Thơ » Việt Nam » Hiện đại » Nguyễn Bính
Gái lớn ai không phải lấy chồngThơ Nguyễn Bính là lời người dì thủ thỉ dặn dò cháu gái trong đêm tân hôn:
Can gì mà khóc nín đi không
Nín đi mặc áo ra chào họ
Rõ quý con tôi các chị trông
Ương ương dở dở quá đi thôi
Cô có còn thương đến chúng tôi
Thì đứng lên nào, lau nước mắt
Mình cô làm khổ bấy nhiêu người
Này áo đồng lầm quần lĩnh tía
Này gương này lược này hoa tai
Muốn gì tôi sắm cho cô đủ
Nào đã thua ai đã kém ai
(Người mẹ)
Dì em khe khẽ tai em dặn:Thơ Nguyễn Bính là lời cha thi sĩ, tha thiết khuyên con gái:
Như thế...từ nay...cháu nhớ chưa?
Chết nhỉ! Đêm nay ngủ với chồng
Trời ơi! Gió lạnh! Gớm mùa đông
Lặng yên níu áo dì em lại
Ngủ nốt đêm nay có được không?
(Giọt nến hồng, 35)
Nhất kiêng đừng lấy chồng thi sĩ!Từ Nguyễn Du, chưa ai viết được những lời thơ đối thoại thần tình như vậy.
Nghèo lắm con ơi! Bạc lắm con!
(Oan nghiệt)
Năm xưa đêm ấy giường nàyNguyễn Bính không chỉ dừng lại ở ngang trái. Nhà thơ hai mươi tuổi ấy đã đi hết trọn đời người và đã viết những câu thơ tiên tri cho định mệnh của chính mình:
Nghiến răng... nhắm mắt... cau mày... cực chưa?
(Lỡ bước sang ngang)
Bao nhiêu đau khổ ngần này tuổi*
Chết cũng không non yểu nỗi gì
(Giối giăng)
Thu đi trên những cành bàngChỉ là câu chuyện hai chiếc là vàng rụng, với những lời lẽ mộc mạc nhất, nhà thơ đã tạo nên một không gian chia lìa, một đời hoang lạnh, một tình yêu chớm nở giữa lá và người, trước khi lá kia nhắm mắt Lìa cành theo gió lá luồn qua song, người đã Hai tay ôm lá vào lòng.
Chỉ còn hai chiếc lá vàng mà thôi
Hôm qua đã rụng một rồi
Lá theo gió cuốn ra ngoài sơn thôn
Hôm nay lá thấy tôi buồn
Lìa cành theo gió lá luồn qua song
Hai tay ôm lá vào lòng
Than ôi! Chiếc lá cuối cùng là đây
(Cây bàng cuối thu)
Gió lạnh, nghe chừng đêm thấy sâuBài thơ tả một chuyến tàu đi trong mơ, đi trong tâm linh, trong cô đơn hoang lạnh và không dừng lại ở ga hồn người chờ đợi. Tính chất siêu thực không đến từ thủ pháp ghép chữ lạ như những nhà thơ khác vẫn làm, mà đến từ những chữ rất bình thường như “tàu đêm” “chảy”, “chập chờn như một con giời lớn”. Sự lộng lẫy ma quái của “con giời” ẩn chứa tất cả các thể lỏng, thể đặc, sự thay đổi hình hài, biến thiên màu sắc, tạo ra cái ghê rợm trầm uất của một con tàu ma “chở một toa tim nặng oán sầu”. Tiếc rằng nhiều bản in đã sửa “con giời” thành “con dơi”, chứng tỏ người sửa không hiểu gì về thi ca.
Mà con đò mộng đã sang đâu!
Qua song, một chuyến tàu đêm chạy
Một chuyến tàu đêm chảy rất mau
Những ánh đèn phai tựa nắng tà
Toa này toa khác nối liền toa
Chập chờn như một con giời lớn
Như một oan hồn hiển hiện ra
Tàu chạy hình như để chở buồn
Chở người đi nhớ kẻ về thương
Nâng bao nhiêu gót chân xinh đẹp
Tàu chạy đêm nay có lạc đường
...
Tàu biết bây giờ chạy đến đâu?
Đêm sâu hoàn trả lại đêm sâu
Bỏ đây một chiếc tàu kiêng đỗ
Chở một toa tim nặng oán sầu
Mùa thu đến chậm như chưa đếnTrên cuộc đời không nguôi lữ thứ, quán là nhà, lạnh là bạn.
Lá vội rơi theo gió vội vàng
Sương đã dâng lên, chiều lắng xuống
Bến đò đã tắt chuyến sang ngang
Đem theo cát bụi đường xa lại
Tráng sĩ dừng chân khẽ thở dài
Hơi lạnh đầm đìa trong quán lạnh
Người ta đóng giở chiếc quan tài
(Quán lạnh)
Sáng mai xuôi ngược về đâu nhỉ
Nào biết về đâu kẻ ngược xuôi
(Ngược xuôi)