bắt đầu

một giọng nói vang vọng từ xa giải thích

tình thế

        hai người bạn quyết định không bao giờ
        nói chuyện với nhau nữa

        họ cảm thấy tình cảm
        và sự kính trọng giữa hai bên
        đang dần dà teo mất với từng chữ
        qua lại giữa họ

giọng nói nhấn mạnh

        tình thế bi đát
        nhưng không cường điệu

một giọng nói khác trầm tĩnh giải thích đây là

        một vở kịch cho hai diễn viên
        và hai loa phóng thanh

và

        tiếng nói trên loa phóng thanh
        là tiếng nói của hai diễn viên

một giọng thứ ba chỉ rõ

        sân khấu lúc đầu tối
        ánh sáng dần dần hiện ra
        hai người bạn ngồi
        đâu lưng với nhau
        người bên trái người bên phải sân khấu

một giọng khác ngắt ngang và chỉ rõ

        loa phóng thanh nằm trên đầu
        mỗi người bạn

các loa phóng thanh thay phiên nhau nói

        loa bên trái nói tại sao
        người bạn bên trái sẽ không gục trước

        loa bên phải nói tại sao
        nó nghĩ
        người bạn bên phải sẽ không gục trước

cả ba giọng nói cùng ca

        và tiếp tục như thế
        và tiếp tục như thế

giọng nói thứ nhất giải thích

        trong khi các loa phóng thanh nói
        hai người bạn ngồi phản ứng không ngừng
        bằng điệu bộ của thân người và mặt
        với những gì đang được nói ra
        trên đầu họ

giọng thứ hai nhấn mạnh

        các loa phóng thanh lớn hơn dần
        càng lúc càng lý sự hơn
        hung hăng hơn
        cơn giận bốc lên
        theo tiến triển của vở kịch

giọng thứ ba giải thích

        lý lẽ chuyển qua một cuộc tranh cãi
        đây là một cuộc thi đua
        một vụ án

các loa phóng thanh cùng cải tiến

        những lời khuyến khích
        hai người bạn cương quyết
        giữ im lặng

loa phóng thanh bên trái

        bảo rằng lý do khiến
        người bạn bên trái sẽ không gục
        là bởi hắn là một nhà thơ
        và các nhà thơ đều biết
        im lặng và cô đơn
        các nhà thơ đều biết con người
        đau khổ vì không đau khổ đủ

loa phóng thanh bên phải vặn lại

        rằng người bạn bên phải là một diễn viên
        và các diễn viên đều biết cách làm sao để
        khỏi gục trong khi diễn một vở kịch
        các diễn viên kiểm soát được
        những xúc động của mình

loa phóng thanh T cười và bảo

        bảo rằng người bạn T
        sẽ không gục trước
        bởi vì
        ngày xưa
        trong cuộc đại chiến
        hắn bị tra tấn
        hắn bị tra tấn
        bởi vì hắn biết
        một chuyện gì bí mật
        một chuyện không thể nói ra
        kẻ thù tra tấn hắn
        nhưng hắn không nói
        hắn từ chối nói
        hắn không gục
        hết tuần này qua tuần khác
        hắn cứ giữ im lặng trong khi bị tra tấn
        và im lặng với hắn trở thành
        cái ngược lại với tra tấn
        bởi thế nên người bạn T
        sẽ không gục trước

loa phóng thanh P phản công bằng cách nói

        rằng bất cứ ai
        trong tình thế của người bạn T
        cũng sẽ làm y như thế
        cũng sẽ tìm thấy can đảm
        để không gục
        điều này bình thường là tự nhiên
        là qui định khi con người bị tra tấn

loa phóng thanh P tiếp tục

        người bạn P còn can đảm nhiều
        hơn thế khi gặp một chuyện
        còn gian khổ nhiều hơn thế
        mặc dù ít cường điệu hơn
        và hồi ấy hắn mới có bảy tuổi
        cái ngày cha hắn đánh hắn
        không lý do với cái thắt lưng của ổng
        quất lên người hắn
        với cái thắt lưng bằng da
        và cả với cái khóa thắt lưng
        và ngày hôm ấy người bạn P đã tự
        thề với mình trong cơn đau đớn
        là hắn sẽ không nói chuyện
        với cha hắn nguyên một tháng
        và nguyên một tháng người bạn P
        không hề nói một lời nào với cha hắn
        và hồi ấy hắn mới chỉ bảy tuổi

loa phóng thanh P tiếp tục giọng đầy thuyết phục

        chỉ có một số ít con người
        có thể tìm thấy loại can đảm đó
        số ít may mắn đấy nhé vâng số ít may mắn
        và hồi ấy người bạn P mới chỉ bảy tuổi

sau một hồi lâu im lặng loa phóng thanh T tuyên bố

        rằng người bạn T muốn trở thành
        một nhà thơ tôn giáo nghiêm chỉnh
        thế nên hắn không thể nào còn
        liên lạc với người bạn P
        bởi vì anh này là một diễn viên
        mà các diễn viên thì ăn nói báng bổ
        đặc biệt là khi hắn ta chọc
        người khác cười

loa phóng thanh P đáp lại

        rằng người bạn P không thể nào còn
        nhìn và nói chuyện trước cái mặt
        buồn bã của người bạn T
        bởi lẽ anh vừa mới nhận
        một vai trong một vở hài kịch con người
        để chọc người ta cười
        cả đêm lẫn ngày

loa phóng thanh T hát khẽ

        ta là Jesus ta là Moses
        ta là Mohammed
        ta là Chúa Thánh thần
        ta là bất tử

loa phóng thanh P hùng hồn diễn ngâm

        ta là Hamlet
        ta là Vua Lear
        ta là Phedrea
        ta là Siêu nhân
        ta là Gogo và Didi[1]

cả ba giọng nói cùng ca

        và tiếp tục như thế
        và tiếp tục như thế

giọng thứ nhất giải thích

        rằng những cái loa phóng thanh
        có thể cải tiến
        bất cứ lúc nào

giọng thứ hai giải thích

        vở kịch càng tiến triển
        thì dần dần càng hiển nhiên
        là hai người bạn im lặng
        mỗi lúc càng gia tăng
        căng thẳng bồn chồn nóng nảy
        bị tra tấn trong thân thể và đầu óc

loa phóng thanh T thì thầm

        và ta thấy một thiên thần oai hùng
        từ trên trời hạ cánh xuống
        khoác áo một áng mây
        và một cầu vồng ngự
        trên đầu
        và gương mặt thì
        tựa như mặt trời
        và hai bàn chân thì
        tựa như những cột lửa

loa phóng thanh P buồn bã ngâm nga

        Mọi lối cũ dẫn về đây
        mọi khúc quanh xưa cũ
        cầu thang chẳng chỗ nghỉ
        anh vặn người cố leo
        tay nắm chặt lan can
        miệng đếm từng bậc cấp
        nóng lòng tìm đường tắt
        dưới mắt dõi vòm trời
        những đường quê hoang dã
        người khuất bóng bên ta
        bãi đá mòn tối sẫm
        khúc rẽ ngoặt sau cùng
        về hướng đèn thị trấn
        những gì đã làm xong
        những gì còn bỏ dở
        mọi niềm vui đổi chỗ
        bỏ thành thị về quê
        lối xuất phát quay về[2]
        đã khép luôn dứt hẳn
        tất cả dẫn đến đây
        đến nơi sẩm tối này
        nơi một gã trung niên
        ngồi mân mê mũi mình
        đợi hừng đông ló dạng[3]

loa phóng thanh T thở dài
loa phóng thanh P cười

giọng nói thứ ba tuyên bố
        đột ngột
        trong khi các loa phóng thanh
        tiếp tục tranh cãi giận dữ
        với những lời lẽ chói tai
        thì hai người bạn
        thét lên một tiếng
        cùng lúc
        tiếng thét họ lặp đi lặp lại
        thống khổ và tuyệt vọng

người bạn P & người bạn T hét

        hãy nói cái gì đi
        xin anh hãy nói cái gì đi
        ta hết chịu nổi rồi

        hãy nói cái gì đi
        xin anh hãy nói cái gì đi
        ta hết chịu nổi rồi

cả ba giọng nói cùng cất tiếng ca
trong khi những tiếng thét vang lớn hơn
các loa phóng thanh nghe chói tai hơn

        và tiếp tục như thế
        và tiếp tục như thế

giọng nói thứ nhất phát biểu

        sân khấu tối dần

        không có tiếng vỗ tay
        không có gọi diễn viên ra chào


1. Gogo và Didi: tên hai nhân vật Estragon và Vladimir dùng gọi nhau, trong kịch Waiting for Godot của Samuel Beckett.

2. all the exitus and redditus: nghĩa như lời rao giảng “mọi vật đều xuất phát từ Thượng đế (exitus) và sẽ trở về với Thượng đế (redditus)”.

3. đây là chỗ băn khoăn của người dịch: nguyên đoạn kịch/thơ này được ngâm (nga), nên việc chuyển ngữ có ít nhiều khiên cưỡng, chủ yếu tạo thuận lợi cho chủ đích này.
Dẫu em có nghi ngờ ! Ngôi sao là ánh lửa ! Mặt trời di chuyển chỗ ! Chân lý là dối lừa ! Nhưng em chớ nghi ngờ ! Tình yêu Anh em nhé