Bài dịch: Nỗi buồn của Ôlanhpiô Tristesse d’Olympio

Bản dịch của Thứ Dân, Bùi Hạnh Cẩn, Xuân Diệu

Cánh đồng chẳng khô cằn, bầu trời không ảm đạm
Không! Nắng chan hoà trên cao xanh vô hạn
Bao la trên mặt đất trải dài
Mơn mởn cỏ non, ngan ngát hương trời
Khi trở lại chàng mang bao thương tích
Máu đỏ tim chàng khắp nơi vương vết!

Mùa thu sang mỉm miệng đồng nội mơ màng
Vạt rừng nghiêng đồi núi lá hoe vàng
Trời mạ một màu kim nhũ
Những cánh chim như hướng về phía Chúa
Có lẽ nói cùng Người đôi chút chuyện đời riêng
Nghe âm thanh huyền ảo khúc ca thiêng!

Chàng muốn nhìn lại khắp, mảnh đầm bên suối
Túp lều con, mỗi độ thu về tiền cho đi cạn túi
Cây tần bì cổ thụ nghiêng nghiêng
Giữa rừng sâu nơi tâm sự tình duyên
Hồn quyện vào nhau, những môi hôn, chờm bóng lá
Đã lãng quên rồi, bây giờ tất cả!

Lại tìm khu xóm cũ, căn nhà trơ vơ
Rào sắt nhìn ngang qua đường tắt hững hờ
Những vườn quả treo trên đồi dốc
Chàng bước nặng nề, nước da xám nhợt
Nhìn mỗi lùm cây dựng lại, hỡi ơi!
Bóng dáng ngày qua, thôi thế, xa vời

Lắng tiếng lao xao trong giải rừng thương mến
Ngọn gió dịu khiến tâm hồn xao xuyến
Chàng mơ màng say đắm tình yêu

Rặng sồi cao lay bóng, hồng nhỏ xiêu xiêu
Như linh hồn hoà lan vào mọi thứ
Trên nẻo dừng chân chàng du tử

Rừng quạnh hiu trong lớp lớp lá rơi già
Lá vươn mình mỗi lúc bước ai qua
Trong khu vườn từng nghe xào xạc!
Những lúc tâm hồn buồn rầu giăng mắc
Phút giây qua trên đôi cánh đau thương
Rồi lại vô tình bất chợt, rơi... buông...

Chàng ngắm hồi lâu những dáng hình tráng lệ
Mà thiên nhiên trải đầy ruộng đồng vui vẻ
Và mơ màng tới lúc ánh mờ tây
Lang thang bên khe nước suốt ban ngày
Lần lượt ngắm trời, ảnh hình thần thánh
Ngắm mặt hồ trong, mảnh gương thiêng lấp lánh!

Ôi phiêu lưu, nhớ lại ngọt ngào sao!
Đứng phía ngoài, nhìn vượt dãy tường rào
Giống hệt gã trai cùng khổ
Lại suốt một ngày thẩn thơ mãi tới khi chiều đổ
Tim não nề như một nấm mồ hoang
Chàng chợt kêu lên, biết mây kinh hoàng:

“Ôi đau đớn! với tâm hồn xáo động
Ta muốn hay bình còn giữ rượu chăng
Và muốn thấy thung lũng kia tỏ rạng
Đã làm gì với lòng ta để lại đây!

Sao chỉ ít ngày đã đủ thay mọi vật!
Tạo hoá thảnh thơi ơi, sao ngươi rất dễ quên!
Trong biến đổi, sao ngươi làm đứt đoạn
Những sợi u huyền đã nối những trái tim!

Những vòm lá của chúng tôi đã bị người tu sửa!
Cây khắc tên chúng tôi đã chết hoặc chặt rổi
Những hoa hồng của chúng tôi bị ngắt và dập rữa
Bởi lũ trẻ con nhảy qua hố vào chơi

Một bức tường chặn lối vô vòi nước
Trước đây nàng tới uống, khi dạo rừng về
Nàng tiên dịu hiền chụm tay hứng vốc
Và để ngọc trai rơi xuống tràn trề

Người ta lát phẳng phiu các con đường khúc khuỷu
Mà cát thanh làm nổi bật bàn chân
Thật nhỏ nhắn như khoe hình bỡn cợt
Chân ai xinh như cười cạnh chân mình!

Cột mốc bên đường đã trải bao ngày tháng
Mà xưa nàng ưa ngồi để đợi ta
Đã mòn bởi, gặp những chiều chạng vạng
Những cỗ xe gập ghềnh inh ỏi đụng va

Rừng thắt lại nơi này, rừng rộng ra chỗ khác
Những cái gì là chúng tôi hầu hết chết rồi
Và, như một đống tro tàn lạnh ngắt
Mở kỷ niệm xưa gió thổi bạt tơi bời!

Chúng tôi không còn tồn tại nữa sao? Giờ của chúng tôi đã hết
Mặc tiếng kêu than, không ai trả lại mình!
Gió giỡn với cành cây trong khi mà tôi khóc
Nhà cũ nhìn tôi và chẳng nhận ra tôi

Những đôi khác đi qua nơi chúng tôi từng dạo bước
Chúng tôi đã tới đó rồi, những người khác tới thay phiên
Và mộng đẹp hai tâm hồn chúng tôi vẽ phác
Họ sẽ tiếp tục mơ, mà không thể vẹn tuyền

Vâng, tới lượt những lứa đôi mới mẻ
Đến tìm trong chốn yên tĩnh diệu huyền đây
Những gì thiên nhiên tặng cho ái tình e lệ
Nào những giấc mơ màng trang trọng với thơ ngây

Cánh đồng của chúng ta, những lối đi con, những nơi kín đáo
Em thương ơi, lùm cây ấy về ai
Những cô gái khác sẽ tắm vào trơ tráo
Cái dòng nước thiêng liêng chân em đã chạm vào

Thật thế ư, chúng ta luyến ái tại đây cũng là vô bổ
Sẽ chẳng còn lại chút gì của những đồi hoa
Ở đó đôi ta đã giao hoà ngọn lửa!
Tạo vật vô tình đã lấy lại cả rồi ư?

Hãy nói đi hốc đá, suối lành, chùm nho chín mọng
Nhánh trĩu tổ chim, cây cối, bụi bờ
Có phải các ngươi sẽ thì thào với những người khác tới
Có phải các ngươi sẽ hát ca cho người khác vui đùa?

Chúng tôi đã hiểu các bạn biết bao! dịu dàng hay khắc khổ
Chúng tôi đã làm tiếng vang hữu tình cho giọng nói các anh!
Và chúng tôi đã lắng tai, mà không chạm vào bí ẩn
Nghe những tiếng nói sâu xa mà các bạn cũng tâm tình!

Hãy trả lời đi, thung lũng xanh, hãy trả lời đi, thanh tịnh biếc
Hỡi tạo vật ẩn nơi vắng vẻ tuyệt xinh này
Đến lúc hai chúng tôi sẽ ngủ cùng một giấc
Trong tư thế suy tư dưới nấm mộ dày

Thì có phải các bạn vẫn vô tình đến cùng cực vậy
Khi biết chúng tôi nằm, đã chết với tình yêu
Và các bạn vẫn tiếp tục hội hè bình tĩnh ấy
Và cứ mỉm cười, và cứ hát không thôi?

Có phải, cảm nghe chúng tôi dật dờ nơi vắng lặng
Đôi bóng ma rừng với núi nhận ra rồi
Các bạn sẽ không nói với chúng tôi những điều tâm sự
Mà người ta rì rầm khi gặp lại bạn bè xưa?

Có phải các bạn vẫn có thể, không buồn không xót
Thấy bóng chúng tôi dật dờ nơi chân chúng tôi bước trước kia
Và thấy nàng kéo tôi, trong một vòng ôm tẻ ngắt
Về phía một ngọn suối nào than khóc tỉ tê?

Và, nếu đâu đây trong bóng râm chẳng thức
Có cặp tình nhân âu yếm dưới hoa che
Các bạn có thầm thì ở bên tai họ nhắc:
- Anh chị còn sống đây, hãy nghĩ đôi chút đến kẻ tuyền đài

Trời đất chỉ cho ta mượn trong một lúc
Bãi cỏ, cánh rừng, suối nước, lùm cây
Mượn trời biếc, hồ xanh và nội lục
Đặng đặt trái tim ta vào, với mộng thắm tình ngây

Rồi đòi lại. Rồi thổi cho lửa tắt
Rồi dìm trong bóng đêm cái động rạng tình si
Và nói với thung lũng kia, in dấu hồn ta sâu sắc
Rằng hãy xoá vết ta, quên tên tuổi ta đi

Đã thế thì hãy quên chúng tôi đi, ngôi nhà, khoảnh vườn, khóm bóng
Cỏ, hãy lấp thềm xưa, gai, phủ vết chân mờ!
Chim cứ hót! suối cứ tuôn! cành cứ toả!
Những kẻ các bạn quên, sẽ không quên các bạn bao giờ!

Bởi đối với chúng tôi, các bạn chính là bóng dáng tình yêu đó!
Các bạn là khóm cây xanh người ta gặp dọc đường!
Hỡi non nước, các bạn là nơi ẩn náu
Nắm tay nhau chúng tôi đã khóc ròng!

Mọi mê đắm đều xa dần với tuổi
Đem con dao và bộ cải trang theo
Như một đội hát tuồng vừa hát vừa giong ruổi
Bóng khuất xa dần sau đồi đứng cheo veo

Nhưng tình yêu! không có gì xoá ngươi cho được!
Ngươi, ánh lửa rạng soi trong lớp sa mù!
Ngươi giữ chúng ta bằng niềm vui, và nhất là bằng giọt lệ
Lúc trẻ rủa nguyền, già lại muốn ôm ru

Trong những ngày đầu nghiêng về số tuổi
Con người ta hết dự trù, hết mục đích, chẳng tơ mòng
Tự cảm thấy mình chỉ còn là nấm mồ hoang phế
Chôn đức tài và ước vọng viển vông

Khi tâm trí ta xuống tới tận cùng gan ruột
Đếm trong trái tim đã lạnh dường băng
Mỗi đớn đau sa, mỗi hoài bão tắt
Như trên chiến trường, người chết ngổn ngang

Như một người tay cầm đèn tìm kiếm
Tâm trí ta xa sự vật, xa đời
Bước chậm chạp theo một cầu thang khuất khúc
Để tới đáy thê lương của vực thẳm trong người

Thì ở đó, trong một bóng đêm dày đặc
Tâm trí ta, ở chốn tột cùng riêng
Cảm thấy mình cái gì hãy còn xáo động
Đó là em, ôi kỷ niệm thiêng liêng!”