Chủ đề: Tiếng Việt - Trang 13

Hoa Phong Lan đã viết:
Chào bạn Diệp Đồng, cho lão soi chút xíu nhé!

Mọi người chịu khó làm siêng một chút, cho cái trích dẫn vào trong nháy nháy nghe. Ví dụ như "thao thiết", "tru tiên"...

Có thật sự cần bỏ vào dấu ngoặc kép không nhỉ? Mình thấy bạn bắt lỗi bạn Phụng cũng không đúng hẳn. Cái tên con Thao Thiết viết hoa cả như thế mới là đúng.

Về lý thuyết, em thấy bắt lỗi như lão Gàn là rất đúng. Nhưng mà ta chỉ bỏ tên truyện vào dấu ngoặc kép thôi chứ. Ví dụ: "Tru tiên", "Đô-rê-mon"... Còn Thao Thiết là danh từ riêng, theo em để chả cần dấu ngoặc kép cũng được.

Cho em khơi một cái chủ đề mới. Ngay từ lớp 1, em đã được dạy chữ "s" torng tiếng Việt phải được phát âm là (như chữ "sh" trong tiếng Anh ấy).
Thế mà em để ý, có vẻ như người Việt mình không quan tâm đến chữ này lắm, cứ toàn phát âm là thôi.

Ví dụ: Có được bao nhiêu người phát âm chữ "se" trong "se chỉ" đúng, có bao nhiêu người phát âm là "xe chỉ" ?

Em thấy, nếu có ai cố tình phát âm đúng, cong môi, xì hơi ra thì đều rất ư là "nổi bật" giữa đám đông. Người đó sẽ thu hút được rất nhiều ánh mắt.

Mình lại không thấy đúng. Dấu ngoặc kép là dùng cho những câu hay từ được trích dẫn trực tiếp, hoặc dùng cho những từ mang hàm ý châm biếm.

Trong câu mình viết, bỏ "Thao thiết" vào ngoặc kép, trong chừng mực nào đó là hợp lý (vì đang trích lại từ mà mọi người bàn đến), nhưng để "Tru tiên" vào ngoặc kép là sai. Còn nếu bỏ cả 2 từ vào ngoặc như bạn HPL nói tức là hàm ý châm biếm điều gì đó rồi (mà mình chỉ viết chơi, chẳng có ý gì cả).

Trích dẫn trực tiếp khác với đề cập gián tiếp bạn ạ. Bạn thử viết lại câu trước đây của mình, và bỏ dấu ngoặc kép vào cả 2 từ đấy thử xem ;)

Ví dụ mình viết câu này nhé:

Pavel Corsaghin trong cuốn Thép đã tôi thế đấy có một câu nói rất nổi tiếng là "Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và hèn đớn của mình, để khi nhắm mắt xuôi tay có thể nói rằng: tất cả đời ta, tất cả sức ta, ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời, sự nghiệp đấu tranh giải phóng loài người...".

Nếu mình bỏ cả "Pavel Corsaghin" và "Thép đã tôi thế đấy" vào ngoặc kép theo ý bạn HPL thì sẽ ra sao nhỉ? :)

Trong sách giáo khoa lớp 8, tập 1 của nhà xuất bản Giáo dục thì dấu ngoặc kép dùng để:
-Đánh dấu 1 từ ngữ, 1 bộ phận được hiểu theo nghĩa đặc biệt.
-Đánh dấu một chữ, một câu, một đoạn trích dẫn.
-Đánh dấu tên một tờ báo, một quyển sách...

(theo em nhớ là như vậy)

@ Bạn Diệp Đồng: Đúng là phải bỏ "Thép đã tôi thế đấy" vào trong ngoặc kép bạn ạ! Còn Pavel Corsaghin thì mình nghĩ không biết có nên cho vào không.
Khi bạn trích tên tác phẩm ra, nếu theo như đúng những gì đã học, thì phải cho nó vào trong ngoặc kép. Tuy nhiên, trong một số cuốn sách, truyện, những cái đó không cho vào ngoặc kép, vì họ luôn luôn viết nghiêng, hoặc in chữ đậm để mọi người có thể nhìn rõ hơn. Như vậy, không dùng ngoặc kép thì cũng nhấn mạnh cái mình nói đến rồi.

Tên riêng như Pavel Corsaghin thì cũng vẫn có những trường hợp để trong ngoặc kép đó thôi. Nhưng cái này chắc ít dùng hơn, và thường thì nó không để trong ngoặc kép!

Mọi người bàn luận sôi nổi thế! Chị thì nghĩ lão Gàn muốn cho mấy cái từ mình đang bàn với nhau vào ngoặc kép là để nó tách bạch, rõ ràng ra... nhìn một cái là thấy ngay, nó nổi bật lên ấy mà... Hoặc có cách khác nữa là viết nghiêng, in đậm - cái này thì còn làm biếng hơn... :D

Chứ còn cái câu mà Diệp Đồng nói ấy, đương nhiên ai lại cho tên P.C. vào ngoặc kép làm chi, vì có phải là một trích dẫn đâu. Đó là câu văn bình thường, và cái ngoặc kép thì cần cho tên của cuốn truyện, như PVCT đã nói. Và theo như PVCT đã tìm hiểu, thì việc lão Gàn đề nghị mọi người cho mấy từ kia vào ngoặc kép là quá chuẩn, thuộc ở trường hợp thứ 2 đó (đánh dấu một chữ, một câu, một đoạn trích dẫn)...

Mình coi lại rồi, đúng là tên tác phẩm phải cho vào ngoặc kép. Đúng là đã sai mà còn gân cổ lên cãi cố, xin lỗi các bạn nhé :)

Tháng rồi, em phải đi kiếm ''lúa'' để xây ''cái tổ'', rồi còn sắm ''cái máy sướng'' nữa . Hì hì!,  thật là nhớ diễn đàn.
  @Bác đồ gàn: Bác thấy cái nick ''Tép riu'' của em cũng có ý nghĩa đấy chứ ? Trịnh Công Sơn đã từng nói: ''Tôi chỉ là hạt cát nhỏ nhoi trên đồi Phạm Duy mà thôi''. Kiến thức là mênh mông nên em cảm thấy mình chỉ là con tép riu bình dị. Thực là đúng ý mà em muốn thể hiện. Mà sao bác hay ''xù lông'' thế . Hì hì!
  @Chị Nguyệt Thu: Em chào chị! Em rất mong đọc được những bài viết sâu sắc của chị.
  @Chị HXT: Em cảm giác là chị tiếp cận vấn đề rất nhẹ nhàng. Chị phải dung hoà mọi người đi chứ ạ.
  @Cammy: Hì hì! Anh cũng hơi bẻ cong lời em chút xíu. Nhưng với ý thậm xưng cho lời anh cần diễn đạt thôi mà. ''Ăn cái bánh, uống miếng nước'' rồi hạ hoả nhé.
  @Diệp Đồng: Chào cậu! Tớ nghĩ là Bác đồ gàn nhắc nhở mọi người viết bài ở diễn đàn này chú trọng câu cú một chút thôi. Để cho đúng ý nghĩa của diễn đàn ấy mà. Theo tớ, quan điểm của cậu và PVCT đều có ý đúng, nhưng cũng không nên dập khuôn cứng nhắc quá- làm sao thể hiện cho được ý mình diễn đạt và mọi người hiểu được điều đó là ổn.(Hì hì! bạn dùng từ mạnh quá.)
  @PVCT: Chào bạn! Theo ý tớ, không nên đem SGK và cách dùng từ trong một số tác phẩm ra làm khuôn vàng ý ngọc, bất biến. Đó cũng chỉ là cơ sở ''tương đối chắc chắn'' mà thôi.
  Em mạn phép đưa ra đề tài bàn luận mới.
  Đầu tiên là: Câu trong Tiếng Việt
Để đánh giá một câu đúng trong Tiếng Việt thật là khó. Mọi câu thiếu thành phần ''C_V'' đều có thể hiểu là Câu đặc biệt, Câu cảm thán. Và dĩ nhiên không thể nói là nó sai được. Rồi còn các loại câu ghép với sự ràng buộc phức tạp nữa. Em chẳng biết viết thế nào cho chắc đúng. Phải chăng mình và mọi người viết sai nhiều nên khi viết đúng lại có cảm giác ngờ ngợ? Trời ạ! Rồi còn lai tạp cú pháp Tiếng Anh nữa. Thực là mớ bùng nhùng. Chị HXT, chị Nguyệt Thu và mọi người có thể cho ý kiến về mảng này được không ạ?
  Thứ nữa là: Danh từ chung và danh từ riêng.
''TÉP RIU'' là danh từ chung hay là danh từ riêng:
- Đó là từ chung chung chỉ con tép nhỏ: Hiểu theo phạm vi hẹp, có thể xếp là danh từ chung. Vậy, phải viết là ''tép riu''.
- Đó là loại tép nhỏ xíu trong ''cộng đồng'' loài tép: Hiểu theo phạm vi rộng, có thể xếp là danh từ riêng. Vậy, phải viết là ''Tép riu''.
 Em không biết trong từ điển Tiếng Việt, các cụ xếp loại nó như thế nào. Nếu mới nghĩ thì có vẻ  dùng danh từ riêng là đúng, nhưng với ý ''CON TÉP BÌNH DỊ'' trên đây thì em lại cho rằng danh từ chung là đúng. Phải chăng là sử dụng tuỳ thuộc vào ngữ cảnh. Thực là khó mà hiểu sát ý. Ý kiến của mọi người thế nào ạ?

Bác đồ gàn đưa ra ý bàn luật thật tuyệt vời (kẹ kẹ..). Lại đúng chỗ ngứa của em. Đó là ngôn ngữ chợ búa đi vào ngôn ngữ văn phòng và ngược lại. Có quá nhiều từ mà khi diễn đạt nó thể hiện cảm xúc không cần thiết, chữ ''tình'' thực là dạt dào không đúng chỗ. Ví dụ: Văn bản, công văn, hợp đồng kinh tế, hợp đồng lao động.... không thể viết những nhiều những ''từ thể hiện cảm xúc''. Lúc cần trang trọng, giữ khoảng cách thì lại thể hiện tình cảm lênh láng. Lúc cần tình cảm thì lại trang trọng, đao to búa lớn. Lỗi này em thấy tương đối nhiều. Đọc xong thấy nó ''trọc phú'' thế nào ấy. Hì hì!
Cái này có phải là lỗi ''văn phong'' không ''bác đồ yêu quý''(kẹ kẹ...) và mọi người? Gọi nó là lỗi gì được ạ? Em thực khó diễn đạt. Hic!

Em nghĩ tép riu là danh từ chung đúng hơn. Danh từ riêng là tên riêng của một người, một vật, một khái niệm cụ thể. Còn "tép riu" là tên cả một "cộng đồng", tên một tập hợp có nội hàm là các con tép nhỏ, thế thì không thể nào cho là danh từ riêng được. Có chăng nếu xét về nghĩa thì từ "tép riu" có nghĩa hẹp hơn từ "tép" thôi.

Nếu có một câu chuyện mà tác giả cho một con tép có tên là "Tép Riu" thì lúc này, từ "tép riu" mới đóng vai trò là danh từ riêng.