Những thành phố ra đi

(Trích trường ca "Khúc ruột miền Trung")

BẮT đầu từ những cây nước công viên
Vòi phun nghẹn tắt
Rồi, đêm hút sâu theo từng mỗi tối bớt đèn
Đến chợ búa, lối cổng vào khoá chặt
Các công sở trống không,
Toà, viện đứng nghe gió lùa thang gác
Rồi từ, giường, bàn, ghế, chạn ăn
Lọc cọc theo xe lăn trong khói bụi bê tông đổ sập
Bề cao thành phố thấp dần
Cây đại lộ buông cành lơ láo
Ngõ cụt bộn bề thêm mùi bùn nhão
Khu, phường, xốc xếch thùng, ky
Sắt vụn, mảnh chai xiết dưới bánh xe
Cho đến lúc
Những hàm răng tà-vẹt cắm xuống các đầu đường lở nhựa
Những trạm gác cuối cùng đỏ hoe ánh lửa
Rời ngoại ô - Những thành phố ra đi.
*
Những thành phố trẻ trung với cần trục, xúp-de
Những thành phố già nua, nặng nề thành quách
Dọc đường cái, vai khiêng tay xách
Chia nhỏ mình ra trên mỗi ngả đường.
Lùi sâu dần qua góc chợ, bìa thôn
Trên đốt ngón tay tính người ở lại.
*
Ra đi – ra đi, đường mòn, lối bãi
Con sông quê xa lại thủ thỉ bên lòng
Vợ bỗng mến yêu quê ngoại của chồng

Cái thung lũng nồng hăng mùi cỏ
Chồng thấy vấn vương ngày thơ của vợ
Ơi, cành ổi này mẹ ru giấc con xưa
Nay con lại về mắc võng cháu đưa.

Câu hát trên đồng mông mênh nắng gió
Đã xao xuyến những lòng người hè phố.

Tiếng gàu khua lòng giếng thoáng hương thơm
Dần quen cùng mùi cơm chín lửa rơm.

Ra đi - ra đi toả về các ngả
Những quen thân đã xoá dần xa lạ.

Bả vai quằn dưới gánh phở hàng rong
Đang nhún nha theo gánh mạ trên đồng.

Chiếc bao tải lấm màu than phố kiệt
Về giũ bụi khoai đỏ màu đất sét.

Dấu ốc trên rêu, bóng cá nhảy trong lờ
Rạo rực tâm hồn bầy trẻ đêm mưa
*
Ra đi - ra đi, dốc trèo suối lội
Tháo rời máy những xưởng đường, xưởng sợi
Đe, búa vào rừng lập trại công binh
Đến xứ dừa nương thế lá tre xanh
Tước dó, giã rơm, đắp lò seo giấy
Về những cánh đồng hạn khô chờ cấy
Siết nồi hơi vặn chạy máy bơm
Tiếp đường mòn qua bãi mía, nương thơm
Sắp chữ, dập khuôn in đều sách báo
Giữ vẹn màu xanh công nhân trên áo
Sức cần lao lại dựng mới những quê hương
Cái ốc hòn bi đem ráp máy, chuyền guồng
Giây điện, lá tôn buộc che lều lán.

Quy Nhơn - bé gối đầu rừng, nhớ Tấn
Sông-Cầu-con trong lũng thấp nhớ dừa
Lòng Tuy Hoà mong núi Nhạn giữa đồng dưa
Quảng Ngãi trú thôn cau nhớ về thành quách.

Lọc cọc xe lăn, cồng kềnh vai vác
Thành phố rải về ba tỉnh rưỡi tự do
Đất trăm nơi đâu cũng hẹn hò
Không riêng chỉ nhà quen, xóm thuộc
Dầu lạc dầu dừa đèn đêm thao thức
Quán cháo gánh hàng, đây thành phố nhúm nhen
Lại ra ga nghe chuyến chuyến goòng đêm
Lại xuống bến đón ghe bầu xuôi ngược
Dòng tâm sự đã gửi thông nét mực
Cuối bể, chân đèo dần nối đường dây
Chuyện vác khuân, bàn lẫn chuyện cuốc cày

Dù có gánh lẻ loi ngang đường rẽ bạn
Với những riêng tư hòm rương chất nặng
Thành phố vẫn bền những bước ra đi
Thân đã nhẹ nhàng với mái rạ, liếp tre
Đem sức bàn tay rút ngắn dần gian khổ
Giặc có đến lại nhà không, quán bỏ
Lại tản ra trên đường cái tự do
Đề dành cho chúng nó, dưới than tro
Những mìn ổ và hầm chông du kích
*
Đường trở lại phải lót bằng xác địch.