Đoạn 4

Người què (trông theo):
Xin mời cô nương cứ đi ngủ trước
Chí khí can trường rồi cũng thành ma!

Ông già:
Nào, thử nghe túc hạ nói ba hoa
Còn gì nữa? - Người thảnh thơi như thế
Lại lên giọng kẻ giang hồ bốn bể
Sao hai chân, què một đã bao lâu?

Người què:
Thời trẻ trung, tôi xách kiếm theo hầu
Ông Nguyễn Huệ từ Nam ra xứ Bắc...
Ông già (kinh ngạc và vui mừng):
Ồ! Túc hạ cũng đã từng đánh giặc?

Người què:
Tôi đã từng trông những trận ghê hồn
Rạch Gầm, Gia Định, Thuận Hoá, Quy Nhơn
Nhất là trận Đống Đa năm Kỷ Dậu
Cả trời đất đã biến thành bể máu
Quanh mình tôi, đầu giặc rụng như mưa
Tiếng chuông rền, ngựa hí, tiếng reo hò
Hoà một điệu thảm sầu, thần kinh, quỷ khốc
Tôi tưởng mình vừa sa vào địa ngục
Chợt trông lên: đôi mắt Bắc Bình vương
Loè lửa xanh, tôi vội vã vung gươm
Răng nghiến chặt mà say sưa chém giết

Ông già:
Gươm Quang Trung kiêu hãnh biết bao nhiêu
Đã chém năm danh tướng của Thanh triều

Người què:
Trận Đống Đa thật vô cùng khốc liệt
Giặc tan hoang xô chạy gãy phù kiều
Khắp sông Hồng vang dậy tiếng người kêu
Nước đỏ thẫm, nghẹn dòng không chảy nữa
Thành Thăng Long năm ngày chưa tắt lửa
Xác giặc phơi đầy Kẻ Chợ đến biên cương
Cờ nêu cao chiến thắng đỏ chiêu dương
Mà rút lại cũng vẫn là giấc mộng!

Ông già:
Túc hạ què khi đánh trận Đống Đa?

Người què:
Tôi đuổi giặc, bất ngờ sa hố rộng
Ngã gãy chân, thành một kẻ bỏ đi
Vua đền công tôi chẳng biết làm gì
Việc ăn ngủ cũng chỉ là giấc mộng
(Cười lớn)

Ông già:
Vào nhà giam như đến nước cờ thua
Ngẫm chuyện đời sao túc hạ vẫn bông đùa?

Người què:
Vua ở ngôi ba bốn năm lồng lộng
Rồi một chiều nhắm mắt bỏ non sông
Mấy mươi nàng cung nữ lệ ròng ròng
Dựng nhà lá bên mồ thề giữ tiết
Đến bây giờ đã lấy chồng gần hết!
(Cười ngặt nghẽo)
Vị Đông Cung thái tử nối ngôi cha
Còn trẻ thơ, nào hiểu việc quốc gia
Giao gánh nặng cho quyền thần hiểm độc
Tham lợi danh, chém giết nhiều, dân không phục
Các nhân tài lần lượt bỏ ra đi
Mớ bòng bòng chẳng biết gỡ bằng gì
Đức Nhị thế nhà Tần ôm mặt khóc!

Ông già:
Là cận thần, chắc túc hạ biết nhiều
về những ngày thê thảm của Tây triều?

Người què:
Phải, sự nghiệp anh hùng đến hồi tàn cuộc
Thì có người thuận gió, giả thù xưa
Một lòng trung, danh tướng ngã theo cờ
Đạo tàn binh vẫn coi thường sinh tử
Các phiên trấn đã thiếu người phòng giữ
Trong mười hôm thất thủ nốt kinh thành
Chân không giày, vua chạy lên rừng xanh
Hoàng thái hậu đành cầm gươm đâm cổ
Các vương phi mỗi người ngồi một chỗ
Dăng áo hồng che mặt khóc thành mưa
Còn các quan, có kẻ chạy theo vua
Cũng có kẻ ra hàng cầu phú quý

Ông già:
Nhưng cớ sao túc hạ chẳng theo vua
lại chịu vào nằm bẹp chốn lao tù?

Người què:
Tôi què chân, không cách gì bay bổng
Để người ta đưa đến chỗ này đây
Ba năm tròn, ngần ấy sự đổi thay
Đời diễn mãi một tấn tuồng giả dối
Trong nhà giam nghe lòng người biến đổi
Nhớ công cha nghĩa mẹ thuở đầu xanh
Đã trót nửa đời theo đuổi hư danh
Việc đợi chết cũng lại là giấc mộng!
(Người Què cười to quá. Quản ngục mở cửa vào)