,
Yêu nhau thì lại bằng mười phụ nhau.
Cửa nhà dù tính về saulâu,
3160. Thì còn em đó, lọ cầu chị đây?
Chữ trinh còn một chút này,
Chẳng cầm cho vững, lạinỡthúc giày cho tan!
Còn nhiều ân ái chan chan,
Hay gì vầy cáibẻ cái hoa tàn mà chơibiết?”

3165. Chàng rằng: “Gắn bó một lời,
Bỗng không cá nước, chim[?] trời lỡ nhau.
Xót người lưu lạc bấy lâu,
Tưởng thề thốt nặng cũngnhữngnên đau đớn[?] [?] nhiều!
ThươngCùng nhau sinh tử đã liềunhiều,
3170. GặpĐưa nhau còn chútthiếu bấy nhiêu là tình.
Chừng xuân tơ liễu còn xanh,
Nghĩ rằng chưa thoát khỏi vành ái ân.
Gương trong chẳng chút bụi trần,
Một lời quyết hẳn muôn phần kính thêm.
3175. Bấy lâu đáy bể mò kim,
Là nhiều vàng đá, phải tìm trăng hoa?
Ai ngờ lại hợphọp một nhà,
Lọ là chăn gối, mới ra sắt cầm!”
Nghe lời sửa áo, cài trâm,
3180. Khấu đầu lạy tạtrước cao thâm nghìn trùng:
“Thân tàn gạn đục khơitro trong,
Là nhờ quân tử khác lòng người ta.
Mấy lời tâm phúcphủ ruột rà,
Tương tri dườngnghĩa ấy, mới là tương tri!
3185. Chở che, đùm bọc, thiếu gì?
Trăm năm danh tiết cũng về đêm nay!”
Thoắt thôi, tay lại cầm tay,
Càng yêu vì nết, càng saythương vì tình.
Thêm nếnđèn giá, nối hương bình,
3190. Cùng nhau lại chúc chén quỳnh giao hoan.

Tình xưa lai láng khôn hàn,
Thong dong, lại hỏi ngón đàn ngày xưa.
Nàng rằng: “Vì mấy đường tơ,
LầmLắm người cho đến bây giờ mới thôi!
3195. Ăn năn thì sự đã rồi!
Nể lòng người cũ, vâng lời một phen.”
Phím đàn dìu dặt tay tiên,
Khói trầm cao thấp, tiếng huyền gần xa.
Khúc đâu đầm ấm dương hoà!
3200. Ấy là hồ điệp hay là Trang sinh?
Khúc đâu êm ái xuân tình!
Ấy hồn Thục đế hay mình đỗ quyên?
Trong sao châu nhỏ duềnh quyên,
Ấm sao hạt ngọc Lam Điền mới đông!
3205. Lọt tai nghe suốt năm cung,
Tiếng nào là chẳng não nùng xôn xao.
Chàng rằng: “Phổ ấy tay nào?
Xưa sao sầu thảm, nay sao vui vầy?
TẻThương vui bởi tại lòng này,
3210. Hay là khổ tận đến ngày cam lai?”
Nàng rằng: “Vì chút nghềhay chơi,
Đoạn trường tiếng ấy hại người bấy lâu!
Một phen tri kỷ cùngmừng nhau,
Cuốn dây từ đấyấyđó, về sau cũng chừa.”
3215. Chuyện trò chưa cạn tóc tơ,
đàvừa gáy sáng, trời vừa rạngdựng đông.
Tình riêng, chàng lại nói sòngcùng,
Một nhà ai cũng lạ lùng khen khaolao.
Cho hay thục nữ chí cao,
3220. Phải người sớm mận, tối đào như ai?
Hai tình vẹn vẽcả hoà hai,
Chẳng trong chăn gối, cũng ngoài cầm thơ.
Khi chén rượu, lúckhi cuộc cờ,
Khi xem hoa nở, khi chờ trăng lên.
3225. Ba sinh đã phỉ mười nguyền,
Duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy.

Nhớ lời, lập một am mây,
KhiếnSai người thân tín rước thầy Giác Duyên.
Đến nơi đóng cửa, gài then,
3230. Rêu trùm kẽ ngạch, cỏ lên mái nhà.
Sư đà hái thuốc phương xa,
Mây bay, hạc lánh, biết là tìm đâu?
Nặng vì chút nghĩa bấy lâuxưa sau,
Trên am cứ giữ hương dầu hôm mai.
3235. Một nhà phúc lộc gồm hai,
Nghìn nămThiên niên dằng dặc, quan giai lần lần.
Thừa gia chẳng hết nàng Vân,
Một cây cù mộc, một sân quế hoè.
Phong lưu phú quý ai bì,
3240. VườnVi xuân một cửa để bia muôn đời.

Ngẫm haythay muôn sự tạibởi trời,
Trời kia đã bắt làm người có thân.
Bắt phong trần, phải phong trần,
Cho thanh cao, mới được phần thanh cao.
3245. Có đâu thiên vị người nào,

Chữ tài, chữ mệnh dồi dào cả hai.
Có tài, mà cậy chi tài?
Chữ tài liền với chữ tai một vần.
Đã mang lấy nghiệpnghiệp ấy vào thân,
3250. Cũng đừng trách lẫn trời gần, trời xa.
Thiện căn ở tại lòng ta,
Chữ tâm kia mớiquý bằng ba chữ tài!
Lời quê chắp nhặtchắp nhạnhnhặt gói dông dài,
3254. Mua vui cũng được một vài trống canh.


[Thông tin 2 nguồn tham khảo đã được ẩn]