Mấy nghìn năm hình này mới có
Trải một thời địa chủ mới sinh
Đêm sao đêm khéo bất bình
Kẻ thì yên ngủ, người tình tội chi?

Bắt trói lại không vì một chút
Ngày phơi giam thiêu nắng giữa sân
Máu đào nhỏ xuống sưng chân
Nón không cho đội che thân chút nào

Bắt nhịn đói biết bao oan khổ
Nghĩ lúc này biết tỏ vào đâu!
Lại đem đá nén trên đầu
Mười hai cân nặng suốt thâu canh trường

Đầu ê ẩm, bầm sưng thân thể
Lưng khom còm hạt lệ chứa chan
Oan tôi tôi phải kêu van
Tới tấp gậy quất thân tàn thảm thương

Ôi nhân đạo chủ trương chính sách
Đã từng nghe kế hoạch cụ Hồ
Những quân cướp nước hung đồ
Giết người cướp của thật vô nhân nào

Cũng còn được ra vào học tập
Lại khoan hồng chu cấp đủ đầy
Hỏi rằng tôi tội gì đây?
Đã không gian ác, chẳng hay dâm tà

Tiếng trung hậu một nhà dòng dõi
Trải mấy đời theo nếp nhân từ
Của công cũng chẳng vét vơ
Của tư cũng chẳng đảo lừa gian phi

Lấy cần kiệm tuỳ nghi sắp đặt
Chuộng cần lao không thiếu bữa ăn
Bảo nhau khuya sớm chuyên cần
Cày sâu cuốc bẫm nuôi thân là thường

Nên sung túc không vương vay mượn
Bữa cháo rau hôm sớm vơi đầy
Từ ngày cách mạng cờ bay
Việc làng việc nước góp xây vẹn toàn

Chẳng quản ngại gian nan cực khổ
Giục đoàn con ra chốn chiến trường
Quyết trừ hết lũ bất lương
Cứu dân cứu nước lên đường quang vinh

Dẫu đứt ruột gia đình phiêu bạt
Kháng chiến này chắc thắng là vui
Bổng nghe Minh Lệ giặc lùi
Năm mươi mới được chân lui quê nhà

Sắm nông cụ tìm đường sinh kế
Mua bò về chuẩn bị tăng gia
Non hơn mẫu ruộng đó mà
Chỉ cho làm rẽ đôi ba sào mùa

Năm năm mốt giặc đốt nhà cướp của
Lại cướp bò không có mà cày
Tiếp theo vợ mất liền đây
Một mình già yếu có ai cậy cùng!

Bốn con lớn chiến trường giết giặc
Hai bé thơ măng sữa học hành
Mình già tự lực cánh sinh
Cuốc ba sào ruộng suốt canh nhọc nhằn

Còn mấy thữa phát canh từ đó
Chấp hành đầy chế độ giảm tô
Vu không giảm đủ phải bù
Vét vơ thóc lúa một lô chẳng chừa

Vẫn chưa thoả lọc lừa đến chỗ
Quy tôi thành địa chủ cho đành
Xem xong điều lệ rành rành
Già nua kháng chiến một mình cô đơn

Ruộng phát canh bình quân nhân khẩu
Chiếm hữu mà chưa quá gấp ba
Nhà tôi chính thức đó là
Ba con bộ đội một là nhân viên

Tôi già yếu mọi điều thiếu thốn
Không bò cày khốn đốn nhiều bề
Thế mà địa chủ quy về
Của còn chút đỉnh thu về nông dân

Túp nhà rạ đã gần dột nát
Của không còn một bát lúa khoai
Tịch thu hoa lợi hết rồi
Thế mà trấn áp mãi hoài không thôi

Lại chửi mắng con tôi bộ đội
Ăn bám dân phạm tội quốc gia
Chẳng còn một chút gọi là
Những nhà kháng chiến là nhà vì dân

Đã căm giận mấy lần giặc cướp
Mới vui mừng thoả ước Điện Biên
Hoà bình rộn rã khắp miền
Riêng tôi luống chịu não phiền thế ni!

Ngày cách mạng cấm đi ra cửa
Tết độc lập bắt ở trong nhà
Mười năm đoàn trẻ xông pha
Bảng vàng chưa thấy nay cha như tù

Vì non nước mối thù phải trả
Dây oan này ai gỡ cho đây!?
Nên chi thành thật tỏ bày
Ngước trông nhật nguyệt chiếu hay chăng là

Vùng địch hậu nảy sinh lắm lối
Lòng đảo điên nhiễm thói xâm lăng
Giết người chẳng kể phải chăng
Lấy không làm có, lấy xằng làm hay

Xin xét lại đâu thù đâu bạn
Cho cam lòng gia bản cần lao
Còn ra chẳng tiếc chút nào
Ruộng thời xin hiến xin giao kẻo mà...

Thiếu nông cụ tuổi già sức yếu
Thiếu bò cày lại thiếu bữa ăn
Cho tôi rộng bước mở chân
Tự do tìm chốn kiếm ăn lần hồi

Mấy lời nước mắt mồ hôi
Gửi lên chính phủ tỏ lời oan khiên
Một niềm ghi tạc thiên niên
Dù trong tai vạ không sờn lòng trung
Trông chờ chính sách chí công.


12/6/1955

Hài bài thơ này tác giả kể lại mình bị đấu tố trong thời kỳ cải cách ruộng đất 1953-1955, khi đã 64 tuổi. Bài thơ được con của tác giả gửi cho nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Diện, với lời kể “[...] Thời đó cha tôi có 3 anh trai là cán bộ quân đội, còn người anh lớn nhất trong 4 người lúc mới thành lập chính quyền là một trong 3 bí thư cho cụ Hồ Tùng Mậu (khi đó là bí thư khu 4, ông nội của Hồ Đức Việt, Hồ Anh Dũng). Bản thân cha tôi là Chủ tịch Mặt trận Liên Việt xã, mẹ là Hội trưởng Hội Mẹ chiến sỹ có nhiêu công lao cứu nhiều bộ đội dân quân thoát chết do kẻ địch vây bắt.”

[Thông tin 1 nguồn tham khảo đã được ẩn]