Bình luận bài thơ “Âm thầm”

Tôi nghĩ, đối với những người nhạy cảm, những người có cuộc sống cảm tính mạnh hơn lý tính, điều đáng sợ nhất đối với họ là sự cô đơn. Sự cô đơn thường gợi cho chúng ta nỗi nhớ, làm xôn xao ký ức, khuấy động những miền phẳng lặng trong tâm hồn mỗi người. Trong tình yêu cũng vậy, nỗi cô đơn trống trải khiến cho con người day dứt, băn khoăn, dằn vặt, nhất là những người vừa mới đi qua một cuộc tình, một cuộc tình dang dở, nghiệt ngã, để lại trong họ một vết thương lòng sâu kín, khó quên. Nhà thơ Nguyễn Quang Hà rất giỏi khi nói đến điều này qua sự giãi bày tâm trạng của mình trong bài thơ Âm thầm:

Nỗi trống trải như vết thương nhỏ máu
Từ bấy đến nay chưa kín miệng bao giờ
Anh cảm thấy thời gian như đứng lại
Và em vẫn là em của ngày xưa

Những gì tưởng đào sâu chôn chặt
Có ai ngờ vẫn sống mãi cùng ta
Anh ân hận vì dại khờ nhút nhát
Đã có em rồi lại để em xa

Có những câu thơ chỉ là sự trau chuốt ngôn từ, là sự sắp xếp khéo léo con chữ nhưng những câu thơ như thế này không chỉ đòi hỏi ở nhà thơ một tâm hồn nhạy cảm mà hơn nữa phải là một người giàu vốn sống, một người đã thực sự yêu, xót xa khi để mất đi người yêu. Tất cả chỉ vì một chút ngu ngơ, nhút nhát, một chút dại khờ của bản thân, chỉ vì anh không tự vượt qua nổi chính mình. Những giây phút lẽ ra phải nói, phải thể hiện nhưng vì sự nhút nhát, dại khờ ấy đã để nó trôi đi, ngờ đâu thành xa cách mãi mãi. Nên bây giờ anh ân hận và thấm thía biết bao khi nhìn về quá khứ, khi nghĩ đến tương lai, khi nhìn lại những ngày đã qua và những ngày đã đến không có em trong đời:

Em ơi, mối tình dang dở
Cho anh biết thế nào là yêu em
Em ơi, đường đời sóng gió
Cho anh biết thế nào là thiếu em.

Đấy là những lời tự vấn với lòng, cũng như Raxun Gamđatop đã từng nói: “Con cá to nhất là con cá nhảy ra ngoài lưới; con dê rừng béo nhất là con bắn trượt; người đàn bà đẹp nhất là người đã bỏ anh mà đi...”. Cũng vì thế mà mỗi người luôn cần phải trân trọng và giữ gìn những cái gì ta đang có, đang sống, đang được tận hưởng, nếu không hoặc sẽ úa tàn hoặc sẽ mất đi theo dòng thời gian. Sự thờ ơ, vô tâm sẽ làm cho chúng ta không nhận thức được vẻ đẹp lung linh, ẩn hiện đằng sau sự vật, sự thờ ơ trong tình yêu không dẫn đến gì ngoài kết cục tan vỡ. Tình yêu của con người cũng giống như một nụ hoa, sự quan tâm chăm sóc lẫn nhau chính là giọt sương đêm tinh khiết, là tia nắng mặt trời của buổi ban mai thổi hồn cho nụ hoa hé nở, trở thành một bông hoa tươi thắm, rực rỡ và đầy sức sống. Ở đây không phải vì nhà thơ thiếu đi sự quan tâm mà đáng buồn hơn là nhà thơ đã không tự vượt qua chính mình, để cho mối tình trở nên dang dở, để cho “đã có em rồi lại để xa em”:

Thời gian đủ cho anh hiểu
Hạnh phúc không đơn giản chút nào
Những gì âm thầm nén chịu
Thành tiếng thở dài lang thang tìm nhau

Đây có lẽ là đoạn hay nhất trong bài, nó ẩn chứa những trăn trở, suy tư, dằn vặt, để đúc kết nên chân lý mà vì vô tình nên không phải ai cũng nhận thức được rằng hạnh phúc không thể tự có, hạnh phúc chẳng giản đơn. Hạnh phúc chỉ có thể có được khi anh biết nâng niu quý trọng những gì mình đang có, đang sống:

Những gì âm thầm nén chịu
Thành tiếng thở dài lang thang tìm nhau

Một nỗi buồn sâu kín hay là một niềm an ủi nho nhỏ cho riêng mình. Phải chăng “thành tiếng thở dài lang thang tìm nhau” chính là đi tìm lại những giấc mơ đã qua, đi tìm lại những ngày tháng tươi đẹp đã mất. Có lẽ là vậy. Con người chỉ tìm đến giấc mơ khi hiện thực chỉ là ảo ảnh. Và:

Cuộc đời này ai hiểu chúng ta đâu
Ai hiểu em từng theo anh suốt những thăng trầm nghiệt ngã
Ai hiểu em nói gì với anh trong ánh nhìn lặng lẽ
Và ai hiểu phút giây này anh nhớ em.

Không ai hiểu cả, ngay chính bản thân ta cũng không hiểu được ta, em cũng không hiểu anh và đau đớn hơn là anh cũng không hiểu được em, cho nên mới xảy ra những thăng trầm nghiệt ngã, để cho bây giờ nhìn lại tiếc nuối, xót xa ân hận thì cũng muộn mất rồi. Giá như anh hiểu em hơn, giá như anh không quá dại khờ, nhút nhát, giá như... Vẫn chỉ là giá như, là sự giả tưởng, chỉ có một điều rất thật rằng “Và ai hiểu phút giây này anh nhớ em”. Một kết thúc gợi làm nên giá trị mãi mãi cho bài thơ, cho người đọc, cho những con người đang đồng cảm với nhau trong tình yêu, trong cuộc sống bề bộn này.