Vợ chồng người đốt than trên núi

Đèn Hà Nội sáng choang lửa điện
Quanh hồ Gươm xe điện cao su
Rừng Ngang sương khói mịt mù
Gió âm, giăng lạnh, cây lù rù đen
Rừng một giải, cây chen vạn gốc
Gốc cây rừng, một nóc nhà gianh
Trong nhà, một ngọn đèn xanh
Dưới đèn mờ vẽ bức tranh ba người
Con thời quấy, vợ thời miệng dỗ
Chồng lui cui đan rỏ đựng than
Đêm khuya con ngủ đèn tàn
Một hai thế sự, muôn vàn tình thâm:

- “Chàng chàng hỡi! tri âm từ thủa
Nỗi sinh nhai dìu búa, bếp lò
Nghĩ mình cũng đấng trượng phu
Tây nho chữ nghĩa không thua chi đời
Đời nào đã mấy ai tài trí
Cũng vinh hoa phú quí như không
Cũng xe bóng, cũng ngựa hồng
Cũng trăm, nghìn, vạn bạc đồng trong tay
Chàng chẳng nghĩ cho tầy người khác
Lối công danh chen bước kịp thì
Làm cho phỉ chí nam nhi
Trước là phu quí, sau thì phụ vinh
Chẳng hơn ở rừng xanh một giải?
Sớm sương non! tối lại giăng ngàn!
Bòng bong đôi mớ củi tàn
Con reo rắt đói, vợ than thở nghèo!”

- “Mình mình hỡi, nghĩ sao mà hẹp!
Kiếp ở đời là kiếp phù sinh
Mây vàng chớp nhoáng bên mình
Sinh sinh hoá hoá cái hình phù du
Xưa nay ngẫm sang giàu cũng lắm
Cuộc trăm năm chơ nắm đất vàng!
Cõi đời nghĩ đã mơ màng
Nỗi đời lắm nỗi nghĩ càng thêm đau!
Mình chẳng thấy kêu sầu mùa hạ?
Con quốc kia ròng rã nắng mưa
Ấy hồn Thục Đế khi xưa
Bởi đâu thương tiếc, hồn chưa hoá hồn?
Lại chẳng thấy kêu buồn con mối?
Tắc lưỡi kêu, khơi nỗi não nùng
Ấy xưa cự phú Thạch Sùng
Bởi đâu thương tiếc, cho lòng còn căm!
Lại lắm kẻ còn lăm phú quí
Lấm đầu lươn luồn luỵ vào ra
Chồng chồng vợ vợ vinh hoa
Mà trong vinh hiển xót xa đã nhiều!
Cũng có kẻ hồn tiêu mũi bể
Ngọn chào tan giọt lệ gia hương
Người thời tội gánh nợ mang
Kẻ thời con bán vợ nhường chia tan
Đời sầu thảm muôn vàn xiết kể!
Cảnh phong lưu ai dễ hơn Thầy
Bụi hồng mặc khách đông tây
Quẩy than đủng đỉnh, tháng ngày tiêu dao
Nhà gianh cỏ leo teo mà mát
Cơm muối dưa xuông nhạt càng thanh
Đôi khi ngọn núi đầu ghềnh
Vui duyên giăng gió, mặn tình cỏ hoa
Khi than đắt, rượu ba bảy hớp
Vợ, chồng, con hoà hợp một đoàn
Thú vui lắm thú thanh nhàn
Khúc ca tiếng hạc, cung đàn gió thông
Sướng đến thế, mà không biết sướng!
Còn than thân mong tưởng như ai
Dại đâu? có dại lạ đời!
Ngu đâu mà lại có người quá ngu!
Người phải biết tự do là thú
Mất tự do, còn có ra chi!
Canh tàn thôi liệu ngủ đi!
Ngủ cho đẫy giấc, mai thì bán than!”