Dạ Trạch tiên gia phú 夜澤仙家賦 • Phú nhà tiên Dạ Trạch

夜澤仙家賦
Dạ Trạch tiên gia phú
Phú nhà tiên Dạ Trạch

成泰乙巳年，渚仙降筆自題：
Thành Thái Ất Tị niên, Chử tiên giáng bút tự đề:
Năm Ất Tị đời vua Thành Thái, Chử tiên giáng bút tự đề:

河山過眼幾千年，
Hà sơn quá nhãn kỷ thiên niên,
Sông núi này, mắt ta ngắm nhìn đã mấy nghìn năm,

一曲高歌散九天。
Nhất khúc cao ca tán cửu thiên.
Một khúc ca cao vút, lan rộng tới chín tầng trời.

江渚月明雲影淡，
Giang chử nguyệt minh vân ảnh đạm,
Trăng sáng chiếu qua mây, bóng nhạt nhoà bên bến sông,

澤林水漲隴沙圓。
Trạch lâm thuỷ trướng lũng sa viên.
Sóng nước vỗ đập vào bãi cát vùng đất Dạ Trạch.

漫傳筇笠仙家事，
Mạn truyền cung lạp tiên gia sự,
Câu chuyện thần tiên về chiếc gậy trúc, nón gồi chẳng qua là ngoa truyền,

誰識樓臺帝子緣。
Thuỳ thức lâu đài đế tử duyên.
Ai hay được chuyện tình duyên của con gái vua chốn đền đài?

到底一塵還不染，
Đáo để nhất trần hoàn bất nhiễm,
Dù cho sống nơi trần gian, nhưng cuối cùng chẳng nhiễm bụi trần,

金鰲駕海寓雲煙。
Kim ngao giá hải ngụ vân yên.
Mọi chuyện rồi cũng theo rùa vàng ra biển hay gửi trong đám mây trôi.

夜澤仙家賦：
Dạ trạch tiên gia phú:
Phú về nhà tiên đầm Dạ Trạch:

玉闕天高，
Ngọc khuyết thiên cao,
Ngọc khuyết thiên cao,

金臺地闢。
Kim đài địa tịch.
Kim đài rộng mở.

雲萬丈以騰飛，
Vân vạn trượng dĩ đằng phi,
Mây muôn trượng bay cao,

水千重而凝碧。
Thuỷ thiên trùng nhi ngưng bích.
Nước ngàn trùng xanh biếc.

扁舟泛泛，誰從訪蓬萊仙境之虛無，
Biển chu phiếm phiếm, thuỳ tòng phỏng Bồng Lai tiên cảnh chi hư vô,
Thuyền một lá lênh đênh, ai hỏi chốn Bồng Lai cảnh tiên hư ảo?

夜澤汒汒，我獨創帝子因緣之屬籍。
Dạ Trạch mang mang, ngã độc sáng đế tử nhân duyên chi thuộc tịch.
Dạ Trạch đầm nước mênh mang, ta riêng tạo chốn nhân duyên đế tử.

相傳江上遇皇女以成親，
Tương truyền giang thượng, ngộ hoàng nữ dĩ thành thân,
Tương truyền: May gặp hoàng nữ trên sông, rồi bỗng nên duyên phận;

誰識仙班本珠宮之莫逆。
Thuỳ thức tiên ban, bản châu cung chi mạc nghịch.
Biết chăng: Vốn nòi tiên sánh cùng cung ngọc, chẳng có gì sai.

雄王之世十九相承，
Hùng Vương chi thế, thập cửu tương thừa,
Hùng Vương dựng nghiệp, mười chín đời truyền;

帝曰有邦彼姝者子。
Đế viết hữu bang, bỉ xu giả tử.
Đế thất lưu truyền, nước có mỹ nữ.

乃從星而顯耀，還駕雨來赤藤勝地之間，
Nãi tòng tinh nhi hiển diệu, hoàn giá vũ lai Xích Đằng thắng địa chi gian,
Theo sao mờ hiển hiện, chớp nhoáng như xe bay, mây lướt mưa sa ở đất Xích Đằng thắng địa;

因伐木以裁樓，別向風問白社圓基之址。
Nhân phạt mộc dĩ tài lâu, biệt hướng phong vấn Bạch Xã viên cơ chi chỉ.
Rồi nhân thế phạt mộc dựng lầu cao, gây riêng một chốn, thử hỏi nào đâu Bạch Xã nền xưa.

是處仙家雞犬，何事飛昇，
Thị xứ tiên gia kê khuyển, hà sự phi thăng,
Đây xứ: Tiên cung chó gà kêu việc xẩy đột nhiên;

偶然大澤龍蛇，相爭護庇。
Ngẫu nhiên đại trạch long xà, tương tranh hộ tí.
Bỗng nhiên: Đầm lớn rồng rắn quấn quýt sao mà lạ.

杏栽千樹，藥餌遍乎方民，
Hạnh tài thiên thụ, dược nhị biến hồ phương dân,
Trồng hạnh nghìn cây, thuốc hay giúp khắp thôn dân;

桃贈萬家，吟詠傳於閭里。
Đào tặng vạn gia, ngâm vịnh truyền ư lư lý.
Gây đào vạn cửa, lời ca vang cùng làng xóm.

時則:
Thời tắc:
Những khi:

月明夜靜，
Nguyệt minh dạ tĩnh,
Trăng sáng, đêm thanh,

江闊天空。
Giang khoát thiên không.
Trời cao sông rộng.

或乘舟而垂釣，
Hoặc thừa chu nhi thuỳ điếu,
Lúc cưỡi thuyền buông câu;

或倚杖以迎風。
Hoặc ỷ trượng dĩ nghinh phong.
Lúc tựa song đón gió.

攜手高臺，弄玉蕭而鳳降，
Huề thủ cao đài, lộng ngọc tiêu nhi phụng giáng,
Dan tay gác tía, thổi sáo ngọc mà chim phượng đến;

試針逸閣，聯金字而鴛同。
Thí châm dật các, liên kim tự nhi uyên đồng.
Cài trâm bên cửa biếc, gắn chữ vàng mà uyên ương theo.

塵埃風景蒼汒，難容久住，
Trần ai phong cảnh thương mang, nan dung cửu trú,
Trần ai phong cảnh mênh mang, ở lâu sao đặng;

日月壺天隱約，每動高蹤。
Nhật nguyệt hồ thiên ẩn ước, mỗi động cao tung.
Nhật nguyệt giữa trời lấp lánh, thấy động dấu tiên.

乃辭帝闕，上表陳情。
Nãi từ đế khuyết, thướng biểu trần tình.
Bèn từ cung khuyết, dâng biểu trần tình;

旋向神山，訪予舊侶。
Toàn hướng thần sơn, phỏng dư cựu lữ.
Lại đến thần sơn, tìm hỏi bạn cũ.

赤松是雨師遊戲，神農之世非遙，
Xích Tùng thị vũ sư du hí, Thần Nông chi thế phi dao,
Cùng Xích Tùng tiên du hí, đời Thần Nông ngày ấy chẳng xa;

蒼頡生文字契書，盤古之風可緒。
Thương Hiệt sinh văn tự khế thư, Bàn Cổ chi phong khả tự.
Chữ Thương Hiệt thư khế rành rành, phong tục Bàn Cổ đã có đầu mối.

回頭江渚，三十年之托跡轉空，
Hồi đầu giang chử, tam thập niên chi thác tích chuyển không,
Bốn mặt nước bến sông, ba mươi năm thác tích, thành không;

扣手天門，九萬里之高歌有自。
Khấu thủ thiên môn, cửu vạn lý chi cao ca hữu tự.
Hai tay chắp cửu trùng, ngàn muôn dặm ngợi ca từ đó.

樓臺亦幻，
Lâu đài diệc huyễn,
Lâu đài nào thấy;

枌梓空留。
Phần tử không lưu.
Gậy cũ còn đâu!

江波寂寂，
Giang ba tịch tịch,
Sóng nước mịt mờ;

雲影悠悠。
Vân ảnh du du.
Mây mù thăm thẳm.

閱古今之陳跡，
Duyệt cổ kim chi trần tích,
Xem nào cổ kim dấu tích;

感禾黍於郊邱。
Cảm hoà thử ư giao khâu.
Nhớ tới ngoài nội lúa ngô.

萊公之竹成林，德能兆異，
Lai Công chi trúc thành lâm, đức năng triệu dị,
Trúc Lai Công nay đã thành rừng, đức thường gây dựng;

潘令之桃結實，我亦何求。
Phan Lệnh chi đào kết thực, ngã diệc hà cầu.
Đào Phan Lệnh vốn đà kết trái, ta cũng chẳng cầu.

然而召伯甘棠不伐，總人心之思慕，
Nhiên nhi Thiệu Bá cam đường bất phạt, tổng nhân tâm chi tư mộ,
Thế mà: Như Thiệu Bá không phạt cam đường, cũng là do lòng người tư mộ;

所以羊公峴首興言，示來者之綢繆。
Sở dĩ Dương Công nghiễn thủ hưng ngôn, thị lai giả chi trù mâu.
Sở dĩ: Dương Công miệt mài bên nghiên mực, chỉ mong cho hậu thế đẹp tươi.

曰庭曰閣，
Viết đình, viết các,
Nào đền, nào gác;

成邑成都。
Thành ấp, thành đô.
Nên xóm, nên thành.

仙蹤縹緲，
Tiên tung phiếu diểu,
Gót tiên lãng đãng;

往事荒蕪。
Vãng sự hoang vu.
Sự cũ hoang vu.

筇笠林間，齊東野之妄言可笑，
Cung lạp lâm gian, Tề đông dã chi vọng ngôn khả tiếu,
Khá cười chuyện cũ hoang đường, gậy trúc nón gồi, đồn khắp hang cùng ngõ hẻm;

幕帷江上，趙北方之佳話還無。
Mạc duy giang thượng, Triệu bắc phương chi giai thoại hoàn vô.
Lại hay giai thoại vu vơ, màn gấm bên sông, lan xa ngoài cõi bắc phương.

虛以傳虛，
Hư dĩ truyền hư,
Đồn lại thêm đồn;

信難可信。
Tín nan khả tín.
Tin không khó biết.

人思舊澤，而不忘，
Nhân tư cựu trạch nhi bất vong,
Đầm xưa, người nhớ mãi chẳng quên;

我獨飛靈，而默運。
Ngã độc phi linh nhi mặc vận.
Ta vẫn riêng cưỡi mây phù vận.

石豈能言之物，轉也何曾，
Thạch khởi năng ngôn chi vật, chuyển dã hà tằng,
Đá có nói gì đâu mà vật chuyển dời, sao thế?

檜傳左紐之文，是誰謬引。
Cối truyền tả nữu chi văn, thị thuỳ mậu dẫn.
Sao truyền cội gốc chuyện xa xưa ngoa vậy, vì ai?

遂使千秋韻事，遺跡難憑，
Toại sử thiên thu vận sự, di tích nan bằng,
Khiến cho nghìn thu chuyện đẹp, tích cũ khó tìm bằng cứ?

識看一片閒雲，仙跡不泯。
Thức khán nhất phiến nhàn vân, tiên tích bất mẫn.
Hãy nhìn một áng mây trôi, dấu tiên như còn tỏ.

諸君讀書，宜細心剖析，勿可人云亦云。
Chư quân độc thư, nghi tế tâm phẫu tích, vật khả nhân vân diệc vân.
Các người đọc sách, phải để tâm xem kỹ, chớ thấy người xưa nói sao mình cũng nói vậy.

今我與諸君有緣，特附乩筆降壇，作此夜澤仙家賦以破千古之惑。
Kim ngã dữ chư quân hữu duyên, đặc phụ kê bút giáng đàn, tác thử “Dạ Trạch tiên gia phú”, dĩ phá thiên cổ chi hoặc.
Nay ta với các người có duyên, nên đặc cách giáng bút, làm bài “Phú nhà tiên Dạ Trạch” này, để giải toả những điều mê hoặc từ ngàn xưa.

可懸于正中殿外。
Khả huyền vu chính trung điện ngoại.
Nên treo ở ngoài chính giữa điện.