Liệt nữ Lý Tam hành 烈女李三行 • Bài hành liệt nữ Lý Tam

烈女李三行
Liệt nữ Lý Tam hành
Bài hành liệt nữ Lý Tam

大海何漫漫，
Đại hải hà man man,
Biển cả sao mênh mông

千年不能移。
Thiên niên bất năng di.
Nghìn năm không hề thay đổi

泰山自言高，
Thái sơn tự ngôn cao,
Thái Sơn tự cho là cao

精衛銜石飛。
Tinh vệ hàm thạch phi.
Chim tinh vệ ngậm đá bay

朝見精衛飛，
Triêu kiến tinh vệ phi,
Buổi sáng thấy chim tinh vệ bay

暮見精衛飛。
Mộ kiến tinh vệ phi.
Buổi chiều thấy chim tinh vệ bay

吐血填作塸，
Thổ huyết điền tác âu,
Máu nôn ra lấp thành đống cát

一旦成路蹊。
Nhất đán thành lộ hề.
Một sớm đã thành đường

豈惟成路蹊，
Khởi duy thành lộ hề,
Há đâu chỉ thành đường

崔嵬復崔嵬。
Tồi ngôi phục tồi ngôi.
Mà thành cao vời lại cao vời

女面潔如玉，
Nữ diện khiết như ngọc,
Mặt cô gái trong sáng như ngọc

女身濯如脂。
Nữ thân trạc như chi.
Làn da như thoa phấn

十四頗有餘，
Thập tứ phả hữu dư,
Năm ngoài tuổi mười bốn

十五十六時。
Thập ngũ thập lục thì.
Rồi đến năm mười lăm mười sáu

婀娜環春風，
A na hoàn xuân phong,
Đôi vòng đeo yểu điệu trước gió xuân

明月初徘徊。
Minh nguyệt sơ bồi hồi.
Trăng sáng cũng sững sờ trước cô

門中姊與姑，
Môn trung tỷ dữ cô,
Chị em cô bác trong nhà

鄰舍雜姥嫠。
Lân xá tạp mụ ly.
Kể cả làng xóm có nhiều bà goá

人笑女無聲，
Nhân tiếu nữ vô thanh,
Người khác cười cô gái lặng thinh

人歡女長啼。
Nhân hoan nữ trường đề.
Người khác vui cô gái khóc hoài

夕夕通夕夕，
Tịch tịch thông tịch tịch,
Chiều chiều lại chiều chiều

皴痛不得治。
Thuân thống bất đắc trị.
Vết đau không thể chữa

有似食火鯁，
Hữu tự thực hoả cánh,
Tựa như ăn hóc xương

禍喉連脅臍。
Hoạ hầu liên hiếp tề.
Hầu đau lan xuống hông bụng

阿母喚不應，
A mẫu hoán bất ứng,
Mẹ gọi cũng không thưa

步出中間閨。
Bộ xuất trung gian khuê.
Cô bước ra gian giữa

女身亦非狂，
Nữ thân diệc phi cuồng,
Người cô gái không điên

女心亦非癡。
Nữ tâm diệc phi si.
Lòng cô gái cũng không ngây

向母問阿爺，
Hướng mẫu vấn a da,
Cô hỏi mẹ về cha

阿爺誰所屍？
A da thuỳ sở thi?
Cha bị kẻ nào giết?

昨日門前望，
Tạc nhật môn tiền vọng,
Hôm qua đứng trước cửa

裂眼寧忍窺！
Liệt nhãn ninh nhẫn khuy!
Nhìn đến nỗi rách mắt ra

爺仇意妍妍，
Da cừu ý nghiên nghiên,
Kẻ giết cha vẻ dương dương tự đắc

走馬東西街。
Tẩu mã đông tây nhai.
Phóng ngựa trên đường từ đông sang tây

我無白楊刃，
Ngã vô bạch dương nhận,
Ta không có dao găm bạch dương

鍛作雙虹霓。
Đoàn tác song hồng nghê.
Để luyện thành dao sáng loé

磨我削葵刀，
Ma ngã tước quỳ đao,
Ta mài dao tước quỳ

三寸久在懷。
Tam thốn cửu tại hoài.
Ba tấc giấu trong lòng đã lâu

一心愿與仇，
Nhất tâm nguyện dữ cừu,
Chỉ có một tâm nguyện là máu thịt

血肉相齏臡。
Huyết nhục tương tê nê.
Cùng nát ra cùng với kẻ thù

仇人何陸梁，
Cừu nhân hà lục lương,
Kẻ thù sao mà hùng dũng

挾隊健如犛。
Hiệp đội kiện như li.
Thành tốp khoẻ như trâu

前者為飢狼，
Tiền giả vi cơ lang,
Thằng đi trước như sói đói

後者為怒豺。
Hậu giả vi nộ sài.
Thằng đi sau như sài dữ

小雀抵黃鷂，
Tiểu tước để hoàng diêu,
Chim sẻ chống lại diều hâu

徒恐哺作糜。
Đồ khủng bộ tác mi.
Sợ bị nó nhai nhỏ

大聲呼縣官，
Đại thanh hô huyện quan,
Lớn tiếng hô quan huyện

縣官正聾蚩。
Huyện quan chính lung si.
Quan huyện như điếc như ngây

宛轉太守府，
Uyển chuyển thái thú phủ,
Chuyển lên quan thái thú

再三中丞司。
Tái tam trung thừa ty.
Chuyển đi chuyển lại sang quan tuần

堂皇信威嚴，
Đường hoàng tín uy nghiêm,
Bệ vệ tin là nghiêm lắm

隸卒森柴崖。
Lệ tốt sâm sài nhai.
Lính lệ đứng trông sao dữ tợn

安知坐中間，
An tri toạ trung gian,
Biết đâu các vị ngồi đó

一一梗與泥。
Nhất nhất cánh dữ nê.
Cứ trơ như tượng gỗ tượng đất

何由腐地骨，
Hà do hủ địa cốt,
Làm thế nào đây, nắm xương dưới đất

骨笑回牙欸。
Cốt tiếu hồi nha ai.
Nghiến răng để báo thù

孤小不識事，
Cô tiểu bất thức sự,
Mồ côi nhỏ bé không biết việc

聞人說京師。
Văn nhân thuyết kinh sư.
Nghe người ta nói ở kinh sư

京師多貴官，
Kinh sư đa quý quan,
Nơi đó có nhiều quan to

列坐省與臺。
Liệt toạ tỉnh dữ đài.
Ngồi ở nơi tỉnh và đài

頭上鐵柱冠，
Đầu thượng thiết trụ quan,
Đầu đội mũ thiết trụ

獬豸當胸棲。
Hải trãi đương hung thê.
Có hình thú hải trãi ở bụng

獬豸角岳岳，
Hải trãi giác nhạc nhạc,
Sừng hải trãi nhọn

多望能矜哀。
Đa vọng năng căng ai.
Rất mong được thương tình

局我頭上髮，
Cục ngã đầu thượng phát,
Búi tóc gọn lên

縫我當躬衣。
Phùng ngã đương cung y.
May áo bó sát người

手中何所將，
Thủ trung hà sở tương,
Trong tay cầm cái gì

血帛斑斕絲。
Huyết bạch ban lan ty.
Mảnh lụa in ngấn máu

帛上何所書，
Bạch thượng hà sở thư,
Viết trên lụa cái gì

繁霜慘濛埋。
Phồn sương thảm mông mai.
Lên trên mảnh lụa thảm lờ mờ

細軀誠艱難，
Tế khu thành gian nan,
Tấm thân nhỏ bé vất vả

要當自防支。
Yếu đương tự phòng chi.
Cần phải tự giữ gìn

女弱母所憐，
Nữ nhược mẫu sở lân,
Mẹ thương con gái yếu đuối

請母毋攀持。
Thỉnh mẫu vô phan trì.
Con xin mẹ đừng ngăn trở

今便辭母去，
Kim tiện từ mẫu khứ,
Bây giờ con xin từ biệt mẹ để đi

出門去如遺。
Xuất môn khứ như di.
Ra khỏi cửa đi thẳng

是月仲冬節，
Thị nguyệt trọng đông tiết,
Nay là thời tiết tháng một

殺氣爭驕排。
Sát khí tranh kiêu bài.
Trời lạnh lắm

層冰塞黃河，
Tằng băng tắc Hoàng Hà,
Mặt băng cứng Hoàng Hà

急霰穿毛錐。
Cấp tản xuyên mao chuỳ.
Hạt tuyết như đâm vào da

大風箕天翻，
Đại phong ky thiên phiên,
Gió lớn cuốn ngang trời

行人色成灰。
Hành nhân sắc thành khôi.
Mặt người đi xạm lại

夜黑不見掌，
Dạ hắc bất kiến chưởng,
Đêm tối không trông thấy bàn tay

深林抱枯枝。
Thâm lâm bão khô chi.
Ôm cành khô ở rừng sâu

三更叫鴚鵝，
Tam canh khiếu ca nga,
Canh ba nghe nhạn kêu

四更嗥狐狸。
Tứ canh hào hồ ly.
Canh tư cáo mèo gào

五更道上行，
Ngũ canh đạo thượng hành,
Canh năm bước trên đường

躑躅增羸飢。
Trịch trục tăng luy ky.
Bước đi tăng mệt đói

舉頭望長安，
Cử đầu vọng trường an,
Ngước mặt nhìn Trường An

盤盤鳳凰陴。
Bàn bàn phượng hoàng tỳ.
Trông thấy hàng răng cửa trường thành

下著十二門，
Hạ trước thập nhị môn,
Đi qua mười hai cửa

通洞縱橫開。
Thông động tung hoành khai.
Thông đến nơi đường ngang lối dọc

持我帛上書，
Trì ngã bạch thượng thư,
Tay cầm mảnh lụa lời kêu

鬻我囊中袿。
Dục ngã nang trung khuê.
Mặc thêm áo lấy từ trong túi

跪伏御史府，
Quỵ phục ngự sử phủ,
Quỳ phục trước phủ ngự sứ

廷尉三重墀。
Đình uý tam trùng trì.
Đình uý ba bậc thềm

尚書幾峨峨，
Thượng thư kỷ nga nga,
Thượng thư cao lớn đoan trang

峩峩唱騶歸。
Nga nga xướng sô quy.
Đi ra có lính thét đường

頭上鐵柱冠，
Đầu thượng thiết trụ quan,
Đầu đội mũ thiết trụ

獬廌當胸棲。
Giải trãi đương hung thê.
Có hình hải trãi trước bụng

獬廌即無角，
Giải trãi tức vô giác,
Hải trãi dù cho không có sừng

豈與群羊齊！
Khởi dữ quần dương tề!
Há đâu ngang với bầy dê!

李女倚柱嘯，
Lý nữ ỷ trụ khiếu,
Lý nữ tựa vào cột kêu to

白日凋精輝。
Bạch nhật điêu tinh huy.
Ánh sáng mặt trời nhạt

結怨彌中霄，
Kết oán di trung tiêu,
Nỗi oan kết lại bốc tận trời

中霄盛辛悲。
Trung tiêu thịnh tân bi.
Trời rộng lòng thương

有地可摶摶，
Hữu địa khả đoàn đoàn,
Có đất tròn tròn

有天可垂垂。
Hữu thiên khả thuỳ thuỳ.
Có trời xa xa

高城不為崩，
Cao thành bất vi băng,
Thành cao không sạt

高陵不為陀。
Cao lăng bất vi đà.
Gò cao không bằng

為遣明府來，
Vị khiển minh phủ lai,
Vì việc này phái minh phủ đến

明府來何遲。
Minh phủ lai hà trì.
Minh phủ đến sao chậm

長跪向明府，
Trường quỵ hướng minh phủ,
Quỳ phục trước minh phủ

淚落江東馳。
Lệ lạc giang đông trì.
Nước mắt rơi, nước sông cuốn về đông

『女今千里還，
“Nữ kim thiên lý hoàn,
“Con từ nghìn dặm đến đây

女憂終身罹。
Nữ ưu chung thân ly.
Đời con mang nỗi buồn

女誠不敢紿，
Nữ thành bất cảm đãi,
Con không giám nói sai

愿官無見疑。
Nguyện quan vô kiến nghi.
Xin quan đừng ngờ

父冤信沈沈，
Phụ oan tín trầm trầm,
Nỗi oan của cha nặng lắm

沈沈痛無期。
Trầm trầm thống vô kỳ.
Oan nặng đau cùng

一日但能爾，
Nhất nhật đãn năng nhĩ,
Một mai có thể giải được

井底生朝曦。
Tỉnh để sinh triêu hy.
Như đáy giếng rọi ánh ban mai

死父地下笑，
Tử phụ địa hạ tiếu,
Cha dưới suối vàng mỉm cười

生仇市中刲。
Sinh cừu thị trung khuê.
Kẻ thù con sống phải băm ngoài chợ

顧此弱賤軀，
Cố thử nhược tiện khu,
Xin quan thương con hèn yếu

甘從釜羹炊。』
Cam tòng phủ canh xuy.”
Xin được theo để hầu cơm nước”

語中難成聲，
Ngữ trung nan thành thanh,
Tiếng nói không nên lời

聲如繫庖麋。
Thanh như hệ bào my.
Nghe như hươu hoẵng buộc ở bếp

明府大嗟嘆，
Minh phủ đại ta thán,
Minh phủ thở than

嗟嘆仍歔欷。
Ta thán nhưng hư hy.
Thở xong lại sụt sùi

『翻翻洞庭波，
“Phiên phiên Động Đình ba,
“Sóng Động Đình lớp lớp

洞庭非淵洄。
Động Đình phi uyên hồi.
Động đình nước không quanh co uốn lượn

嶄嶄邛崍阪，
Tiệm tiệm Cùng Lai bản,
Cùng Lai Bản cao cao

九折無險巇。
Cửu chiết vô hiểm hy.
Chin khúc lượn cũng không hiểm nguy

我今為汝屍，
Ngã kim vị nhữ thi,
Ta nay làm chủ chung

汝去行得知。』
Nhữ khứ hành đắc tri.”
Ngươi về báo cho mọi người hay”

爺仇意妍妍，
Da cừu ý nghiên nghiên,
Mối thù cha sâu nặng

舉家忽驚摧。
Cử gia hốt kinh tồi.
Cả nhà bỗng lấy làm lạ

勢似宿疹發，
Thế tự túc chẩn phát,
Thế như bệnh mới phát

驟劇無由醫。
Sậu kịch vô do y.
Vụt đến không thể chữa chạy

同時惡少年，
Đồng thời ác thiếu niên,
Cùng lúc bọn người xấu

驅至如連雞。
Khu chí như liên kê.
Lùa đến trói như gà

銀鐺押領頭，
Ngân đang áp lĩnh đầu,
Còng sáng khoá chùm sỏ

畢命填牢狴。
Tất mệnh điền lao bệ.
Tất thảy cho vào lao

有馬空馬鞍，
Hữu mã không mã yên,
Có ngựa không có yên

永別街西馗。
Vĩnh biệt nhai tây quỳ.
Đường mé Tây xa mãi

叩頭謝明府，
Khấu đầu tạ minh phủ,
Cúi đầu tạ minh phủ

搦骨難相貽。
Nạch cốt nan tương di.
Biết lấy gì tạ ơn

昔為羝乳兒，
Tích vi đê nhũ nhi,
Trước lấy sữa dê đực

今為箭還靫。
Kim vi tiễn hoàn xoa.
Nay tên quay về túi

遙遙望我裏，
Dao dao vọng ngã lý,
Làng cô gái xa xa

我屋荒菎萊。
Ngã ốc hoang côn lai.
Nhà cô gái hoang vắng

寡母倚門唏，
Quả mẫu ỷ môn hy,
Mẹ goá tựa cửa thở than

唏子杞梁妻。
Hy tử Kỷ Lương thê.
Thở than như vợ Kỷ Lương

女去母啖柏，
Nữ khứ mẫu đạm bách,
Con gái đi mẹ nuốt bách

啖柏今成飴。
Đạm bách kim thành di.
Nuốt bách nay thành đường

雖則今成飴，
Tuy tắc kim thành di,
Tuy rằng nay thành đường

母悲轉難裁。
Mẫu bi chuyển nan tài.
Nỗi buồn mẹ khó chữa

女顏昔如玉，
Nữ nhan tích như ngọc,
Trước đây mặt cô gái như ngọc

女髮何祁祁。
Nữ phát hà kỳ kỳ.
Tóc cô gái mượt sao

女口含朱丹，
Nữ khẩu hàm chu đan,
Miệng cô ngậm son

女手垂春荑。
Nữ thủ thuỳ xuân di.
Ngón tay như mầm cây

哭泣親塵沙，
Khốc khấp thân trần sa,
Khóc nhiều mặt lấm lem

面目餘瘢劙。
Diện mục dư ban ly.
Da sần sùi

宛宛閨中存，
Uyển uyển khuê trung tồn,
Héo hon sống trong phòng

黧疾疑疾羆。
Lê tật nghi tật bi.
Đen gầy ngỡ là gấu ốm

姑姊看女來，
Cô tỷ khán nữ lai,
Bà con cô bác đến thăm

簪笄不及施。
Trâm kê bất cập thi.
Cô không kịp trâm cài lược dắt

鄰姥看女來，
Lân mụ khán nữ lai,
Các bà hàng xóm đến thăm

左右相呼攜。
Tả hữu tương hô huề.
Vây gọi xung quanh cô

各各自流涕，
Các các tự lưu thế,
Thảy đều thưởng cảm

一尺紛漣洏。
Nhất xích phân liên nhi.
Nước mắt ngắn nước mắt dài

鄰姥少別去，
Lân mụ thiểu biệt khứ,
Một lát sau bà hàng xóm về hết

媒媼從容來。
Môi ảo thung dung lai.
Bước đi khoan thai của bà mối đến

三請得見女，
Tam thỉnh đắc kiến nữ,
Xin mãi mới được gặp cô

殷勤致言辭。
Ân cần trí ngôn từ.
Với những lời rất ân cần

公子縣南居，
Công tử huyện nam cư,
Công tử ở phía nam huyện

端正無匹齊。
Đoan chính vô thất tề.
Đứng đắn không ai bằng

金銀列兩廂，
Kim ngân liệt lưỡng sương,
Vàng bạc đầy hai hòm

縴紈不勝披。
Khiên hoàn bất thăng phi.
Lụa mịn mặc không hết

身當作官人，
Thân đương tác quan nhân,
Hẳn sẽ làm quan

華榮炳房幃。
Hoa vinh bính phòng vi.
Vinh hoa rỡ nhà cửa

頗欲得賢女，
Phả dục đắc hiền nữ,
Muốn kén bậc hiền nữ

賢女勝姜姬。
Hiền nữ thắng Khương ky.
Hiền nữ hơn cả Khương Ky

回面答媒媼，
Hồi diện đáp môi ảo,
Quay lại đáp bà mối

身實寒且微。
Thân thực hàn thả vi.
Thân tôi vốn hàm vi

無弟無長兄，
Vô đệ vô trưởng huynh,
Không anh trên em dưới

老母心偎依。
Lão mẫu tâm ôi y.
Nơi nương tựa của mẹ già

所愿事力作，
Sở nguyện sự lực tác,
Chỉ mong làm được nhiều việc

澀指縫裙鞵。
Sáp chỉ phùng quần hài.
Khâu giày rồi may vá

安得隨他人，
An đắc tuỳ tha nhân,
Sao được theo người khác

乖違母恩慈！
Quai vi mẫu ân từ!
Bỏ mặc ơn mẹ hiền

母年風中燈，
Mẫu niên phong trung đăng,
Tuổi mẹ như đèn trước gió

女命霜中葵。
Nữ mệnh sương trung quỳ.
Mạng sống của cô gái như rau quỳ dưới sương

須臾母大病，
Tu du mẫu đại bệnh,
Bỗng mẹ sinh ốm nặng

死父相尋追。
Tử phụ tương tầm truy.
Người cha chết đến tìm

棺槨安當中，
Quan quách an đương trung,
Giữa nhà đặt quan quách

起墳遂成堆。
Khởi phần toại thành đôi.
Cồn đất dắp mộ cao

一一營事訖，
Nhất nhất doanh sự ngật,
Công việc xong tất cả

姑姊可前來。
Cô tỷ khả tiền lai.
Mồi cô bác đến đây

為我喚長老，
Vị ngã hoán trưởng lão,
Mời cho tôi bậc già cả

長老升堂階。
Trưởng lão thăng đường giai.
Bô lão bước lên thềm

為我召鄉鄰，
Vị ngã triệu hương lân,
Mời cho tôi hàng xóm

鄉鄰麋如圍。
Hương lân my như vi.
Hàng xóm dến vòng trong vòng ngoài

十歲隨爺娘，
Thập tuế tuỳ da nương,
Mười tuổi theo cha mẹ

幼小惟癡孩。
Ấu tiểu duy si hài.
Trẻ con còn ngây ngô

十五銜沈冤，
Thập ngũ hàm trầm oan,
Mười năm mang mối thù

灌鼻承醇醯。
Quán tỵ thừa thuần hề.
Như rót cồn dấm vào mũi

二十行報仇，
Nhị thập hành báo cừu,
Hai mươi quyết báo thù

報仇苦且危。
Báo cừu khổ thả nguy.
Báo thù khổ lại nguy

三年走大梁，
Tam niên tẩu Đại Lương,
Ba năm tìm đến Đại Lương

赵北燕南陲。
Triệu bắc Yên nam thuỳ.
Đến tận miền bắc Triệu nam Yên

女行本無伴，
Nữ hành bản vô bạn,
Cô gái đi một mình

女止亦有規。
Nữ chỉ diệc hữu quy.
Cô dừng lại theo cách thức

皎皎月光明，
Hạo hạo nguyệt quang minh,
Ánh trăng soi vằng vặc

不墮濁水湄。
Bất đoạ trọc thuỷ my.
Không rơi vào bờ nước bẩn

斑斑錦翼兒，
Ban ban cẩm dực nhi,
Cánh chim trĩ lốm đốm hoa gấm

耿死安能翳。
Cảnh tử an năng ế!
Dẫu chết cũng không vương vào lưới

自此旋入房，
Tự thử toàn nhập phòng,
Từ đó cô vào phòng

重闔雙雙扉。
Trùng hạp song song phi.
Khép chặt hai cánh cửa

朱繩八九尺，
Chu thằng bát cửu xích,
Thừng son tám chín thước

掛向梁間頹。
Quải hướng lương gian đồi.
Trao ngược lên trên xà

鮮鮮桂華樹，
Tiên tiên quế hoa thụ,
Cây hoa quế tươi tắn

華好葉何奇。
Hoa hảo diệp hà kỳ.
Hoa đẹp lá lạ sao

葳蕤揚芳馨，
Uy nhuy dương phương hinh,
Xanh tươi hoa bay ngát

生在空山隈。
Sinh tại không sơn ôi.
Mọc nơi eo núi vắng

烈火燒昆岡，
Liệt hoả thiêu côn cương,
Lửa mạnh đốt gò cao

三日焰未衰。
Tam nhật diệm vị suy.
Ba ngày ngọn lửa kông giảm

大石屋言言，
Đại thạch ốc ngôn ngôn,
Đá lớn cao sừng sững

小石當連車。
Tiểu thạch đương liên xa.
Đá nhỏ nối liền nhau

蕭芝泣蕙草，
Tiêu chi khấp huệ thảo,
Cỏ huệ khóc tiêu chi

萬族合一煤。
Vạn tộc hợp nhất môi.
Muôn giống chung một mầu đen

燒出白玉姿，
Thiêu xuất bạch ngọc tư,
Cháy hiện vẻ ngọc trắng

皎雪寒皚皚。
Hạo tuyết hàn ngai ngai.
Tuyết trắng rét căm căm

玉以為女墳，
Ngọc dĩ vi nữ phần,
Ngọc làm mồ cô gái

將桂墳上栽。
Tương quế phần thượng tài.
Trồng cây quế lên trên

夜有大星辰，
Dạ hữu đại tinh thần,
Đêm có ngôi sao lớn

其光何離離。
Kỳ quang hà ly ly.
Ánh sáng hắt soi rọi

錯落桂樹下，
Thác lạc quế thụ hạ,
Thấu tận dưới cây quế

千年照容徽。
Thiên niên chiếu dung huy.
Nghin năm chiếu vẻ ngời