Đề Ba Mông động 題巴蒙洞 • Đề động Ba Mông

Bài này nằm trong số 4 bài thơ của chủ tịch Hồ Chí Minh được nhà nghiên cứu Lê Xuân Đức công bố năm 2013. Bài thơ viết năm 1941 đề trên vách động Ba Mông ở huyện Tĩnh Tây, tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc, trong thời gian Bác lưu lại đây 2 tháng trước khi về Cao Bằng trực tiếp lãnh đạo Cách mạng. Trong thời gian này, Bác thường trú tại nhà hai ông Từ Vĩ Tam 徐偉三 và Vương Tích Cơ 王錫機. Do hương cảnh Quốc dân Đảng hay đến thôn lục soát, bắt người nên để đảm bảo an toàn cho Bác, cách thôn Ba Mông hơn 1km có núi Phong Nham, trong núi có một động đá không rộng, không sâu lắm, rất ít người biết, Từ Vĩ Tam và Vương Tích Cơ đưa Bác vào ở trong động này và được một người trong thôn là ông Hoàng Tài Hán 黃才漢 cùng ở để chăm sóc Bác và giữ mối liên lạc với bên ngoài. Theo lời kể của ông Hoàng Tài Hán, ngoài việc dùng vôi nước viết lên vách đá những câu chữ Hán như “Kết nghĩa đệ huynh, đại gia nhất điều tâm” (Kết nghĩa anh em, mọi người đồng lòng), “Thực hành tân sinh hoạt, hoàn ngã cựu sơn hà” (Thực hành đời sống mới, trả lại non sông cũ cho ta), Bác còn dùng than viết bài thơ này. Động này ở Trung Quốc còn được gọi là động Hồ Chí Minh. Bài thơ được phát hiện ở Trung Quốc năm 1997, không có tiêu đề, tiêu đề ở đây do người gửi tạm đặt. Hai câu đầu ám chỉ ánh sáng của cách mạng soi rọi dẫn đường, hai câu sau ý nói cách mạng còn nhiều khó khăn và thân mình phiêu bạc.