Dành cho tuổi học trò Для школьного возраста

Đến tháng 5-1964, Joseph Brodsky đã trải qua một năm rưỡi ở nơi đày ải. Đây là thời kỳ rất khó khăn trong cuộc đời nhà thơ trẻ. Ông bị kết tội ăn bám, phải đi đày ở vùng Arkhangel xa xôi, lao động chân tay để sống. Nhưng ông vẫn sáng tác nhiều thơ về tình yêu. Bài này là một trong những bài thơ hay nhất của Brodsky thời kỳ đó, viết về nỗi mong chờ được gặp Marina Basmanova yêu dấu của ông.

Tình yêu giữa Joseph và Marina (Marianna) Basmanova bắt đầu từ năm 1962, khi nhà thơ lần đầu tiên gặp nữ nghệ sĩ xinh đẹp trong một bữa tiệc. Đối với Brodsky đó là tình yêu từ cái nhìn đầu tiên, còn Basmanova thì cũng quan tâm đến Joseph, nhưng cô không hề nghĩ đến chuyện kết hôn với ông. Mối tình giữa hai người rất nồng nhiệt và đau khổ, niềm vui mau chóng nhường chỗ cho xì căng đan, nhà thơ luỵ tình thậm chí tìm cách cắt động mạch của mình, và sau đó thì lâm vào trầm cảm. Marina ngoại tình với người bạn thân nhất của ông là Bobyshev, và đó là cú hích cuối cùng khiến Brodsky mất tự chủ, bị bắt giam và bị kết án đi đày. Basmanova được tha thứ, đi cùng ông đến Arkhangel, nơi cô mang thai đứa con trai của Brodsky, nhưng quan hệ của họ không bao giờ còn được như xưa. Sau khi hết hạn đi đày Brodsky đã di cư một mình.

Bài thơ này được viết vào tháng 5-1964 với tâm trạng u sầu, cô đơn và mệt mỏi. Điều khiến nhân vật trữ tình – chính là nhà thơ – đau đớn không phải là phiên toà, mà là khả năng mất đi Marina vĩnh viễn. Cô là một người phụ nữ đẹp có tính cách mạnh mẽ, độc lâp, đã ngoại tình với bạn thân của ông như một lời thách thức. Nhưng nhà thơ đã tha thứ cho cô, và cô lên đường tới nơi đày ải cùng ông. Nhưng đâu đó vẫn quẩn quanh hình ảnh Bobyshev, tình địch của Brodsky. Rất có thể, mối tình tay ba đầy đau khổ này chính là điều mà nhà thơ đang nói đến với sự mỉa mai cay đắng trong tác phẩm mang một nhan đề rất khác thường. Giống như một bài toán có ba ẩn số trong sách giáo khoa.

Tình yêu trong bài thơ giống như một câu toán đố. Nhân vật trữ tình bị mất ngủ vì rất nhiều lý do. Ông tâm tình với cô gái yêu thương của mình, và có lẽ những câu thơ đã bật ra lúc họ chia tay. “Đếm nỗi đau từ những dặm trường” – chính từ “dặm” – một đơn vị đo chiều dài cổ nói lên cái hoang vu của vùng đất mà ông đang sống. Những câu thơ sinh ra từ nỗi đau. Dù câu “Sự nhầm lẫn đến từ điểm A” không dễ giải mã, thì “hy vọng” dành cho ông “đến từ B” (chữ cái đầu tiên trong họ của Basmanova). Nhân vật trữ tình tính toán nỗi buồn của mình như một bài toán đại số, và bài thơ kết thúc với sự phi lý cùng lời tiên tri: Hai người sẽ chia tay, không còn gặp lại nhau không chỉ trong tâm trí mà cả trong cuộc sống. Mối quan hệ giữa họ sẽ không thành, sự chia ly sẽ trở thành vĩnh viễn. Nói một cách dễ hiểu, đó là bài thơ về tình yêu vĩ đại, trong đó có nhiều đau khổ hơn là niềm vui.