Kinh Hạ Bì Dĩ kiều hoài Trương Tử Phòng 經下邳圯橋懷張子房 • Qua cầu Dĩ đất Hạ Bì nhớ Trương Tử Phòng

Thầy Lương hổ chửa ra oai.
Phá tan của cải gia tài sạch không.
Biển xanh được kẻ anh hùng,
Vua Tần, đánh một dùi đồng thử coi.
Cánh đồng Bác Lãng công toi,
Thù Hàn chưa trả đất trời cũng kinh.
Hạ Bi trốn lánh nương mình,
Khôn ngoan mạnh bạo tài tình lắm thay!
Ta nay cầu Dĩ chơi đây
Nhớ ai thiên cổ lòng đầy kính yêu,
Trong veo nước biếc xuôi chiều,
Mà ông Hoàng Thạch đâu nào có đâu.
Than rằng ai đó đi đâu,
Vắng tanh Từ, Tứ để sầu nước non.

Tử Phòng hùm chưa rống,
Sản nghiệp phá tan hoang.
Miền bể gặp tráng sĩ,
Bác Lãng đánh Tần hoàng.
Báo Hàn tuy không thành,
Trời đất đều rung động.
Lẻn trốn đến Hạ Bì,
Há rằng không trí dũng.
Dĩ kiều, ta đến đó,
Tưởng mến người anh hùng.
Chỉ thấy dòng nước biếc,
Nào đâu Hoàng Thạch Công.
Chao ôi, người ấy đi,
Tứ, Từ thành trống không.

Tử Phòng, thuở hổ náu thân,
Của tiền không tiếc, chẳng cần tư dinh.
Tráng sĩ Thương Hải săn tìm,
Bác Lãng Sa vác chuỳ thiêng đánh Tần.
Nước Hàn thù báo dở dang,
Trời rung đất chuyển tiếng vang trong ngoài.
Hạ Bì trốn chạy ai hay,
Thử xem sức ấy tài này kém chi.
Bữa nay cầu Dĩ ta về,
Anh phong dạ những nể vì oai xưa.
Xa trông nước chảy lững lờ,
Mà ông Hoàng Thạch bây giờ ở đâu?
Người xưa, than tiếc u sầu,
Châu Từ, châu Tứ tiêu điều xác xơ.

Qua cầu Dĩ ở Hạ Bì nhớ Trương Tử Phòng

Chàng Tử Phòng hồi chưa gặp thời (hổ chưa gầm thét),
Tiêu hết của cải không nghĩa gì đến cửa nhà.
Nơi biển xanh gặp được người tráng sĩ.
Vác chuỳ đánh Tần Thuỷ Hoàng ở Bác Lãng sa.
Việc báo thù cho nước Hàn tuy không thành.
Nhưng cả trời đất đều rung động.
Trốn lẩn ở đất Hạ Bì.
Ai bảo là không có trí dũng.
Nay ta đi qua cầu Dĩ,
Nhớ chuyện cũ, kính phục phong cách kẻ anh hùng.
Chỉ thấy dòng nước biếc chảy xuôi,
Chưa từng thấy ông già Hoàng Thạch.
Than tiếc người xưa đã mất đi,
Để cảnh châu Từ, châu Tứ tiêu điều vắng không.

(Nguồn: THƠ ĐƯỜNG - TẢN ĐÀ dịch, Nguyễn Quảng Tuân, Hội Nghiên cứu Giảng dạy Văn học TP. Hồ Chí Minh)


Cụ Tản Đà có chú thích, sau bản dịch, như sau:

Ông Trương Lương, tên chữ là Tử Phòng, trước khi chưa giúp Hán Cao Tổ làm nên công to, vì muốn báo thù cho vua Hàn, phí hết của cải để tìm kế thích khách đánh trộm vua Tần Thuỷ Hoàng trong lúc đi chơi ở cánh đồng Bác Lãng. Việc hành thích ấy không thành công, bèn trốn lánh chơi ở vùng Hạ Bì, gặp ông lão Hoàng Thạch ở trên chỗ cầu Dĩ, dạy sách binh thư, rồi sau nhờ đó làm mưu thần nhà Hán, đánh được nước Tần, trả thù cho nước Hàn.

Ông Lý Bạch làm thơ đây tức là hoài cảm vì chỗ Trương Lương gặp Hoàng Thạch công vậy.

(Tản Đà)

Tử Phòng con cọp chưa gầm
Chẳng vì thù nhà phá sản.
Biển xanh mướn người dũng tráng
Bác Lãng truỳ nện vua Tần.
Báo thù Hàn việc không xong
Nhưng làm đất trời chấn động.
Đến Hạ Bì dấu hành tung
Há chẳng là người dũng trí?
Nay ta đứng trên cầu Dĩ
Nhớ xưa khâm phục anh hùng.
Chỉ thấy dòng xanh nước chảy
Mà chẳng có Hoàng Thạch công.
Tiếc than người ra đi mãi
Từ, Tứ tiêu điều vắng không.

Cọp Tử Phòng chưa gầm rống xa,
Tiêu tan tài sản chẳng cho nhà.
Tìm thuê tráng sĩ miền xanh biển,
Chuỳ nện vua Tần, Bác Lãng sa.
Báo hận cho Hàn bại lớn lao,
Nhưng làm chấn động đất trời cao.
Thay danh tính đến Hạ Bì tránh,
Chẳng phải là người trí dũng sao.
Trên Dĩ kiều, ta đang đứng vọng,
Nhớ xưa, ngẫm phục đức anh hào.
Nay nhìn dòng nước xanh xuôi chảy,
Hoàng Thạch đá tìm chẳng thấy đâu.
Than tiếc người đi biền biệt mãi,
Tứ, Từ nay quạnh quẽ tiêu điều.

Tử Phòng còn cọp con chưa rống
Đã tan nhà mà chẳng vì mình
Thu dùng tráng sĩ biển xanh
Bãi sông Bác Lãng tảo thanh vua Tần
Việc báo thù cho Hàn không được
Nhưng đã làm cả nước kinh hoàng
Hạ Bì ẩn giấu hành tung
Há không trí dũng, tài tình hay sao?
Nay ta tới đứng trên cầu Dĩ
Nhớ truyện xưa mà nể anh hùng
Chỉ còn nước biếc xuôi dòng
Mà không thấy đá Hoàng Công bên bờ
Tiếc than người đã đi xa
Để cho Từ, Tứ xác xơ tiêu điều.

Tử Phòng hùm chửa thét
Sản nghiệp tiêu chẳng màng
Thương Hải gặp tráng sĩ
Chuỳ đánh Tần Thỉ Hoàng
Thù nước chưa báo được
Đất trời rền tiếng vang
Hạ Bì ngầm đến dạo
Trí dũng há sao không
Cầu Dĩ nay tới đó
Chuyện cũ ngợi anh hùng
Nước biếc một dòng chảy
Đâu rồi Hoàng Thạch Công
Than tiếc người xưa khuất
Thành cũ giờ vắng không

Trương Lương chưa gặp vận thời,
Cửa nhà tiêu hết giúp đời cứu dân.
Biển xanh gặp tráng sĩ thân.
Lãng Sa Bác đánh vua Tần không xong.
Báo thù việc chẳng thành công.
Nhưng trời đất động núi sông đất Tần.
Hạ Bì về đất lánh thân.
Ai cho là chẳng có phần dũng mưu.
Nay qua cầu Dĩ nhớ xưa,
Kính người phong cách kế thừa hùng anh.
Chảy xuôi, dòng nước thấy xanh,
Thấy đâu Hoàng Thạch, lừng danh ông già.
Người xưa than tiếc đã qua,
Cảnh châu Từ, Tứ tiêu ma vắng người.