Chủ đề: Tuỳ bút Nguyễn Xuân Hoàng - và những dòng tản mạn về Hoàng! - Trang 5

Gạo Nhe An Cựu

Nguyệt Thu đã viết:

Những đôi mắt trên đèo...

Hơn mười năm đi học ở Huế ,không dưới một trăm lần tôi đi qua đèo Hải Vân . Hơn một trăm lần ấy ,không có lần đi nào giống lần đi nào .Duy lần nào cũng vậy , hễ cứ lên đèo là thấy ...buồn. Sương mù giăng kín .Chim cu cô đơn bay giữa những bụi hoa giẻ giun nở trắng đến se lòng . Và gió, những ngọn gió dại cứ từ trong ruột đá thổi ra hắt hiu một màu lam chướng. Nín lặng trong nổi sợ hãi mơ hồ ,tôi đã nhiều lần thấy khó thở khi xe qua đèo Hải Vân. Tưởng có lúc lồng ngực vỡ ra ,rồi co thắc lại khi nghe sau triền núi có tiếng gì như vượn mẹ hú gọi con.Và bất ngờ từ một khúc cua tay áo hiểm trở, hiện ra những vạt cỏ lau nở dài lấp loá dưới nắng, khắc khoải như tay người đưa tiễn . Cả một rừng lau khiến người bối rối , ngơ ngác không biết ngọn lau nào là tay mẹ tiễn đưa .

           Dường như giữa từ "Mẹ" và "đèo" có chung một nội hàm, nằm trong một trường liên tưởng rộng về những gì vất vả, cơ cực nhất. Chả trách người xưa bảo lên đèo nhớ mẹ. Ai đó từng có ý tưởng: hay là tống hết thảy những kẻ bất hiếu lên đèo, để thị hoặc y, có một lần nghe tiếng khóc của vượn con mà biết ơn sinh thành của cha mẹ. Và theo tôi đèo ấy phải là đèo Hải Vân.

           Những ám ảnh lòng tôi những lần vượt đèo Hải Vân không chỉ có hoa lau và mẹ, mà còn có những đôi mắt thăm thẳm buồn không sao nói hết của những người xa xứ. Mười năm qua đèo,tôi đã ngộ gặp hàng nghìn những đôi mắt như vậy. Háo hức, thất vọng, chia ly, buồn tủi. Buồn trong ngày ra đi và buồn cả trong ngày trở về. Những ánh mắt như đã nói lên hết thảy, từ bao ngày tha phương đói cơm thiếu áo cho đến một một niềm hy vọng mới vừa được nhen nhóm. Đó không phải là cuộc ra đi và trở về của những Kinh Kha vận áo khinh cừu, mà là cuộc ra đi của sự dồn đuổi cơm áo và sự trở về của những con chim thiên di lòng nhớ nhung nguồn cội.


           Trong số những đôi mắt buồn tha phương qua đèo Hải Vân, có lần tôi nhìn thấy đôi mắt của một mẹ già. Khuất sau những vai người, mắt mẹ ầng ậng nước. Phải chăng là mẹ đã khóc khi đi qua đèo này? Bên cửa xe, gió thổi quần quật, chiếc khăn mỏ quạ nâu sồng che khuất một phần gương mặt già nua. Làm sao tôi biết quê của mẹ ở đâu, nhưng đoán chắc đó là một vùng quê nghèo của đồng bằng Bắc bộ chiêm khê, mùa thối. Cây lúa không nuôi nổi con người. Qua hết đèo, xe lại tiếp tục cuộc hành trình vào Nam.


          Mẹ ơi! Mẹ đã tin gì ở ngày ra đi này? Nơi Mẹ đến sẽ là đâu? Đường vào Nam còn xa xôi lắm? Mừơi năm đi qua đèo Hải Vân, sau nỗi buồn cỏ lau, con đã đủ lớn khôn chưa để nhận ra từ ánh mắt mẹ muộn phiền nỗi đau của một người xa xứ...

(Nguyễn Xuân Hoàng - Tuỳ bút Hương mùa thu - XB 2001)

Trò chuyện với cây xanh

Bánh canh Nam Phổ