Chuyện Vương Thập

Tên Vương Thập là dân đất Cao Uyên, đi vác muối lậu ban đêm gặp hai người đi đàng, ngỡ là quân canh ở hãng muối, lật đật quăng bao muối mà chạy; chẳng dè cóng chơn muốn chạy mà chạy không đặng, liền bị hai người ấy bắt, năn nỉ xin tha.

Hai người ấy nói: Ta chẳng phải là người ở hãng muối, vốn ta là quỉ.

Thập sợ nói: Có bắt thì cho tôi về nhà từ giã vợ con.

Quỉ không cho, nói bắt mầy đây chẳng phải là bắt chết, chẳng qua là bắt đi làm xâu đỡ ít ngày mà thôi.

Thập hỏi đi xâu việc gì?

Quỉ nói dưới đền Diêm La, sông Nại Hà ứ lại, mười tám hầm phẩn tràn trề, cho nên phải bắt ba thứ người vét; còn bắt mấy đứa ăn cắp vặt, mấy đứa xỏ lá, cùng những đứa bán muối lậu để mà rửa nhà xí.

Tên Thập đi theo quỉ vào thành, tới một cái đền thấy vua Diêm La ngồi trên ngai mà tra bộ. Quỉ vào gởi nói có bắt đặng một đứa buôn muối lậu tên là Vương Thập. Vua Diêm La ngó Thập giận má nói rằng: Hễ bán muối lậu thì trên trốn thuế vua, dưới sâu mọt dân, mới gọi là bán muối lậu; chớ như những đứa các quan tham lam, hãng buôn gian giảo chỉ là đứs buôn lậu, cả thảy là dân lương thiện nghèo nàn, liều một hai đồng vốn kiếm một hai đồng lời, thì chẳng lẽ gọi là đứa buôn lậu.

Khi ấy vua Diêm La quở hai thằng quỉ, bắt phải mua bốn đấu muối, lại lấy bao muối tên Thập quăng dọc đàng đem để tại nhà tên Thập; cón tên Thập thì cầm ở lại, giao cho nó một cây hèo, dạy nó phải theo quỉ mà đốc vét sông.

Quỉ dắt Thập tới bên sông Nại Hà, thấy người ta lúc nhúc dưới sông như giòi, còn nước thì thâm đen mà đục ngàu, lại gần thúi tha chịu không nổi. Những người vét sông thì trần truồng, cầm ki cầm mai, hụp lên hụp xuống dưới sông, hốt những thây ma xương mục, đầy ki trạc liền khiêng đội mà lên, chỗ sâu lút đầu cũng phải lặn; có ai làm biếng thì Thập phải lấy hèo mà đánh. Các người đồng coi việc, đều ngậm một hoàn thuốc thơm, để mà chịu với mùi thúi.

Xảy thấy có ông hãng muối ở Cao Uyên cũng loi ngoi dưới sông, Thập cứ làm dữ với ông ấy, xuống sông thì đập lưng, lên bờ thì khẽ chơn; ông ấy sợ cứ hụp dưới nước chừa có hai lỗ mũi, Thập mới thôi đánh. Cách ba đêm ngày dân phu chết hết phân nửa, công việc vét sông cũng hoàn thành. Hai thằng quỉ trước mới đưa Thập về nhà, bèn hồi tỉnh mà sống lại.

Duyên ngày trước tên Thập đi vác muối chưa về, sáng ngày vợ mở cửa, thì thấy có hai bao muối để tại nhà. Vợ đợi Thập lâu không thấy về, cho người đi kiếm, thì gặp Thập chết giữa đàng; khiêng đem về nhà, Thập hãy còn một chút hơi thở, ai nấy đều lấy làm lạ không hiểu làm sao, đến khi Thập sống lại mới học các chuyện.

Còn tên hãng muối chết trong ba ngày trước, đến khi ấy cũng sống lại, mấy chỗ Thập đánh đều hoá ra ung độc lở lói thúi tha, không ai dám lại gần. Thập cố ý tới thăm, tên hãng muối ấy ngó thấy Thập, cũng còn hơi sợ, thụt đầu vào mên, in như hồi còn ở dưới sông Nại Hà. Tên hãng ấy đau một năm mới lành, không dám lãnh việc buôn muối nữa.

Sách Dị sử nói rằng: Xét một vụ muối thuế, triều đình gọi rằng lậu, chính là những người chẳng cứ nơi công; còn quan tham ô cùng kẻ buôn xảo trá gọi rằng lậu, thì là những người chẳng cứ nơi tư.