Chủ đề: Đọc-nghe-nghĩ và nói (Tập 2) - Trang 92

Để có một nền kinh tế thông minh và điềm đạm

TTCT - Mười năm vừa qua, khi bong bóng tài sản và kinh tế được “bơm” lên, hầu hết người Việt tỉnh táo đều bị “sốc” trước một xã hội xa hoa hình thành quá nhanh.

Đồ họa: Lê Thân

Đâu đâu cũng bàn căn hộ triệu đô, ai ai cũng mơ sống trong các tòa nhà cao cấp với bảo vệ gác cửa, hồ bơi, siêu thị bên trong. Chiếc Toyota “vang bóng một thời” giờ bị xem là taxi, xe thì phải là Merc, BMW, Audi, thậm chí Lamborghini. Đi nước ngoài, chữa bệnh nước ngoài, mua nhà ở Mỹ thành chuyện thông thường...

15 năm trước thôi, tất cả những điều này vẫn còn quá xa lạ, thậm chí còn bị chút khinh miệt, nghi ngờ, vì cái thế giới hào nhoáng đó tưởng chỉ có trong các bộ phim Hong Kong thuở chưa có phim Hàn! Người Việt cũng từng có những trải nghiệm về một xã hội Việt khá giả, hoặc là Hà Nội xưa, hoặc là Huế đế đô, hoặc một Sài Gòn phong lưu cũ, nhưng trong xã hội truyền thống chưa bao giờ tồn tại một tâm lý xa hoa như thế.

Nhưng thật ra, chúng ta đang giàu hay nghèo?

Một vành đai nhỏ bé, “nghẹt thở”
Buổi sáng, từ nhà ở Gò Vấp đến trung tâm Sài Gòn làm việc, tôi thấy mình chuyển hóa qua bốn tầng thế giới. Chuyện đơn giản đầu tiên là quà sáng, nếu kêu một tô bún bò của bà Tám đầu hẻm thì chỉ mất 20.000 đồng. Nếu dừng gần Phú Nhuận ăn mì, giá đã 35.000 đồng. Nếu đến Phở Dậu quận 3, giá tận 65.000 đồng. Lên đến tiệm mì Nam Lợi đường Hàm Nghi, bữa sáng của tôi sẽ là 80.000 đồng. Một phần quà sáng từ Gò Vấp, qua Phú Nhuận, đến quận 3 và quận 1 đã chuyển hóa qua bốn mức giá và tăng lên gấp bốn lần.

Lại nữa, do yêu cầu công việc phải gặp gỡ, bàn bạc với người của các đối tác nước ngoài hay của các công ty lớn, nên vừa gửi xe máy vào bãi là tôi được nhảy lên xe Lexus đời mới bọc da thơm phức, họp hành ở các khu văn phòng sang trọng mát lạnh điều hòa, bao quanh là đường sá nhìn như nước ngoài, cà phê bàn việc ở tiệm Mojo thuộc khách sạn Sheraton, giá mỗi ly thức uống ít nhất 100.000 đồng, lại đi ăn trưa tại Park Hyatt, có khi là một phần steak bò Kobe giá 70 đôla (khoảng 1,5 triệu đồng)...

Thế rồi chiều về lại tà tà xe máy ghé quán bún chả gần Tân Sơn Nhất làm một suất 25.000 đồng bên cạnh một anh công nhân vừa tan tầm... Tôi nhận ra rằng mình thường xuyên trải qua cách sống của các tầng lớp khác nhau, có thể nói giai tầng của tôi chuyển đổi đến hai, ba lần trong ngày.

Và cũng nhờ các chuyển động “xuyên giai tầng” ấy, tôi nhận ra mình không giàu như mình vừa được sống, và toàn bộ cái thị trường cao cấp của xứ mình thật ra rất nhỏ bé, chỉ là một vành đai thượng lưu cạnh tranh nghẹt thở nằm ở vài phường trong quận 1, sau đó là các vành đai khác với giá trị giật cấp xuống rất nhanh, để tiến ra ngoại thành, nơi mỗi buổi chiều tan tầm nhìn các em công nhân dáng người “thấp nhỏ đồng hạng” đi kiếm vài bó rau rẻ cho bữa ăn chiều mà xót cả lòng.

Hiện tượng phân hóa mạnh như thế ở các mảng thị trường vốn đã nhỏ bé, các đứt gãy lớn trong sức mua... sẽ làm giảm khả năng phát triển mạnh của thương mại, dịch vụ và sản xuất. Hãy để ý, các chuỗi thương hiệu lớn hiện chỉ có thể quẩn quanh trong vành đai trung tâm với chục cửa hàng là hết “không gian sinh tồn”, bước ra khỏi vành đai đó sức mua giảm sút và khó mà tồn tại nổi. Ngược lại, ở các vành đai ngoại biên có không ít sản phẩm tốt nhưng chẳng thể nào đủ tiền trả chi phí mặt bằng để chen vào vành đai trung tâm, làm hạn chế sức bành trướng của thương hiệu nội.

Mà cả đất nước Việt Nam nói không ngoa chỉ có hai vành đai thượng lưu nhỏ xíu như vậy nằm ở Sài Gòn và Hà Nội, ngoài ra chẳng có một đô thị nào đạt được sức mua cao cấp tương tự. Vậy thì khó có thể nói chúng ta đã đạt được mức của một thị trường trung lưu chứ nói gì đến hai chữ xa hoa.

Tự mình rơi vào ảo ảnh PR
Chúng ta đều biết tâm lý xa hoa trong xã hội phần lớn xuất hiện từ cách tạo nhu cầu, tạo thị trường của các nhà kinh doanh. Điển hình nhất là thử phân tích cơ cấu giá thành của một chai nước hoa.

Nếu một chai nước hoa diễm tình và quý phái kiểu Ý có giá 100 đôla thì giá của thứ nước hoa bên trong chỉ là 30 đôla, giá của thiết kế cái chai và bao bì thật sexy là 20 đôla, còn lại là tiền thuê quảng cáo, PR, thuê những nữ diễn viên thật gợi tình, mắt nhắm hờ, môi mọng đỏ, đứng bên chiếc Audi màu champagne trên đường phố cổ kính của nước Ý..., tất cả như một khối cầu thèm khát rực lửa khi những hơi nước hoa đầu tiên đụng vào cơ thể nàng. Xem thế, 100 đôla là giá phải trả cho một đam mê, một sự xa hoa, một ảo ảnh về nhan sắc.

Kinh doanh nhà cửa cũng vậy, đó là bán một giấc mơ. Nhà phát triển địa ốc thời gian qua đã không bán một căn nhà như một nhu cầu sống cấp thiết, bán “cái ăn, chốn ở”, mà họ đã đi rất xa vào một ảo ảnh. Trong số các nhà địa ốc mà tôi được biết, ít ai nghĩ đến việc xây một ngôi nhà cơ bản nhưng tận dụng các không gian thật khéo léo, thông minh để sống tốt trong một diện tích nhỏ, thuận hướng gió, nhiều ánh sáng, tiết kiệm điện năng...

Hầu hết đều cố tưởng tượng ra những điều “kỳ ảo” nhất để nhồi vào căn nhà, và kết quả là nhà phải có hồ bơi, nhưng mấy ai đủ thời giờ xuống bơi và phơi nắng, đọc sách như trong phim, thế là hồ bơi bỏ rong rêu, chứa lăng quăng; phòng tắm phải có bồn tắm, có vòi nước massage, mà chẳng ai có thì giờ để ngâm mình, trong khi cách tắm cơ bản nhất chỉ là một vòi sen một chiếc ghế nhẹ nhàng chắc chắn để ngồi tắm... Tất cả những chi tiết như thế đã góp phần làm căn nhà ngày càng xa rời giá trị thật.

Mà rất nhiều tinh hoa kinh doanh Việt, rất nhiều vốn liếng ít ỏi Việt đã được tập trung vào thị trường xa hoa này, đây vừa là thị phần vô cùng nhỏ bé trong toàn bộ nền kinh tế, lại vừa làm thất thoát rất nhiều tiền của để nhập khẩu hoặc tiêu dùng ở bên ngoài quốc gia. Còn một thị phần rất lớn các nhu yếu phẩm, hàng tiêu dùng thiết yếu thì ít được lưu tâm, để sau cùng bị các công ty nước ngoài thâu tóm hết như hiện đang thấy.

Thông minh là sống đúng sức mình
Trên thế gian này đâu phải ai cũng phải ra vẻ giàu có, sành điệu mới là người thành đạt. Philippines từng nhấn mạnh khi quảng bá trên báo chí thế giới: “Chúng tôi là nơi cung cấp những công nhân xây dựng lành nghề nhất thế giới”, và họ cũng không giấu giếm gì việc là quốc gia cung cấp người giúp việc nhà chuyên nghiệp toàn cầu.

Còn tại Thái Lan, chính phủ đã xây dựng một chương trình phát triển sản phẩm truyền thống mang tên OTOP (viết tắt của One Tambon One Product, nghĩa là Mỗi làng một sản phẩm, tambon tiếng Thái tương tự làng xã của ta), là chương trình giúp khai thác các sản phẩm truyền thống nằm rải rác trong dân gian, đưa công nghệ mới vào, thêm kỹ thuật marketing hiện đại, giúp sản phẩm đạt chuẩn để chào bán trên thị trường quốc tế.

Xã hội nào cũng phải xây dựng trên một tầng lớp chủ yếu. Nước Mỹ lấy nền tảng là tầng lớp trung lưu (tùy tiểu bang, có thu nhập từ 25.000-200.000 đôla/năm) vốn chiếm đa số tại nước họ. Trung Quốc thì đang cố gắng xây dựng một xã hội khá giả... Còn ở ta, ai cũng rõ 70% là nông dân với thu nhập bấp bênh, còn lớp trung lưu chỉ tập trung ở đầu dưới của chuẩn trung lưu tại các nước đang phát triển, tức thu nhập phổ biến ở mức 15 triệu đồng/tháng.

Vậy đúng ra chúng ta phải xây dựng một nền tảng về tâm thức xã hội, một hoạt động kinh tế dựa trên thành phần chuẩn đó của mình. Từ xưa chúng ta đã có một xã hội thanh đạm và trầm tĩnh phù hợp với thực tế đó. Cha ông ta đã chứng minh rằng dù hầu hết là nông dân, công nhân, thị dân nghèo và tầng lớp trung lưu thấp, chúng ta có thể không giàu, sức mua chưa cao nhưng vẫn có thể có một phong cách tiêu dùng tao nhã, trí thức.

Một cách từ tốn, không vội vàng chụp giựt, chúng ta cần xây dựng một quốc gia thông minh, mà thông minh nhất là không sống vượt trên sức của mình, không sống khác với bản thân mình.

“Cũng quan trọng như việc cần có một nền kinh tế thịnh vượng, chúng ta còn cần sự thịnh vượng của lòng tốt và sự khiêm cung”. Câu nói đó không phải từ một người nghèo mà từ một người danh giá hàng đầu nước Mỹ, bà Caroline Kennedy, một nữ luật sư, một tác giả có tiếng, xuất thân trong một dòng họ giàu có và là con gái cố tổng thống Kennedy.

LƯU VĨ LÂN

Tu chi nữa !



Hoà thượng trụ trì chùa X trên ngọn Cấm Sơn chiều nay tiếp một trung niên xin được quy y cửa Phật:
– Thầy ơi, con đến xin được nép bóng thiền môn, xa lánh sự đời, mong thầy chấp thuận.
Hoà thượng khuyên can:
– Nhà chùa nào phải là nơi giải sầu, tam bảo đâu là chốn lánh trần. Tu hành cũng lắm gian nan, thí chủ phải suy nghĩ thật kỹ, lỡ sau này không chịu được mà hoàn tục thì tội lỗi lắm!
– Thưa thầy, ý con đã quyết, xin thầy thí phát và cho con được kêu bằng “sư phụ”!
– Con à, nghĩ lại đi, cuộc đời hãy còn lắm niềm vui với thất tình lục dục. Đang tuổi xuân, sao thí chủ không tìm vui trong tình ái?
– Thầy ôi, bây giờ ngoài đó yêu nhau hôm trước bóp cổ nhau hôm sau! Với lại lấy vợ thì phải sanh con, lỡ vô sinh đã khổ mà sinh được còn khổ hơn nếu con đau bệnh không lo nổi viện phí, không tìm ra giường nằm, con tới tuổi đi học nhưng không đủ tiền chạy trường, lo quà cáp biếu thầy cô... Bao nhiêu nỗi khổ thầy làm sao hiểu được! Con quyết rồi: tu là cõi phúc, tình là dây oan !
– Thiện tai! Thế sao con không giải khuây bằng những thú vui trần thế khác như ẩm thực, như du lịch?
– Thầy xa lánh thế gian quá lâu nên không biết cõi tục bây giờ nó... tục lắm! Ăn một món ngon cũng có nghĩa ăn mầm bệnh. Ra đường thì đầy dẫy hiểm nguy, vừa sợ cướp, sợ hung thần đường phố, sợ cả công an ! Thầy chưa biết đó thôi, đường không đủ mà đi nhưng sơ hở lấn làn xe là ăn biên bản, xử theo nghị định 71 đi đứt cả tuần lương, vui chưa thấy đã lo nhãn tiền !
– Thế, chẳng lẽ ngoài đó không còn gì vui?
– Con chẳng biết nữa. Với con bây giờ tất cả đều là không!
Hoà thượng ngẩn người :
_Mô Phật ! Nói thế thì thí chủ đắc đạo rồi. Tu chi nưã !

ST

Vodanhthi đã viết:

Để có một nền kinh tế thông minh và điềm đạm

TTCT - Mười năm vừa qua, khi bong bóng tài sản và kinh tế được “bơm” lên, hầu hết người Việt tỉnh táo đều bị “sốc” trước một xã hội xa hoa hình thành quá nhanh.

Đồ họa: Lê Thân

Đâu đâu cũng bàn căn hộ triệu đô, ai ai cũng mơ sống trong các tòa nhà cao cấp với bảo vệ gác cửa, hồ bơi, siêu thị bên trong. Chiếc Toyota “vang bóng một thời” giờ bị xem là taxi, xe thì phải là Merc, BMW, Audi, thậm chí Lamborghini. Đi nước ngoài, chữa bệnh nước ngoài, mua nhà ở Mỹ thành chuyện thông thường...

15 năm trước thôi, tất cả những điều này vẫn còn quá xa lạ, thậm chí còn bị chút khinh miệt, nghi ngờ, vì cái thế giới hào nhoáng đó tưởng chỉ có trong các bộ phim Hong Kong thuở chưa có phim Hàn! Người Việt cũng từng có những trải nghiệm về một xã hội Việt khá giả, hoặc là Hà Nội xưa, hoặc là Huế đế đô, hoặc một Sài Gòn phong lưu cũ, nhưng trong xã hội truyền thống chưa bao giờ tồn tại một tâm lý xa hoa như thế.

Nhưng thật ra, chúng ta đang giàu hay nghèo?

Một vành đai nhỏ bé, “nghẹt thở”
Buổi sáng, từ nhà ở Gò Vấp đến trung tâm Sài Gòn làm việc, tôi thấy mình chuyển hóa qua bốn tầng thế giới. Chuyện đơn giản đầu tiên là quà sáng, nếu kêu một tô bún bò của bà Tám đầu hẻm thì chỉ mất 20.000 đồng. Nếu dừng gần Phú Nhuận ăn mì, giá đã 35.000 đồng. Nếu đến Phở Dậu quận 3, giá tận 65.000 đồng. Lên đến tiệm mì Nam Lợi đường Hàm Nghi, bữa sáng của tôi sẽ là 80.000 đồng. Một phần quà sáng từ Gò Vấp, qua Phú Nhuận, đến quận 3 và quận 1 đã chuyển hóa qua bốn mức giá và tăng lên gấp bốn lần.

Lại nữa, do yêu cầu công việc phải gặp gỡ, bàn bạc với người của các đối tác nước ngoài hay của các công ty lớn, nên vừa gửi xe máy vào bãi là tôi được nhảy lên xe Lexus đời mới bọc da thơm phức, họp hành ở các khu văn phòng sang trọng mát lạnh điều hòa, bao quanh là đường sá nhìn như nước ngoài, cà phê bàn việc ở tiệm Mojo thuộc khách sạn Sheraton, giá mỗi ly thức uống ít nhất 100.000 đồng, lại đi ăn trưa tại Park Hyatt, có khi là một phần steak bò Kobe giá 70 đôla (khoảng 1,5 triệu đồng)...

Thế rồi chiều về lại tà tà xe máy ghé quán bún chả gần Tân Sơn Nhất làm một suất 25.000 đồng bên cạnh một anh công nhân vừa tan tầm... Tôi nhận ra rằng mình thường xuyên trải qua cách sống của các tầng lớp khác nhau, có thể nói giai tầng của tôi chuyển đổi đến hai, ba lần trong ngày.

Và cũng nhờ các chuyển động “xuyên giai tầng” ấy, tôi nhận ra mình không giàu như mình vừa được sống, và toàn bộ cái thị trường cao cấp của xứ mình thật ra rất nhỏ bé, chỉ là một vành đai thượng lưu cạnh tranh nghẹt thở nằm ở vài phường trong quận 1, sau đó là các vành đai khác với giá trị giật cấp xuống rất nhanh, để tiến ra ngoại thành, nơi mỗi buổi chiều tan tầm nhìn các em công nhân dáng người “thấp nhỏ đồng hạng” đi kiếm vài bó rau rẻ cho bữa ăn chiều mà xót cả lòng.

Hiện tượng phân hóa mạnh như thế ở các mảng thị trường vốn đã nhỏ bé, các đứt gãy lớn trong sức mua... sẽ làm giảm khả năng phát triển mạnh của thương mại, dịch vụ và sản xuất. Hãy để ý, các chuỗi thương hiệu lớn hiện chỉ có thể quẩn quanh trong vành đai trung tâm với chục cửa hàng là hết “không gian sinh tồn”, bước ra khỏi vành đai đó sức mua giảm sút và khó mà tồn tại nổi. Ngược lại, ở các vành đai ngoại biên có không ít sản phẩm tốt nhưng chẳng thể nào đủ tiền trả chi phí mặt bằng để chen vào vành đai trung tâm, làm hạn chế sức bành trướng của thương hiệu nội.

Mà cả đất nước Việt Nam nói không ngoa chỉ có hai vành đai thượng lưu nhỏ xíu như vậy nằm ở Sài Gòn và Hà Nội, ngoài ra chẳng có một đô thị nào đạt được sức mua cao cấp tương tự. Vậy thì khó có thể nói chúng ta đã đạt được mức của một thị trường trung lưu chứ nói gì đến hai chữ xa hoa.

Tự mình rơi vào ảo ảnh PR
Chúng ta đều biết tâm lý xa hoa trong xã hội phần lớn xuất hiện từ cách tạo nhu cầu, tạo thị trường của các nhà kinh doanh. Điển hình nhất là thử phân tích cơ cấu giá thành của một chai nước hoa.

Nếu một chai nước hoa diễm tình và quý phái kiểu Ý có giá 100 đôla thì giá của thứ nước hoa bên trong chỉ là 30 đôla, giá của thiết kế cái chai và bao bì thật sexy là 20 đôla, còn lại là tiền thuê quảng cáo, PR, thuê những nữ diễn viên thật gợi tình, mắt nhắm hờ, môi mọng đỏ, đứng bên chiếc Audi màu champagne trên đường phố cổ kính của nước Ý..., tất cả như một khối cầu thèm khát rực lửa khi những hơi nước hoa đầu tiên đụng vào cơ thể nàng. Xem thế, 100 đôla là giá phải trả cho một đam mê, một sự xa hoa, một ảo ảnh về nhan sắc.

Kinh doanh nhà cửa cũng vậy, đó là bán một giấc mơ. Nhà phát triển địa ốc thời gian qua đã không bán một căn nhà như một nhu cầu sống cấp thiết, bán “cái ăn, chốn ở”, mà họ đã đi rất xa vào một ảo ảnh. Trong số các nhà địa ốc mà tôi được biết, ít ai nghĩ đến việc xây một ngôi nhà cơ bản nhưng tận dụng các không gian thật khéo léo, thông minh để sống tốt trong một diện tích nhỏ, thuận hướng gió, nhiều ánh sáng, tiết kiệm điện năng...

Hầu hết đều cố tưởng tượng ra những điều “kỳ ảo” nhất để nhồi vào căn nhà, và kết quả là nhà phải có hồ bơi, nhưng mấy ai đủ thời giờ xuống bơi và phơi nắng, đọc sách như trong phim, thế là hồ bơi bỏ rong rêu, chứa lăng quăng; phòng tắm phải có bồn tắm, có vòi nước massage, mà chẳng ai có thì giờ để ngâm mình, trong khi cách tắm cơ bản nhất chỉ là một vòi sen một chiếc ghế nhẹ nhàng chắc chắn để ngồi tắm... Tất cả những chi tiết như thế đã góp phần làm căn nhà ngày càng xa rời giá trị thật.

Mà rất nhiều tinh hoa kinh doanh Việt, rất nhiều vốn liếng ít ỏi Việt đã được tập trung vào thị trường xa hoa này, đây vừa là thị phần vô cùng nhỏ bé trong toàn bộ nền kinh tế, lại vừa làm thất thoát rất nhiều tiền của để nhập khẩu hoặc tiêu dùng ở bên ngoài quốc gia. Còn một thị phần rất lớn các nhu yếu phẩm, hàng tiêu dùng thiết yếu thì ít được lưu tâm, để sau cùng bị các công ty nước ngoài thâu tóm hết như hiện đang thấy.

Thông minh là sống đúng sức mình
Trên thế gian này đâu phải ai cũng phải ra vẻ giàu có, sành điệu mới là người thành đạt. Philippines từng nhấn mạnh khi quảng bá trên báo chí thế giới: “Chúng tôi là nơi cung cấp những công nhân xây dựng lành nghề nhất thế giới”, và họ cũng không giấu giếm gì việc là quốc gia cung cấp người giúp việc nhà chuyên nghiệp toàn cầu.

Còn tại Thái Lan, chính phủ đã xây dựng một chương trình phát triển sản phẩm truyền thống mang tên OTOP (viết tắt của One Tambon One Product, nghĩa là Mỗi làng một sản phẩm, tambon tiếng Thái tương tự làng xã của ta), là chương trình giúp khai thác các sản phẩm truyền thống nằm rải rác trong dân gian, đưa công nghệ mới vào, thêm kỹ thuật marketing hiện đại, giúp sản phẩm đạt chuẩn để chào bán trên thị trường quốc tế.

Xã hội nào cũng phải xây dựng trên một tầng lớp chủ yếu. Nước Mỹ lấy nền tảng là tầng lớp trung lưu (tùy tiểu bang, có thu nhập từ 25.000-200.000 đôla/năm) vốn chiếm đa số tại nước họ. Trung Quốc thì đang cố gắng xây dựng một xã hội khá giả... Còn ở ta, ai cũng rõ 70% là nông dân với thu nhập bấp bênh, còn lớp trung lưu chỉ tập trung ở đầu dưới của chuẩn trung lưu tại các nước đang phát triển, tức thu nhập phổ biến ở mức 15 triệu đồng/tháng.

Vậy đúng ra chúng ta phải xây dựng một nền tảng về tâm thức xã hội, một hoạt động kinh tế dựa trên thành phần chuẩn đó của mình. Từ xưa chúng ta đã có một xã hội thanh đạm và trầm tĩnh phù hợp với thực tế đó. Cha ông ta đã chứng minh rằng dù hầu hết là nông dân, công nhân, thị dân nghèo và tầng lớp trung lưu thấp, chúng ta có thể không giàu, sức mua chưa cao nhưng vẫn có thể có một phong cách tiêu dùng tao nhã, trí thức.

Một cách từ tốn, không vội vàng chụp giựt, chúng ta cần xây dựng một quốc gia thông minh, mà thông minh nhất là không sống vượt trên sức của mình, không sống khác với bản thân mình.

“Cũng quan trọng như việc cần có một nền kinh tế thịnh vượng, chúng ta còn cần sự thịnh vượng của lòng tốt và sự khiêm cung”. Câu nói đó không phải từ một người nghèo mà từ một người danh giá hàng đầu nước Mỹ, bà Caroline Kennedy, một nữ luật sư, một tác giả có tiếng, xuất thân trong một dòng họ giàu có và là con gái cố tổng thống Kennedy.

LƯU VĨ LÂN

Người nhìn thấy vấn đề thì không có quyền lực. Tiếc thay !

Người nhìn thấy vấn đề nếu có quyền lực thì cũng chịu thôi!Buồn thay!

Khi Hermes vẫn tươi cười ở Việt Nam

TT - Trước hết, xin nói rõ Hermes ở đây không phải là một trong 12 vị thần trên đỉnh Olympus của thần thoại Hi Lạp, là nhân vật mà truyền thuyết bảo rằng đã tạo ra cây đàn lia (lyre) nổi tiếng. Hermes ở đây là nhãn hiệu thời trang nổi tiếng thế giới ra đời cách đây hơn 170 năm; và hồi đầu năm nay, Hiệp hội Hàng xa xỉ thế giới đã chọn nó đứng đầu bảng trong danh mục các nhãn hiệu xa xỉ.  

Cách đây bốn năm, cửa hàng đầu tiên của Hermes tại VN đã được mở ở Hà Nội. Và cách đây hơn một tuần, cửa hàng thứ hai đã được khai trương tại TP.HCM. Nhân sự kiện Hermes khai trương cửa hàng tại TP.HCM, chủ tịch tập đoàn này - ông Patrick Thomas - đã có mặt. Đây là lần đầu tiên nhân vật hàng đầu của Hermes đến VN, điều đó thể hiện đất nước hình chữ S là một thị trường tiềm năng.

Thoạt tiên, cũng thinh thích khi nghe tin sếp số một của một thương hiệu sang trọng hàng đầu thế giới đến VN. Nhưng sau đó, không khỏi giật mình. Giật mình chuyện gì? Cách đây không lâu, một cô người mẫu nổi tiếng của VN kể cho nghe một chuyện như thế này: cửa hàng Hermes ở Hà Nội nhập về mười bộ túi xách thời trang mới nhất. Mỗi bộ gồm bốn chiếc mang bốn màu khác nhau. Giá của một bộ bốn chiếc túi này là 140.000 USD, và người ta chỉ bán bộ chứ không bán lẻ! Nghe đến đấy đã vội trợn tròn mắt hỏi cô người mẫu là mười bộ túi xách ấy chắc chỉ để trưng, chứ ai mua nổi? Cô người mẫu cười cho biết: “Loáng một cái là hết sạch. Nhiều người còn trách móc tay quản lý cửa hàng là sao không để dành cho mình. Hermes không bao giờ sản xuất với số lượng nhiều. Mười bộ túi xách cho thị trường VN là một sự ưu ái lớn, nên quản lý cửa hàng này chảnh lắm”.

Trời ạ, mười bộ túi xách trị giá 1,4 triệu USD (tương đương 29 tỉ đồng VN) bán vèo một cái là hết! Nghe cứ tưởng như chuyện đùa. Nhưng đó là thông tin đáng tin, và chính ông chủ tịch của Hermes đã nói với giới báo chí rằng: Hermes tại VN vẫn tăng trưởng đều từ 20-30% trong những năm qua!

Chúng tôi hỏi tiếp cô người mẫu nổi tiếng rằng ai mua những chiếc túi xách ấy? Có lẽ chính các cô chứ ai? Cô ấy cười và trả lời: ”Bọn em làm gì dám rớ tới, chỉ đến và nhìn thôi. Cho dù có cặp bồ với đại gia cũng chẳng có ai dám mua tặng”. Vậy thì ai mua? “Các phu nhân với các tiểu thư thôi”, cô người mẫu trả lời.

Hàng chục ngàn doanh nghiệp “biến mất” vì khó khăn kinh tế. Vô vàn đại gia mất ăn mất ngủ vì địa ốc đóng băng. Nhiều cơ sở sản xuất nín thở vì lãi suất ngân hàng. Ngân sách đang gặp khó đến độ không dám tăng lương cho công chức, dù đồng lương ngày càng tả tơi trước cơn “bão giá”. Vậy nhưng ông chủ của nhãn hiệu xa xỉ số một thế giới vẫn cười tươi như hoa và quyết định mở thêm một cửa hàng nữa tại VN - một cửa hàng mà như ông cho biết, không phải ở đâu trên thế giới này cũng có khi hội tụ đầy đủ 16 ngành hàng của Hermes.

Nhiều đồng nghiệp đi dự buổi khai trương cửa hàng Hermes tại TP.HCM đã bảo rằng thật thú vị nếu biết được ai mua những chiếc thắt lưng, những chiếc áo, chiếc quần vài chục triệu đồng/chiếc, những chiếc túi vài trăm triệu đồng/chiếc... trong thời buổi khốn khó này.

Hermes vẫn tăng trưởng đều đều tại VN trong thời buổi này... Nghĩ đến đấy bỗng thấy ngụm cà phê cuối tuần đắng chát.

HUY THỌ

Cha tôi, Lê Duẩn và kỷ niệm với Trung Quốc

Theo Lê Kiên Thành/ Khám Phá Thứ hai ngày 15 tháng 4 năm 2013 10:06 AM

Nhân kỷ niệm 106 năm ngày sinh cố Tổng Bí thư Lê Duẩn, chúng tôi trao đổi với ông Lê Kiên Thành về chủ đề không mới nhưng vẫn còn nguyên giá trị khoa học thời sự: Cố Tổng Bí thư Lê Duẩn và những kỷ niệm với Trung Quốc.
Qua những lần xuất hiện trên báo chí để nói về cha mình, cũng như qua những lời chúng tôi ghi lại dưới đây, ông Lê Kiên Thành, người con trai thứ của cố Tổng bí thư Lê Duẩn giúp độc giả hôm nay hiểu hơn về bản lĩnh của người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam trong giai đoạn đầy thử thách và oanh liệt của lịch sử dân tộc (1958 -1986).

... Năm 1957, đang là Bí thư Xứ ủy Nam kỳ, cha tôi được Bác Hồ gọi ra Bắc. Khi ấy, ông đã chọn một hành trình rất ngoạn mục là đi qua Nam Vang (Phnôm Pênh), Hồng Công tới Quảng Châu về Gia Lâm với sự giúp đỡ nhiệt thành của những người bạn Trung Quốc.

Mẹ tôi, các chị tôi và tôi cũng từng có thời gian học tập ở Trung Quốc. Đặc biệt, mẹ tôi trong cuốn nhật ký của mình từng có những trang viết ghi lại những kỷ niệm sâu sắc trong quãng thời gian bà vừa học vừa nuôi con tại Trung Quốc. Trong đó, bà cũng đã ghi nhận sự quan tâm của cố Chủ tịch Mao Trạch Đông, cố Thủ tướng Chu Ân Lai.

Trong ban lãnh đạo Trung Quốc, cha tôi cũng có những người bạn rất thân thiết như Chu Ân Lai, Diệp Kiếm Anh. Khi Chu Ân Lai ốm, cha tôi sang thăm TQ và vào bệnh viện thăm Chu Ân Lai, nói: "Mong đồng chí chóng khỏe". Ông Chu Ân Lai nói: "Chúng nó không để tôi sống đâu" (ý chỉ bè lũ 4 tên). Chu Ân Lai vốn là người rất kín đáo và chừng mực. Phải là tình bạn sâu sắc thì ông mới có thể chia sẻ như vậy với cha tôi.

Thế nhưng, vào những thời khắc quan trọng, cha tôi cũng đã thể hiện với Chu Ân Lai sự quyết liệt đến mức cao nhất của mình vì độc lập dân tộc.

Cha tôi kể, có lần, một đồng chí nói với ông: Trung Quốc có đề nghị giúp ta mấy trăm xe tải từ Bắc vào Nam với điều kiện phải để người của họ lái. Cha tôi nói: "Tôi không nhận cái xe nào cả". Sau đó có đồng chí hỏi lại: "Anh Duẩn, sao ta không nhận một vài cái cho bạn vui?". Ông nói: "Chúng ta không bao giờ được để cho bất kỳ ai có thể có suy nghĩ có thể cướp được đất nước này, kể cả anh em 'môi hở, răng lạnh'".

Độc lập dân tộc và chủ quyền quốc gia là nguyên tắc bất di, bất dịch. Vào thời điểm chúng ta còn nhờ rất nhiều vào Trung Quốc những thứ rất thiết yếu như lương thực và vũ khí, nhưng khi họ mời NiXon sang thăm để đàm phán và lấy cuộc chiến tranh VN để mua bán lợi ích của họ, thì trên báo Nhân dân đã viết một câu: "Chúng ta đang sống ở một thời đại mà không phải các nước lớn có thể làm mưa làm gió, hoặc định đoạt số phận của nước nhỏ". Đó là bản lĩnh của chúng ta, là ý chí của chúng ta.

Trong thời kỳ mình đánh nhau với Mỹ, Trung Quốc cũng rất khó khăn. Dân họ cũng đói. Nhưng họ đã giúp đỡ Việt Nam nhiều thứ, kể cả tiền. Việt Nam từng cảm kích với điều đó. Nhưng không vì thế mà có thể quên được sự toàn vẹn lãnh thổ, cái gì là nguyên tắc thì phải kiên quyết giữ.

... Năm 1972 là một năm đầy thử thách với tiến trình thống nhất đất nước của Việt Nam. Trong cuốn nhật ký của cha tôi có ghi lại vài dòng nhưng đủ để tôi nhớ và hình dung lại những gì diễn ra trong năm đó liên quan đến câu chuyện mà cha tôi kể lại. Ở đó, bản lĩnh người lãnh đạo tối cao của đất nước đã thể hiện bản lĩnh của một dân tộc... Và đủ để tôi cảm nhận sự khắc khoải, đau đớn về những gì trải qua trong cái năm đầy cam go, thử thách ấy và quyết tâm dữ dội của ông về hai chữ độc lập, tự do của dân tộc.

Trước khi Nixon có cuộc đàm đạo với lãnh đạo Trung Quốc, Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai sang Việt Nam, gặp cha tôi ở Gia Lâm (Hà Nội). Thủ tướng Chu Ân Lai nói với cha tôi rằng Trung Quốc và Nixon sẽ có cuộc bàn thảo về vấn đề Việt Nam.

Cha tôi kể rằng lúc đó ông đã lập tức nổi nóng: "Nước Việt Nam là của người Việt Nam, không ai có thể quyết định được vận mệnh của dân tộc này thay chúng tôi. Nếu Mỹ muốn bàn về Việt Nam thì sang Việt Nam mà bàn với chúng tôi, tại sao bàn với các đồng chí và tại Trung Quốc? Đồng chí có biết, năm 1954, khi cảm nhận được rằng, Việt Nam đã bị ép ký hiệp định Genève, tôi đã khóc ròng trên đường từ miền Bắc quay trở lại miền Nam vì biết rất rõ rằng, rồi đây máu của đồng bào tôi sẽ đổ hàng chục năm trời? Và sau đó thì các đồng chí đã thấy đó, sau hai năm theo như thỏa thuận là "hoà bình sẽ được lập lại", máu của đồng bào tôi đã đổ cho tới bây giờ...".

Cha tôi kể, khi ấy, Thủ Tướng Chu Ân Lai đã tỏ thái độ xin lỗi.

Sau khi gặp Nixon, Thủ tướng Chu Ân Lai có sang Việt Nam thông báo tình hình rồi sẽ thế này, thế khác. Sau khi nghe xong, cha tôi nói: "Tôi chỉ biết trước một điều là sau khi Nixon gặp các đồng chí, Mỹ sẽ đánh chúng tôi gấp 10 lần...".

Dự đoán đó đã đúng. Sau đó, Mỹ đã rải bom khắp các thành phố lớn và làng mạc miền Bắc...

Cha tôi không ngăn được điều này nhưng ông đã thể hiện bản lĩnh và ý chí của cả dân tộc lúc đó và tâm nguyện lớn lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Dù có đốt cháy dãy Trường Sơn cũng phải giành cho được độc lập, tự do".

Nếu sợ những thế lực bên ngoài và sợ cả chính mình thì tức là giặc chưa đến mà phải thua. Sự kiện 30/4/1975 đã thể hiện bản lĩnh của những nhà lãnh đạo Việt Nam, trong đó có cha tôi.

Nhìn lại sự kiện chiến tranh biên giới 1979, cũng từng có một số người đặt vấn đề: Vì ông Duẩn găng với Trung Quốc, vì ông Duẩn chủ trương đánh Campuchia. Đó là quãng thời gian tôi đã trưởng thành và là một người lính, với tất cả những gì đã chứng kiến, tôi hiểu rằng, ở thời điểm đó, những nhà lãnh đạo Việt Nam, mà cha tôi là người đứng đầu, đã không thể có sự lựa chọn khác.

Với Campuchia, Việt Nam đã thay mặt nhân loại cứu một dân tộc khỏi họa diệt chủng mặc dù cả mình mẩy chúng ta còn đầy thương tích sau hai cuộc chiến tranh. Và cũng là để cứu chính mình. Nếu không làm việc đó, có thể khẳng định rằng sau đó Việt Nam phải chịu một cuộc chiến tranh từ hai đầu biên giới.

Với cuộc chiến 1979, đó không phải là sự lựa chọn của chúng ta. Mà quả thực, nếu không có chuyện Trung Quốc bất ngờ tiến quân vào 6 tỉnh biên giới thì có lẽ đến sau này, cũng sẽ vẫn có người nói: Chuyện nói Trung Quốc muốn đánh Việt Nam là do cha tôi tự nghĩ ra.

Thời đó, không ít người không thể tin được rằng, Trung Quốc có thể đánh Việt Nam. Xin trích lại một đoạn trong bài viết mới đây của ông ông Dương Danh Di, nguyên là Bí thư thứ nhất tại Đại sứ quán Việt Nam tại Bắc Kinh, chuyên làm công tác nghiên cứu thời đó để các bạn có thể hiểu thêm rằng: Họ tiến hành cuộc chiến đó là vì điều gì?


"... Cuối tháng 1 năm 1979 Đặng Tiểu Bình thăm Mỹ, được Tổng thống Carter đón tiếp với nghi lễ rất cao, hai nước quyết định thiết lập quan hệ ngoại giao, và không biết còn bàn bạc gì nữa? Trên đường về nước Đặng Tiểu Bình ghé qua Nhật Bản. Trước những tình hình trên, một số anh em nghiên cứu chúng tôi đã khẳng định khá sớm: hai nước anh em thân thiết như răng với môi này không đánh nhau một trận không xong!

Lý trí mách bảo như vậy, thậm chí còn mách bảo hơn nữa: Trung Quốc đã từng gây cuộc chiến tranh biên giới với Ấn Độ và nhất là với Liên Xô và cả hai lần họ đều bất ngờ ra tay trước.

Thế nhưng về mặt tình cảm (bây giờ nhìn lại thì còn có cả sự ngây thơ, cả tin nữa) vẫn hy vọng dù chỉ là chút ít thôi: quan hệ Việt Trung đã từng gắn bó, sâu nặng như vậy, họ không thể một sớm một chiều trở mặt được.

Trong bối cảnh trên, cuộc chiến tranh biên giới đẫm máu ngày 17/2/1979 do nhà cầm quyền Trung Quốc - mà người chủ xướng là Đặng Tiểu Bình, phát động, về tổng thể không bất ngờ đối với chúng tôi, nhưng về thời gian cụ thể và nhất là về qui mô binh lực mà Trung Quốc sử dụng thì quả là không tính tới...".

Tất nhiên, cha tôi là người không hề bất ngờ vì ông và Đảng cũng đã có sự tiên liệu và chuẩn bị trước.

Khi lòng yêu nước ăn sâu vào trong máu thịt, thì dù trong hoàn cảnh nào, người ta cũng có sự cảnh giác chính xác để có thể phản ứng đúng để bảo vệ Tổ quốc, bằng cách này hay cách khác.

Vì thế khi gần đây nghe về những vụ như sách của trẻ em in cờ Trung Quốc, nho Việt Nam bán trong siêu thị Big C có dán cờ Trung Quốc, tôi thấy buồn. Chẳng phải vì người Trung Quốc bây giờ quá giỏi mà vì người Việt Nam bây giờ quá chủ quan. Những việc làm đó thực ra cũng chỉ thể hiện sự cẩu thả của một số người cụ thể có liên quan. Nhưng qua đó cũng cho thấy: Ở họ không thường trực lòng yêu nước đủ để không phạm phải những chuyện không cho phép phạm phải. Khi một người yêu nước nồng nàn, yêu nước một cách không vụ lợi thì bất kỳ có điều gì xảy ra có ảnh hưởng tới đất nước thì sẽ có phản ứng tức thời ngay.

Tôi từng đến cửa Hữu nghị quan sau ngày 17/2/1979. Hồi đó, ở chỗ Trung Quốc trưng bày những kỷ vật về mối quan hệ của hai nước, có tất cả những tấm ảnh lãnh đạo Việt Nam qua nhiều thế hệ, trừ cha tôi. Trong sâu thẳm, tôi tự hào vì điều đó: Cha tôi, Tổng Bí thư Lê Duẩn là người quyết bảo vệ đến cùng từng tấc đất ở đây.

TheoLê Kiên Thành/ Khám Phá

Những “cuộc tình bệnh hoạn” phá nát quốc gia!

Bùi Hoàng Tám Thứ năm ngày 18 tháng 4 năm 2013 2:56 PM

Một thể chế chính trị thao túng bởi những con buôn không thể là nền chính trị tử tế.
Nếu không chặn đứng ngay lập tức, những “cuộc tình” này sẽ phá nát quốc gia.
Ngay 5/4 vừa qua tại Đà Nẵng đã diễn ra hội thảo về “Mối quan hệ không bình thường giữa một bộ phận cán bộ, đảng viên có chức, quyền với doanh nghiệp để trục lợi” do Ủy ban Kiểm tra Trung ương tổ chức.
Trước hết phải nói mối quan hệ giữa doanh nghiệp và chính quyền là mối quan hệ khăng khít, gắn bó và cần thiết. Nó đã mang lại những hiệu quả rất tốt đẹp cho cả hai phía. Không có một doanh nghiệp nào có thể phát triển tốt nếu không có mối quan hệ mật thiết với chính quyền địa phương và ngược lại, cũng không có một địa phương nào có thể phát triển nếu như không có mối quan hệ thân mật với doanh nghiệp.
Đó là một thực tế.
Thế nhưng điều đáng  bàn ở đây là ở cái mối quan hệ gắn thêm 3 chữ: “không bình thường”. Nói trắng ra, đó là sự bắt tay của doanh nghiệp với một số quan chức và ngược lại, sự bắt tay của một số quan chức với doanh nghiệp vì lợi ích cá nhân. Từ đó, hình thành các “nhóm lợi ích” và “lợi ích nhóm”.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng (UBKTTƯ) Lê Hồng Liêm, hiện có một số cán bộ, đảng viên có chức quyền câu kết làm “sân sau” cho một số doanh nghiệp để trục lợi dưới nhiều hình thức, thủ đoạn. Ông Liêm nói: “Đang có những quan chức quyền hành như “thái thượng hoàng”, nói gì cấp dưới phải nghe răm rắp, tự ý bố trí nhân sự, đất nông nghiệp sờ sờ ra đó nhưng vẫn chuyển sang đất chuyên dùng để thu lợi cho doanh nghiệp hàng trăm tỉ đồng, còn DN thì lại quả vài căn nhà tiền tỉ cho quan chức”.
Nâng đỡ doanh nghiệp này thì ngược lại, tất nhiên sẽ gây khó dễ cho doanh nghiệp khác. Ông Bùi Văn Tiếng, Trưởng Ban Tổ chức Thành ủy Đà Nẵng cho rằng để “lại quả” cho những khoản chung chi, họ sẽ là “rất nhẹ tay trong khâu thẩm định dự án, sẵn sàng cho qua những bất cập nhãn tiền. Ngược lại, cố tình gây khó khăn đến mức làm nản lòng các doanh nghiệp khác”.
Còn ông Trần Văn Tư, Chủ nhiệm UBKT Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Đồng Nai thì lo ngại “nạn chị hai, chị ba…”: “Đang có hiện tượng “quan bà” - phu nhân của quan chức cùng làm ăn với doanh nghiệp để doanh nghiệp lấy làm bình phong. Tôi thấy một số bà suốt ngày cứ kè kè bên doanh nghiệp. Các doanh nghiệp khác họ nhìn vào cũng nghi ngại, e dè vì thấy một số doanh nghiệp toàn đi với chị hai, chị ba...”.
Ông Nguyễn Văn Thạnh, Chủ nhiệm UBKT Thành ủy Cần Thơ, cho rằng cần phải hết sức lưu ý đến những quan chức có vợ con tham gia kinh doanh, lập doanh nghiệp “sân sau”. “Nói là vợ con làm nhưng thực ra ông này điều hành là chính. Dạng quan chức có vợ con kinh doanh kiểu này nhiều lắm. Khi doanh nghiệp đứng tên vợ con, người thân thì họ dễ đưa dự án, công trình về nhà lắm” - ông Thạnh nói.
Có thể nói tất cả những phát biểu của các vị lãnh đạo các UBKT các tỉnh thành trên đều chính sách đến 100% nhưng người dân thì không lạ. Bởi hình như nó diễn ra hàng ngày ở tất cả mọi nơi, mọi lúc và mọi cấp.
Thế nhưng có 2 ý kiến thì không khỏi giật mình.
Đó là phát biểu của Phó Chủ nhiệm Lê Hồng Liêm về hiện tượng doanh nghiệp bỏ tiền ra mua chức cho “quan”: “Có thực tế là nếu doanh nghiệp không có mối quan hệ lợi ích với một số cán bộ, đảng viên có chức, có quyền thì khó có thể nhận được các dự án. Từ đó hình thành các nhóm lợi ích không chỉ về kinh tế mà cả về chính trị. Thậm chí có doanh nghiệp còn bỏ tiền mua phiếu cho quan chức leo cao hơn”.
Ý kiến thứ hai nói về phía ngược lại. Đó là phát biểu của ông Bùi Văn Tiếng, Trưởng Ban Tổ chức Thành ủy Đà Nẵng: “… có những cán bộ, đảng viên vì nhóm lợi ích còn tạo thế chính trị cho một số doanh nhân hữu danh vô thực, thông qua việc đỡ đầu để họ trực tiếp tham chính vào cấp ủy hoặc các cơ quan dân cử”.  
Nguy hiểm. Rất nguy hiểm!
Khi doanh nghiệp bỏ tiền ra mua “ghế” cho quan chức tức là quan chức tự biến mình thành công cụ của doanh nghiệp, làm “tôi tớ” cho kẻ bỏ tiền. Tôi bỏ tiền “mua chức” cho anh thì anh phải có trách nhiệm phục vụ tôi. Đó là qui luật tất yếu của cuộc sống và không thể nói khác.
Khi bỏ tiền mua chức cho quan, những doanh nghiệp này thực thi công việc của một con buôn đang kinh doanh một mặt hàng có tên là “quan chức”. Và đương nhiên, họ sẽ thao túng nền chính trị để kiếm lợi cho cá nhân mình. Cổ nhân có câu “Buôn vàng, buôn bạc không bằng mua quan bán chức”.
Bài học của Lã Bất Vi khi xưa lại tái hiện khi những quan chức đó lại đem chính quyền lực của mình ra để “đỡ đầu” cho những “doanh nhân con buôn” này “vào cấp ủy hoặc các cơ quan dân cử” như lời của ông Bùi Văn Tiếng, Trưởng Ban Tổ chức Thành ủy Đà Nẵng.
Một thể chế chính trị thao túng bởi những con buôn không thể là nền chính trị tử tế.
Nếu không chặn đứng ngay lập tức, những “cuộc tình” này sẽ phá nát quốc gia.

Bùi Hoàng Tám

NGHÈO PHỔ BIẾN, DỐT ĐẠI TRÀ VÌ LẢNG TRÁNH SỰ THẬT
Nguyễn Hoàng Đức
Dù nói bay bướm, hay diễn văn hào hùng thế nào chúng ta cũng không thể lảng tránh sự thật nước Việt đang lạc hậu nghèo đói, cá chỉ số văn minh, nhân bản, kinh tế đang ở mức tụt hậu nhất thế giới, ngay với các nước trong khu vực cũng thua cả dăm thập niên hay một thế kỷ. Một túi rác vứt bừa bên hè phố ở Hàn Quốc hay hay Đài Loan, người ta nghĩ ngay đó là những cô dâu người Việt, tại sao? Vì trước khi có các cô dâu Việt sang tá túc, người ta không có thói quen làm vậy. Một ổ trồng cần sa bằng đèn điện ở Tây Âu bị phát hiện nghi vấn đầu tiên lại hướng về người Việt, tại sao? Vì dường như chỉ có người Việt là thích hợp sống trong bóng tối bị giam cầm như gà vịt. Rồi các vụ án giam cầm người đồng hương dưới hầm đất để may mặc bị chết thui như chuột vỡ lở, cảnh sát Nga đến gần lại thấy ngay đó là những người mang quốc tịch Việt Nam, và người ta hoàn toàn tự nhiên đặt câu hỏi: phải chăng chỉ có người Việt mới tụt hậu lầm lũi cam chịu sống gian tà phi nhân độc ác đến vậy? Câu hỏi này nêu lên thực ra là một cách tế nhị. Đúng ra, các nhà đạo đức đã nói: cái vô tri, tức thiếu hiểu biết bao giờ cũng dẫn tới vô luân. Bởi vì đạo đức luôn bao gồm nhận biết hay và dở, đúng và sai, để người ta biết chọn cái tốt bỏ cái dở. Có những báo cáo quốc tế chính thức nhận định: chất lượng công dân, cũng như tay nghề bậc cao ở Việt Nam là rất thấp, chủ yếu Việt Nam chỉ có lao động cơ bắp đơn giản, giá rẻ.
Qua nghiên cứu, chúng ta thấy, cái nghèo, cái lạc hậu, cái dốt nát của người Việt chủ yếu là vì người Việt không có đức tính sống trong sự thật, đối mặt với sự thật. Ngay người Việt cũng đã diễn tả tình trạng dốt nát trong mấy thành ngữ hiện đại như, ở chỗ dân gian thì “ngu lâu dốt bền”, ở nơi công quyền thì “ngu lâu khó đào tạo”.
Sự thật là cội nguồn của sự sống cũng như mọi vấn đề!
Sự thật đơn giản ví như mặt trời. Nó chiếu sáng mọi thứ khiến chúng ta nhìn rõ vạn vật mà không bị vấp ngã, nhưng hơn cả thế ánh sáng dường như chẳng là gì cả mà không có nó thì cây cối dù có được ươm vào đất tốt vẫn cứ lụi tàn rồi chết lịm. Sự thật được coi như vẻ đẹp của tâm hồn con người, giống như mọi người ra tòa án xem xử một vụ tội phạm. Ở đó có bị cáo, bị hại, người làm chứng, và người bị oan… phiên tòa diễn ra khi sự thật được phơi bày, và người bị oan được giải oan, bị cáo bị kết tội tâm phục khẩu phục. Như thế sự thật đã khải hoàn ca bắt kẻ có tội phải chịu tội, giải oan cho người vô tội. Đó là sự tốt đẹp.
Trước kia, tôi cứ nghĩ đơn giản, chân lý hay sự thật chỉ là sự khao khát của đạo đức, nhưng chỉ cách đây mấy ngày thôi, đang khi đọc lại cuốn “Cộng Hòa” của Platon, một cuốn sách kinh điển bậc nhất thế giới, tôi nhận thấy rốt ráo rằng: Sự thật gắn bó mật thiết với con người đến mức, không biết sống sự thật con người sẽ diệt vong. Sự khôn ngoan, giầu có, thịnh vượng hay tiến bộ của mỗi người hay cả dân tộc cũng như thế giới tỉ lệ thuận với việc người ta tiếp cận hay đối mặt với sự thật.
Chúng ta thử hình dung, một đôi giầy dởm – tức không thật, đang lúc người ta leo núi lại bục đế thử hỏi sinh mệnh con người sẽ ra sao? Một đôi giầy đã thế, thử hỏi một chi tiết trong máy bay mà rởm cả máy bay gặp nạn thì bao nhiêu con người nguy vong? Việc này, từ lâu người Trung Quốc đã có câu: “Một móng ngựa hỏng làm ngã con ngựa, con ngựa ngã kéo theo viên tướng, viên tướng thua làm mất một trận đánh, một trận đánh thua làm mất một quốc gia”. Đấy, từ một cái móng ngựa đóng dối có thể làm mất một quốc gia.
Từ xưa triết gia Aristote đã bàn rằng: ngay từ lúc sinh ra con người đã phải trọng sự thật, bởi lẽ, người ta đi vào rừng hái lượm phải biết được quả nào ăn thì no, quả nào ăn thì độc, nếu không người ta ăn phải quả độc sẽ chết. Rồi người ta phải biết lá nào độc, lá nào có thể chữa bệnh, và lá nào thì chữa bệnh gì nếu không đắp lá loét vào vết thương muốn kéo da non thì sẽ thế nào? Thế vẫn chưa hết.
Con người chỉ là con người khi có hiểu biết. Mà hiểu biết chỉ có thể là hiểu biết thực khi nó gặt hái trên những gì hiện thực. Một người nhận biết gỗ khô thì nổi, gỗ tươi thì chìm. Và người ta đóng thuyền bằng gỗ khô. Còn kẻ đóng thuyền bằng gỗ tươi đã nhấn cả đoàn thủy thủ xuống nước?! Tất cả các thợ học việc từ thợ mộc đến thợ giầy, rồi kỹ sư cầu cống, đường xá hay nhà cửa thì chỉ có thể hiểu biết và thực hành qua việc học thật của mình. Ngay cả một người mẹ dạy con gái nấu cơm hoặc món ăn, thì kiến thức cũng như vật liệu như cá thịt phải thật, có vậy cô gái mới biết nấu ăn thật.
Giờ đến người phải mổ, nếu truyền cho người đó máu giả, liệu có sống được không? Mới đây khi bàn về những con số của Tổng cục thống kê, các chuyên gia nói: nếu đưa ra con số giả thì sẽ vô cùng nguy hiểm cho nền kinh tế đất nước. Nền kinh tế của chúng ta giả dụ đang còi dinh dưỡng 80%, nhưng những báo cáo tô hồng lại đánh giá rằng nó chỉ còi dinh dưỡng 30%, kết quả sẽ thế nào? Chúng ta thử hình dung một con bệnh nặng lẽ ra cần truyền 80 mililitre máu, vì báo cáo tô hồng về tình trạng bệnh nhân chúng ta chỉ truyền có 30 mililitre, thì bệnh nhân khỏi hay chết? Thử hình dung việc khác khi cây cầu đã xuống cấp 80%, người ta lại báo cáo có 30%, kết quả là cả một đoàn xe dài đã lao xuống sông vì cầu không chịu được trọng tải?
Thi nhân Tản Đà đã viết một câu thơ thật thấm thía và tầm vóc khi hiểu thấu người Việt
             Dân hai nhăm triệu ai người lớn
             Nước bốn ngàn năm vẫn trẻ con
Tại sao vậy? Chắc tiên sinh thấy người Việt khó mà trưởng thành khi không dám đối mặt với sự thật. Như chúng ta vừa bàn, không đối mặt trước sự thật, thì không thể có dù thức ăn sạch, kiến thức căn bản, nói gì đến trưởng thành. Người Việt nói chung lảng tránh sự thật và khoa học, ưa những gì phù phiếm thư thơ phú hò hát. Thơ phú hò hát cũng tốt thôi vì nó mua vui giải trí cho cuộc đời, nhưng cuộc đời lúc nào cũng đòi mua vui, cũng lảng tránh sự thật, thì mới yếu ớt nhũn nhẽo vô vị làm sao. Việc hàng nghìn nhà thơ Việt không thể nghĩ ra cốt truyện hay nhân vật cho trường ca đủ thấy kiến thức của họ bấy bớt và ít trưởng thành đến mức nào! Nhạc sĩ thiên tài Schumann có nói: “Bằng bánh ngọt và kẹo những đứa trẻ không bao giờ lớn được, thức ăn tinh thần cũng giống thức ăn vật chất vậy, nó phải giản dị và lành mạnh”. Ở đời cái lành mạnh bao giờ cũng phải thật, thấy sao nói vậy mới là lành mạnh, còn uốn éo vặn vẹo loanh quanh, câu vần nhũn nhẽo ngắn tũn sao mà lành mạnh được.
Phiên tòa là đại biểu cho sự thật và công bằng. Một phiên tòa không thể mở nếu không có nhân chứng hay vật chứng – tức là cái thứ ba ngoài bị hại và bị cáo làm trung gian xác định sự thật. Dân Việt vì lảng tránh sự thật đã khó trưởng thành, dân Trung Quốc cũng vậy vì lảng tránh sự thật họ cũng không trưởng thành vì thế lãnh tụ Tôn Trung Sơn có nói: Trung Quốc chưa từng có các từ tự do, bình đẳng. Trung Quốc chỉ có gia tộc, tông tộc mà không có quốc tộc. Trung Quốc chỉ có các cuộc đấu tranh giành đất đai, ghế và đàn bà mà chưa hề có đấu tranh vì tư tưởng, tự do và tôn giáo. Ngay hiện giờ, khi Trung Quốc từ chối các cuộc đàm phán có người thứ ba tham dự về tranh chấp biển Đông, đủ thấy họ là nước lớn mà ít trưởng thành đến mức nào. Nhiều chuyên gia phương Tây nói: Trung Quốc không bao giờ trở thành một cường quốc, bởi vì muốn trở thành cường quốc thì phải có tư tưởng và tiến bộ, nhưng đó là cái Trung Quốc chưa một lần có.
Không đối mặt trước sự thật sẽ không bao giờ có lý trí, đó chính là cách giải thích tại sao người Việt lại thiếu, yếu và nghèo nàn về lý trí đến vậy, thậm chí người ta còn không có cả thói quen đặt vấn đề để nhìn nhận xem xét bằng lý trí. Người Trung Quốc có câu: “Có lý đi khắp thiên hạ, không có lý không bước qua nổi bước chân”. Người châu Á đặc biệt là Việt Nam tại sao lạc hậu lâu như vậy? Vì chúng ta đâu có lý trí để tiến lên! Chỉ có một chút cảm tính, rồi tư duy bằng thơ ca nhũn nhẽo vần vèo thường trực như nước đường nhạt thếch trên môi, làm sao người Việt có thể xây dựng một nền văn hóa cũng như quốc gia hùng cường cho được. Muốn hùng mạnh tiến bộ ư, nước Nhật thời Minh trị duy tân đã phải hạ bệ thơ ca và nghệ thuật xuống để nâng khoa học và lý trí lên. Còn Việt Nam thì sao, chẳng lẽ chúng ta có thể hùng cường bằng mấy câu thơ mấy bài hát tí tởn mua vui bằng cảm xúc tùm lum này ?
NHĐ 15/04/2013