Đoạn 5

(Ánh chiều tắt hẳn, ánh trăng thượng tuần chiếu xuống xanh nhạt. Ông già ngâm thơ trong quán rượu)

Ông già:
Bảng lảng thân tàn ai có hay
Gươm ta ngủ bụi đã muôn ngày
Chiến bào thơm máu phơi trăng khuyết
Tuấn mã mòn xương ngóng cát bay
Tuổi quá sáu mươi thèm giấc ngủ
Đời trôi nghìn vạn nhớ cơn say
Bóng chiều thương chuyện mười năm trước
Mưa rụng kinh thành buốt cánh tay
(Trong quán có tiếng đổ vỡ.
Ông già bị đẩy lùi ra ngoài. Cửa quán đóng sập)

Ông già:
Ồ, các người vô lý
Cứ giục lão đi về
Nào ta biết về đâu?
Người chết nằm dưới đất
Người sống chỉ nghiêng bầu
Vua chúa rồi cũng mất
Riêng ta còn sống lâu.

Kiều Loan (ở mé đường chạy ra):
Kìa tia chớp - Bắc Bình Vương đã lại
Áo nhà vua tê tái màu son
Mắt đen hai vực sâu tròn
Chiều nay úp xuống linh hồn bơ vơ
(Nàng túm gậy ông già)
Có phải chàng? Sao dám ở kinh đô
Nơi gấm lụa vàng son che khuất bóng
người ly phụ héo hon, lệ trôi phăng gối mộng
Lệ trôi phăng cả mái nhà gianh
Quê hương có núi xanh xanh
Núi đi đi mất buồn tênh xứ người
Tôi nói thế mà chồng tôi cũng khóc
Tôi thương quá tôi bèn vò mái tóc
Suốt ba đêm lau nước mắt cho chồng

Rồi võng đưa, tôi cất tiếng:
(Nàng bắt chước người mẹ bế con và hát ru)
Bồng bống bông
Thiếp ru chàng ngủ biển Đông
Mây chiều sừng sững như lồng đau thương
Chớp nguồn, sấm động mười phương
Bao giờ chuyển đất đường gươm anh hùng

Ông già:
Nghe tiếng hát, tóc không đành nhuộm trắng
Rượu không đành lật đổ khối lo âu.

Kiều Loan:
Chàng khóc mãi, lòng tôi càng cay đắng

Tôi kể chuyện: Mười năm em gánh nặng
Cái biển Đông và dãy núi Đoài
Này chàng xem: bầm tím cả hai vai
Lòng nhức nhối từng cơn tưởng nhớ
Chàng tuyệt mù trời xa cách trở
Em âm thầm dệt lụa trắng phau phau
Sớm lại chiều em quấn trên đầu
Đi thơ thẩn hát vang ngoài ngõ trúc
Đêm nhớ nhung, gió lay hồn tỉnh thức
Níu bóng chàng, em lại nằm mơ:
“Vườn hoang bàng bạc trăng mờ
Nhạc vàng giục ngựa bao giờ hồi hương”.

Ông già:
Từ chiều nay tiếng hát cạn trăm bình
Ta say rồi, vỗ trắng cuộc phù sinh
Nằm thảnh thơi chờ nghe câu tuyệt diệu.

Kiều Loan:
Tiếng võng đưa, chàng chập chờn nhắm mắt
Tôi bỗng nghe gió âm cung hiu hắt
Đến nửa đêm, thức giấc, lắng tai nghe...
Thì chồng tôi đã chết trên cành tre.
(Nàng cười rũ rượi)

Ông già:
Ai đứng kia? Ơi hỡi khách qua đường
Ngồi xuống đây, ta có bình rượu quý
Hãy cùng say, ha ha, cùng tuý luý
Cứ say đi, trời đất nghĩa gì đâu.

Kiều Loan:
Cụ nói gì, cháu tuổi thơ chẳng hiểu
Nhà cụ đâu, sao cụ không đi về?

Ông già:
Nhà ta đâu? Túp lều tranh xiêu vẹo
Nằm tương tư bóng đẹp không quay về
Nhà ta đâu? Con sông dài trắng xoá
Buồn nghe mưa trùng điệp khúc tiêu dao
Gió đã xoay chiều, giang sơn tàn tạ
Giải Trường Sơn nhớ mãi một chòm sao.

Kiều Loan:
Nhà không có vì “giang sơn tàn tạ
Gió xoay chiều” - Cụ hát đến là hay
Cụ già ơi, ai xui cụ thành say?

Ông già:
Ta có muốn say đâu, này ta nâng vạt áo
hứng dòng lệ triền miên chan hoà rượu ngon
Ta có muốn khóc đâu, này cánh tay lảo đảo
như níu bóng anh hùng phai mờ nước non.

Kiều Loan:
Trong thế gian làm chi có anh hùng?
Anh hùng ở đâu? Là ai? - Thưa cụ?
Cụ đi đâu lại ôm cây cổ thụ
ngả về đây cho chật cả lòng tôi?
Cụ nhớ xem nước mắt bấy nhiêu rồi
Cụ có giả hay còn đòi uống nữa?
Tôi chỉ mong rượu chảy về chan chứa
Rượu mông mênh, tôi với cụ bồng bềnh...

Ông già:
Lão chưa say, mới uống có vài bình
Đem vò nữa, lão chưa say - Chủ quán!
Trên cõi đời khi rượu ngon đã cạn
mà chưa say, thì lão giết nhà ngươi!

Kiều Loan:
Một bình men Đông Hải đã vơi rồi
Cụ muốn say hãy vào cung chúa Nguyễn!

Ông già:
Rượu của ngươi quay cuồng như sóng biển
Ta sẽ tâu lên Hoàng đế Quang Trung
bắt nhà ngươi đi tát cạn bể Đông!

Kiều Loan:
Tát bể Đông, phải đan chiếc gầu sòng
bắt chúa Nguyễn chui vào nằm đánh trống
Tung lên gió lại thành anh Chiêu Thống
Chết vì trong tay áo có đàn ong!
Vợ chồng tôi cứ tát mãi bể Đông
Chồng tôi ngã, tôi cười như sóng vỗ
Chiều hôm ấy tôi say sưa quá độ
Nghĩ cũng thương bà công chúa Ngọc Hân
Đi lấy vua, uổng phí cả mùa xuân!

Ông già:
Than ôi, mặt đất chông chênh
Không dung hồn vĩ đại
Mộng nghiêng trời, dân ta chưa kịp hái
Thì ngọn gió hiu hiu làm đổ vỡ tan tành
Từ rừng xanh, từ núi đỏ, từ viễn phố, từ cô thôn
Những tiếng sáo bâng khuâng chiều lại chiều véo von
Từ lều mưa, từ quán gió, từ gác tía, từ lầu son
Có những người điên nào cười thảm, khóc ròn
Phơ phơ râu tóc mà như tuyết
Ngày tháng vu vơ mà trăng mờ héo hon
áo bụi quần sương càng ưu phiền tuế nguyệt
Nửa giấc chiêm bao đành gậy trúc hao mòn
Mời cô nương cùng ta vào bệ kiến
Xin nhà vua đủ trăm vò rượu ngon
Uống thật say rồi lên đỉnh Tây Sơn
khuân đá tảng ném bừa vào đế khuyết.

Kiều Loan:
Thưa lão trượng, cửa thành đều đóng hết
Cụ đứng đây xem cháu lên cung giăng
Nội đêm nay cháu sẽ giết cô Hằng
Lôi chú Cuội xuống trần cho uống rượu.

Ông già:
Phải, có ba thứ không bao giờ chết:
Điên cuồng pha rượu chắt thành thơ
Ngày mai thiên hạ tàn đi cả
Giữa ngã ba đường tôi với cô.

Kiều Loan:
Cụ quá say, nhưng không say vì rượu
Cụ là ai?

Ông già:
Nước mắt hoen trên đế nghiệp Tây Sơn
Mưa tầm tã trên nấm mồ Nguyễn Huệ.

Kiều Loan:
Nguyễn Huệ?

Ông già:
Người chuyển rung bốn bể
Thương nước, dựng lên áo vải cờ đào
Đôi mắt người sáng rực hai vì sao
Cứu dân tộc khỏi nanh hùm vuốt sói
Quả ngọt hoa thơm cho người nghèo đói
Tiếng nhạc lời ca cho khắp dân lành.

Kiều Loan (khoe áo):
Áo cháu dệt đây với mộng tuổi xanh
Khi biên thuỳ tan bóng giặc Mãn Thanh
Tiếng khung cửi nhịp tiếng Người bầu bạn
Giọng của Người, giọng chuông đồng sang sảng
Tiếng hô quân ngoài ba dặm vang lừ