Địa lý

Thầy Châu Hy là danh nho đời Tống, đứng vào hàng năm thầy, là Châu Mậu Thúc, hiệu là Liêm Khê, Trình Minh Đạo, Trình Y Xuyên, Trương Tử Hậu, hiệu là Hoành Cừ, Châu Hối Im ấy là thầy.

Thuở thầy còn làm tri huyện tại Hà Dương, trong huyện xá dân hay tin phong thuỷ, hay kiện giành đất mả, đến đỗi có kẻ đào trộm mả người ta lấy cốt đi, đem cốt ông bà mình mà chôn xuống, chỉ biết địa lý, không biết thiên lý; nhà giàu cứ hiếp nhà nghèo, có kiện tới quan, chẳng luận phải quấy, làm sao nhà giàu cũng đặng kiện, nhà nghèo cất đầu chẳng nổi.

Các ông huyện trước nhơn nhu, vị nhà giàu, hoặc ăn của nhà giàu, mà xử lún cho nhà nghèo.

Tới lúc thầy Châu đáo nhậm, nghe việc tình tệ, thì lấy làm bất bình, dốc lòng sửa phong tục, làm cho ai nấy đều nhờ một phép công bình.

Hễ nhà giàu, nhà nghèo có kiện thưa, thì người thường xử hiếp nhà giàu, kêu là tả phú, hữu bần, nghĩa là bỏ giàu binh nghèo, nhiều người lấy làm đắc sách.

Trong hạt có đứa ở mướn làm đất cho nhà giàu, dòm thấy đất nhà giàu hượt, lại nghe là đất hưng vượng, làm được huyệt mả thì con cháu sẽ phát, nghĩa là sẽ được sang giàu. Nó bèn mạo giấy nói là đất ông bà nó, tên nhà giàu ỷ thế chiếm cứ làm của mình.

Nó phát đơn đi kiện, ông Châu không hỏi đầu đuôi, thấy nó nghèo, bèn xử cho nó đặng đất, nhà giàu phải chịu thua.

Đến lúc người thôi làm quan, về Bạch Lộc động dạy học trò, nghe tên nhà nghèo lấy cốt ông bà đem chôn tại chỗ đất, người mới đi coi cho biết làm sao là hưng vượng. Tới nơi thấy miếng đất đắc thế, tả thanh long, hữu bạch hổ, trên có huyền vũ, dưới có lệ tuyền, quả là long mạch. người mới than rằng: ‘Thử địa nhược phát, thị vô thiên lý; thử địa bất phát thị vô địa lý. Thích nôm: đất này bằng phát, thì nghịch lẽ trời; đất này không phát, thì chẳng nhằm phép địa lý.

Ông Quách Phát là người đời Tấn, học hành giỏi, thông việc bói khoa, coi huyệt mả có tài. Tấn Nguyên Đế định đô Kiến nghiệp, thường dạy ông ấy bói đâu nhằm đó.

Đến khi ông Quách Phát về ưu tang mẹ, thôi làm quan, thường coi huyệt mả cho người ta. Nguyên đế nghe Quách Phát xây huyệt mả theo hình long giác, bèn giả dạng vi phục, tới tại mả mà coi, nói với chủ nhà rằng: “Ấy là long giác, phép phải giết cả họ.”

Chủ nhà nói Quách Phát có nói: “Thử thị long nhĩ, năng sữ Thiên tử chí” (Ấy là tai rồng, hay làm cho Thiên từ tới).

Nguyên Đế hỏi vậy thì xuất Thiên tử sao? Chủ nhà nói không; hay làm cho Thiên tử tới mà thôi. Nguyên đế nghe nói lấy làm lạ.

Có bà thơ che thầy địa lý:

Thơ rằng:

Phong thuỷ tiên sanh quán thuyết không;
Chỉ nam, chỉ bắc, chỉ tây đông;
Thế gian quả hữu vương hầu địa;
Hà bất tiên mưu táng não ông.

Thầy coi phong thuỷ nói láo quen;
Chỉ đông nam bắc, chỉ tây thiên;
Thế gian quả có đất vua chúc;
Sao chẳng sớm chôn lấy tổ tiên.