Chưa có đánh giá nào
3 bài trả lời: 3 bản dịch

Một số bài cùng tác giả

Đăng bởi demmuadong vào 01/11/2006 19:08

Inferno: Canto XXVI

Godi, Fiorenza, poi che se' sì grande,
che per mare e per terra batti l'ali,
e per lo 'nferno tuo nome si spande!

Tra li ladron trovai cinque cotali
tuoi cittadini onde mi ven vergogna,
e tu in grande orranza non ne sali.

Ma se presso al mattin del ver si sogna,
tu sentirai di qua da picciol tempo
di quel che Prato, non ch'altri, t'agogna.

E se già fosse, non saria per tempo.
Così foss'ei, da che pur esser dee!
ché più mi graverà, com'più m'attempo.

Noi ci partimmo, e su per le scalee
che n'avea fatto iborni a scender pria,
rimontò 'l duca mio e trasse mee;

e proseguendo la solinga via,
tra le schegge e tra ' rocchi de lo scoglio
lo piè sanza la man non si spedia.

Allor mi dolsi, e ora mi ridoglio
quando drizzo la mente a ciò ch'io vidi,
e più lo 'ngegno affreno ch'i' non soglio,

perché non corra che virtù nol guidi;
sì che, se stella bona o miglior cosa
m'ha dato 'l ben, ch'io stessi nol m'invidi.

Quante 'l villan ch'al poggio si riposa,
nel tempo che colui che 'l mondo schiara
la faccia sua a noi tien meno ascosa,

come la mosca cede alla zanzara,
vede lucciole giù per la vallea,
forse colà dov'e' vendemmia e ara:

di tante fiamme tutta risplendea
l'ottava bolgia, sì com'io m'accorsi
tosto che fui là 've 'l fondo parea.

E qual colui che si vengiò con li orsi
vide 'l carro d'Elia al dipartire,
quando i cavalli al cielo erti levorsi,

che nol potea sì con li occhi seguire,
ch'el vedesse altro che la fiamma sola,
sì come nuvoletta, in sù salire:

tal si move ciascuna per la gola
del fosso, ché nessuna mostra 'l furto,
e ogne fiamma un peccatore invola.

Io stava sovra 'l ponte a veder surto,
sì che s'io non avessi un ronchion preso,
caduto sarei giù sanz'esser urto.

E 'l duca che mi vide tanto atteso,
disse: «Dentro dai fuochi son li spirti;
catun si fascia di quel ch'elli è inceso».

«Maestro mio», rispuos'io, «per udirti
son io più certo; ma già m'era avviso
che così fosse, e già voleva dirti:

chi è 'n quel foco che vien sì diviso
di sopra, che par surger de la pira
dov'Eteòcle col fratel fu miso?».

Rispuose a me: «Là dentro si martira
Ulisse e Diomede, e così insieme
a la vendetta vanno come a l'ira;

e dentro da la lor fiamma si geme
l'agguato del caval che fé la porta
onde uscì de' Romani il gentil seme.

Piangevisi entro l'arte per che, morta,
Deidamìa ancor si duol d'Achille,
e del Palladio pena vi si porta».

«S'ei posson dentro da quelle faville
parlar», diss'io, «maestro, assai ten priego
e ripriego, che 'l priego vaglia mille,

che non mi facci de l'attender niego
fin che la fiamma cornuta qua vegna;
vedi che del disio ver' lei mi piego!».

Ed elli a me: «La tua preghiera è degna
di molta loda, e io però l'accetto;
ma fa che la tua lingua si sostegna.

Lascia parlare a me, ch'i' ho concetto
ciò che tu vuoi; ch'ei sarebbero schivi,
perch'e' fuor greci, forse del tuo detto».

Poi che la fiamma fu venuta quivi
dove parve al mio duca tempo e loco,
in questa forma lui parlare audivi:

«O voi che siete due dentro ad un foco,
s'io meritai di voi mentre ch'io vissi,
s'io meritai di voi assai o poco

quando nel mondo li alti versi scrissi,
non vi movete; ma l'un di voi dica
dove, per lui, perduto a morir gissi».

Lo maggior corno de la fiamma antica
cominciò a crollarsi mormorando
pur come quella cui vento affatica;

indi la cima qua e là menando,
come fosse la lingua che parlasse,
gittò voce di fuori, e disse: «Quando

mi diparti' da Circe, che sottrasse
me più d'un anno là presso a Gaeta,
prima che sì Enea la nomasse,

né dolcezza di figlio, né la pieta
del vecchio padre, né 'l debito amore
lo qual dovea Penelopé far lieta,

vincer potero dentro a me l'ardore
ch'i' ebbi a divenir del mondo esperto,
e de li vizi umani e del valore;

ma misi me per l'alto mare aperto
sol con un legno e con quella compagna
picciola da la qual non fui diserto.

L'un lito e l'altro vidi infin la Spagna,
fin nel Morrocco, e l'isola d'i Sardi,
e l'altre che quel mare intorno bagna.

Io e ' compagni eravam vecchi e tardi
quando venimmo a quella foce stretta
dov'Ercule segnò li suoi riguardi,

acciò che l'uom più oltre non si metta:
da la man destra mi lasciai Sibilia,
da l'altra già m'avea lasciata Setta.

"O frati", dissi "che per cento milia
perigli siete giunti a l'occidente,
a questa tanto picciola vigilia

d'i nostri sensi ch'è del rimanente,
non vogliate negar l'esperienza,
di retro al sol, del mondo sanza gente.

Considerate la vostra semenza:
fatti non foste a viver come bruti,
ma per seguir virtute e canoscenza".

Li miei compagni fec'io sì aguti,
con questa orazion picciola, al cammino,
che a pena poscia li avrei ritenuti;

e volta nostra poppa nel mattino,
de' remi facemmo ali al folle volo,
sempre acquistando dal lato mancino.

Tutte le stelle già de l'altro polo
vedea la notte e 'l nostro tanto basso,
che non surgea fuor del marin suolo.

Cinque volte racceso e tante casso
lo lume era di sotto da la luna,
poi che 'ntrati eravam ne l'alto passo,

quando n'apparve una montagna, bruna
per la distanza, e parvemi alta tanto
quanto veduta non avea alcuna.

Noi ci allegrammo, e tosto tornò in pianto,
ché de la nova terra un turbo nacque,
e percosse del legno il primo canto.

Tre volte il fé girar con tutte l'acque;
a la quarta levar la poppa in suso
e la prora ire in giù, com'altrui piacque,

infin che 'l mar fu sovra noi richiuso».

 

Xếp theo:

Trang trong tổng số 1 trang (3 bài trả lời)
[1]

Ảnh đại diện

Bản dịch của Nguyễn Văn Hoàn

Tầng Địa ngục thứ VIII. Ngục thứ tám: Những âm hồn bị bao trong lửa. Ulitse kể lại chuyến đi biển cuối cùng.

Hãy vui lên hỡi đô thành Firenze,
Tung cánh trên đất liền biển cả,
Danh tiếng vang truyền tận Âm cung!

Ở ngục bọn trộm cắp, ta đã gặp năm công dân của ngươi,
Điều đó khiến ta vô cùng hổ thẹn!
Còn ngươi, chắc cũng không lấy làm vinh dự lớn.

Người ta nói, những giấc mơ lúc gần sáng thường xác thực,
Ngươi sẽ học được ở đây chỉ sau một thời gian ngắn,
Điều bất hạnh mà Prato và nhiều kẻ khác mong cho ngươi.

Nếu việc ấy xảy ta, vì cũng không quá sớm,
Nó xảy ra vì tất phải xảy ra,
Càng cao tuổi ta càng cảm thấy đớn đau!

Chúng tôi lại đi, theo những bậc thang,
Mà chúng tôi đã chật vật đi xuống,
Bây giờ lai đi lên, thầy đẩy tôi sau lưng.

Chúng tôi đi trên đường hoang vắng,
Giữa những tảng đá và mỏm đá nhọn,
Nếu không có tay thì chân không thể di dời.

Tôi đã đau buồn và đến giờ vẫn đau buồn,
Khi nhớ lại những điều đã nhìn thấy,
Khác với lệ thường, chỉ muốn hãm đầu óc lại.

Để nó khỏi chạy lung tung, không có đạo lý dẫn đường,
Nếu số phận hay vận may thần thánh,
Ban cho năng khiếu đó mà tôi thèm muốn.

Như người nông phu nằm nghỉ trên đồi,
Trong thời khắc ngọn đèn Tạo hoá
Hiển hiện ra mà ẩn náu ít hơn.

Đó là lúc muỗi đến thay ruồi,
Và đom đóm lập loè trong thung lũng,
Nơi ban ngày người ta hái nho và cày ruộng.

Hàng nghìn ngọn lửa sáng rực ngục thứ tám,
Tôi đã phát hiện ra như vậy,
Khi tôi từ trên nhìn xuống đáy ngục.

Và như người được gấu rừng rửa hận,
Nhìn thấy xe của Elisa lúc lên đường,
Khi những con ngựa bay lên trời xanh.

Nhưng không thể rõi theo bằng mắt,
Không thấy gì khác hơn là một ánh lửa,
Bay lên cao như một làn mây nhẹ.

Cũng như thế, mỗi ngọn lửa dưới đáy ngục,
Đều chứa bên trong một tội nhân,
Nhưng không thể thấy gì trong đó.

Tôi lên đỉnh cầu để xem cho rõ,
Và nếu không bám chặt vào mỏm đá,
Thì tôi đã rơi tõm xuống vực sâu.

Thấy tôi nhìn xuống quá chăm chú,
Thầy tôi bảo: - "Bên trong ngọn lửa là những âm hồn,
Bị bao bọc và đang bị thiêu đốt".

- "Thưa thầy -  tôi đáp - nghe thầy nói,
Con vững tin hơn điều dự đoán,
Sự thể tất như thế, nhưng con muốn hỏi:

Kẻ nào trong đám lửa có ngọn tách làm hai?
Người ta sẽ bảo như ngày xưa
Ngọn lửa toé ra từ dàn thiêu anh em Etecle".

Người đáp: - "Trong đó Ulisse và Diomede đang thụ hình.
Xưa chúng cùng chung cơn thịnh nộ,
Nay cùng chung chịu cực hình.

Trong ngọn lửa chúng đang than khóc,
Về mưu con ngựa đã mở cửa thành,
Từ đó xuất hiện giống nòi La Mã cao quý.

Chúng than khóc về mẹo lừa đã giết chết Detamia,
Nàng vẫn vòn thương nhớ Akinle,
Chúng đền tội cả vụ trộm tượng thần ngày trước."

- "Thầy ơi, nếu ở trong lửa họ còn nói được,
Con khẩn cầu, xin khẩn cầu lần nữa,
Nghìn khẩn cầu trong một lời xin.

Thầy chớ ngăn con đợi ở đây,
Chờ ngọn lửa hai sừng tiến lại,
Thầy thấy đấy, vì ham muốn, con đang nghiêng mình về phía nó."

Thầy trả lời: - "Lời thỉnh cầu thật đáng khen,
Vì vậy ta sẵn lòng chấp thuận,
Nhưng con phải biết giữ mồm giữ miệng!

Cứ để một mình ta nói,
Ta đã hiểu điều con muốn hỏi,
Họ là người Hy Lạp, nên có thể họ ghét tiếng nói của con."

Khi ngọn lửa đã đến gần,
Và thầy tôi cho đã chọn đúng thời khắc, địa điểm,
Tôi nghe thấy thầy nói theo cung cách thế này:

- "Hỡi các anh là hai trong cùng một ngọn lửa,
Nếu lúc sinh thời tôi xứng đáng với các anh,
Xứng đáng với các anh, hoặc nhiều hoặc ít.

Khi tôi viết những lời thơ ca ngợi,
Các anh đừng bỏ đi; một người hãy cho tôi biết,
Ở đâu, các anh xả thân tìm đến cái chết?"

Tia cao nhất của ngọn lửa cổ sơ,
Bắt đầu lay động và nói thầm thì,
Như đang lung lay trước gió.

Ngọn lửa chao đi đảo lại,
Như một cái lưỡi đang nói,
Rồi một giọng nói thoát ra.

- "Sau khi ta rời Siecse.
Rồi náu lại hơn một năm gần Gaeta,
Trước khi Enea cho cái tên đó.

Cả sự dịu ngọt của đứa con trai,
Cả tình thương người cha già cả,
Cả tình yêu đem lại hạnh phúc cho nàng Penelope.

Đều không thắng nổi nhiệt tình trong ta,
Muốn trở thành người thông thạo thế giới,
Thông thạo cả những yếu hèn cùng bản lĩnh của con người.

Thế là ta xông ra muôn trùng biển cả,
Chỉ với một con tàu và một nhóm đồng đội,
Những chiến hữu không bao giờ bỏ rơi ta.

Ta đã thấy bến bờ bày bến bờ khác,
Đến tận Tây Ban Nha, Marốc và đảo Xacdi,
Cùng nhiều đảo khác mà biển cả bao quanh.

Các bạn đồng hành và ta đều thành già nua, chậm chạp,
Khi đã đến được eo biển chật hẹp,
Nơi xưa kia Echule trông hai cột báo hiệu,

Để cảnh cáo mọi người chớ có vượt qua.
Về bêm phải, ta đã bỏ lại Xibilia,
Về bên trái, ta vượt qua Xetta".

Ta nói: - "Hỡi anh em, qua trăm ngàn nguy khốn,
Chúng ta đã đến được phương Tây,
Nay chỉ còn một chặng đường ngắn.

Theo hướng đi của chúng ta, đó là chặng còn lại,
Đừng từ bỏ kinh nghiệm đi theo hướng mặt trời,
Đến thế giới chưa từng có người ở.

Vốn là dõng dõi thanh cao,
Chúng ta sinh ra không phải để sống một cuộc đời phàm tục,
Mà để theo đuổi Đạo đức và Trí tuệ."

Sau diễn từ ngắn đó, những bạn đồng hành của tôi,
Đều náo nức tiếp tục cuộc hành trình,
Dù ai muốn, cũng không thể nào ngăn cản!

Họ quay mũi tàu về phía rạng đông,
Mái chèo như có cánh trong chuyến bay điên dại,
Và luôn luôn giữ về mé trái.

Ban đêm ta đã thấy những vì sao,
Của địa cực khác, còn địa cực của chúng ta,
Dần chìm thấp xuống như không còn nhô lên mặt biển.

Đẫ năm lần ánh sáng, rồi năm lần tối,
Ánh sáng của vầng trăng,
Từ khi chúng tôi vượt qua bước quyết định đó.

Khi chúng tôi nhìn thấy một ngọn núi màu nâu,
Còn cách xa mà hình như cao vòi vọi,
Bản thân tôi chưa từng thấy bao giờ!

Chúng tôi cực hân hoan, nhưng niềm vui vựt biến thành lời than khóc,
Một ngọn sóng thần bỗng vụt lên từ miền đất mới,
Giáng mạnh xuống mũi con tàu...

Ba lần con tàu xoay tròn trong nước,
Đến lần thứ ba thì đuôi tàu chổng ngược lên trời,
Rồi tất cả chìm xuống như tuân theo ý muốn của ai đó,
Cuối cùng biển khép lại trên tất cả chúng tôi.

... Thì cứ say cho xa đừng phải nhớ.
Thì cứ điên cho đổ vỡ đừng buồn...
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của James Finn Cotter (bản tiếng Anh)

Be glad, Florence, for you are so great
          That over sea and land you flap your wings
          And throughout all of hell they spread your name.
 
          Among the thieves I found five citizens
5          Of yours — I am ashamed of who they were —
          And you are not raised to any heights of honor.
 
          But if near dawn the dreams we have are true,
          Then you shall feel, a little while from now,
          What Prato and the others crave for you.
 
10        If it already happened it should not be
          Too soon; I would it had, since it must be so!
          The longer my wait, the heavier my burden.
 
          We left there, and up by the jutting rocks
          That served as stairs for our descent
15        My guide climbed once more and pulled me after.
 
          And we followed along our solitary way
          Among the crags and rockpiles of the ridge;
          Without our hands our footing would have failed.
 
          It grieved me then and now again it grieves me
20        When I direct my mind to what I saw
          And more than usually I curb my talent
 
          Lest it rush in where virtue fails to guide;
          So, if a friendly star or something better
          Has given me the gift, I don’t gainsay it.
 
25        As many fireflies as the peasant — who
          Rests on a hillside in the season when
          The one that lights the world hides his face least
 
          And when the flies make way for the mosquitos —
          Sees glittering below him in the valley
30        Where perhaps he harvests grapes and plows,
 
          So many flames everywhere enkindled
          The eighth pocket, as I myself perceived
          As soon as I was there where one sees bottom.
 
          And just as he who avenged himself with bears
35        Beheld Elijah’s chariot departing
          With the rearing horses rising up to heaven,
 
          But never could have followed it with his eyes
          Except for the one flame that he kept watching
          Just like a little cloud sailing skyward:
 
40        In this way each flame moved through the throat
          Of that deep ditch, none showing what it stole,
          Though every flame secreted its own sinner.
 
          I stood straight, then leaned out on the bridge
          To look — had I not grabbed a jutting rock
45        I would have toppled off without a push!
 
          And my guide, seeing me so attentive,
          Said, "Within those fires there are souls,
          Each one swathed in its self-scorching torment."
 
          "My master," I replied, "by hearing you
50        I’m even surer, but already I’d concluded
          It was so, and wanted to ask you this:
 
          "Who’s inside that approaching flame so split
          On top that it seems to rise out of the pyre
          Where Eteocles lay beside his brother?"
 
55        "Within that flame Ulysses and Diomede
          Suffer tortures," he told me; "they go together
          In punishment as once they went in wrath;
 
          "And there inside their flame they grieve the ruse
          By which the horse became the gate through which
60        The Roman’s noble seed has issued forth.
 
          "There they mourn the trick that makes the slain
          Deidamia still weep for Achilles,
          And there they pay for the Palladium."
 
          "If it is possible for them to talk
65        From within these flames," I said, "master, I pray
          And pray again (may my prayer count a thousand!)
 
          "That you will not deny my waiting here
          Until the flame with two horns comes this way:
          You see how I bend toward it with a passion!"
 
70        And he said to me, "Your request deserves
          High praise, and for that reason, it is granted.
          But you be certain to restrain your tongue.
 
          "Allow me to talk to them: I comprehended
          What is your wish, but they may show disdain,
75        Since they were Greeks, for your speaking to them."
 
          After the flame had come to us, my guide,
          Judging the time and place now to be ripe,
          Spoke, and these are the words I heard him say:
 
          "O you who here are two within one fire,
80        If I merited from you while I was living,
          If I merited from you much praise or little
 
          "When in the world I wrote my lofty lines,
          Do not leave, but let one of you tell where,
          By his own doing, he lost his way and died."
 
85        The greater of the horns of ancient flame
          Started so to tremble, murmuring,
          That it seemed like a flame breasting the wind.
 
          And then, shaking the tip this way and that,
          As if it were a tongue about to talk,
90        It launched outward a voice that uttered, "When
 
          "I set sail from Circe who had ensnared me
          For more than a year there near Gaëta —
          Before Aeneas had given it that name —
 
          "Not fondness for my son nor sense of duty
95        To my aged father nor the love I owed
          Penelope to bring her happiness
 
          "Could overmaster in me the deep longing
          Which I had to gain knowledge of the world
          And of the vices and virtues of mankind.
 
100       "I embarked on the vast and open sea
          With but one boat and that same scanty crew
          Of my men who had not deserted me.
 
          "On one shore and the other I saw as far
          As Spain, far as Morocco, Sardinia,
105       And the other islands the sea bathes about.
 
          "I and my shipmates by then were old and slow
          When we came at long last to the close narrows
          Where Hercules had set up his stone markers
 
          "That men should not put out beyond that point.
110      On the starboard I now had passed Seville
          And on the port I already passed Ceuta.
 
          " ‘Brothers,’ I said, ‘who through a hundred thousand
          Dangers have reached the channel to the west,
          To the short evening watch which your own senses
 
115       " ‘Still must keep, do not choose to deny
          The experience of what lies past the sun
          And of the world yet uninhabited.
 
          " ‘Consider the seed of your generation:
          You were not born to live like animals
120       But to pursue virtue and possess knowledge.’
 
          "I rallied my shipmates for the voyage
          So sharply with this brief exhortation
          That then I could have hardly held them back.
 
          "And turning our stern toward the morning,
125      Of oars we made wings for that madcap flight,
          Always gaining on the larboard side.
 
          "Night by now gazed out on all the stars
          At the other pole, and our stars sank so low
          That none rose up above the ocean floor.
 
130       "Five times the light that spread beneath the moon
          Again shone down and five times more it waned
          Since we had entered that deep passageway
 
          "When a lone mountain loomed ahead, dark
          In the dim distance, and it looked to me
135      The highest peak that I had ever seen.
 
          "We leaped for joy — it quickly turned to grief,
          For from the new land a whirlwind surging up
          Struck the foredeck of our ship head on.
 
          "Three times it spun us round in swirling waters;
140      The fourth round it raised the stern straight up
          And plunged the prow down deep, as Another pleased,
 
          "Until the sea once more closed over us."

... Thì cứ say cho xa đừng phải nhớ.
Thì cứ điên cho đổ vỡ đừng buồn...
Chưa có đánh giá nào
Trả lời
Ảnh đại diện

Bản dịch của Hồ Thượng Tuy

KHÚC XXVI

Tầng Địa ngục thứ tám, ngục thứ tám – Uylitxê

Hãy vui lên, hỡi Firenxe đô thành
Hãy tung cánh trên đất liền, biển cả
Danh tiếng vang truyền đến tận Âm cung!

4   Ở ngục trộm cắp, ta gặp năm đứa
Điều đó khiến ta hổ thẹn vô cùng
Ngươi chắc cũng không lấy làm vinh dự.

7   Nhưng nếu như buổi sớm ngươi mơ màng
Sẽ cảm thấy trong một ngày sắp đến
Điều mà Pờratô và nhiều kẻ vẫn mong.

10  Nếu việc ấy xảy ra, không hề sớm
Điều gì xảy ra, tất phải xảy ra
Càng cao tuổi ta sẽ càng đau đớn.

13  Chúng tôi lại đi theo những bậc thang
Mà chúng tôi đã nhọc nhằn đi xuống
Giờ đi lên, thầy đẩy tôi sau lưng.

16  Chúng tôi đi trên con đường hoang vắng
Giữa những tảng đá và mỏm đá nhô
Nếu không có tay thì chân không chuyển.

19  Tôi đã đau buồn, giờ lại đau buồn
Khi nhớ lại những điều mắt đã thấy
Muốn hãm đầu óc khác với lệ thường.

22  Để nó khỏi lầm lạc theo ý muốn
Nếu số phận thánh thần hoặc vận may
Ban cho năng khiếu mà tôi thèm muốn.

25  Như người nông phu nằm nghỉ trên đồi
Trong thời khắc mà ngọn đèn Tạo hoá
Hiển hiện ra, dù khép mắt ít thôi.

28  Và muỗi đến thay cho ruồi, bay lượn
Và trong thung lũng đom đóm lập lòe
Nơi ban ngày người hái nho, cày ruộng.

31  Hàng nghìn ngọn lửa, ngục thứ tám sáng trưng
Ngục mở ra trước mắt từ hai phía
Và tôi nhìn xuống dưới đáy tận cùng.

34  Giống như người được gấu rừng rửa hận
Nhìn thấy xe Êlia lúc lên đường
Khi những con ngựa lên trời bay bổng.

37  Nhưng bằng mắt thì không thể nhìn theo
Không thấy gì khác hơn là ánh lửa
Như một làn mây nhẹ bay lên cao.

40  Cũng như thế, mỗi ngọn lửa dưới đáy
Đều chứa bên trong mình một tội nhân
Dù mắt không thể thấy gì trong đó.

43  Để nhìn cho rõ, tôi lên đỉnh cầu
Và nếu không bám chặt vào mỏm đá
Thì tôi đã rơi tõm xuống vực sâu.

46  Thấy tôi cứ nhìn chằm chằm xuống vực
Thầy bảo: “Âm hồn phiêu bạt đến đây
Bị bọc trong lửa và đang bị đốt”.

49  Nghe thầy nói vậy, tôi đáp: “Thưa thầy
Con vững tin hơn và con hiểu được
Chuyện như thế, nhưng con muốn hỏi thầy:

52  Kẻ nào trong đám có ngọn lửa tách
Làm đôi, thì giống với chuyện ngày xưa
Từ giàn thiêu anh em Etêôcờlê tách bạch”.

55  “Trong đó Uylítxê và Điômêđê – thầy đáp –
Ngày xưa cơn thịnh nộ đã từng chung
Ngày nay ở đây chịu chung hình phạt.

58  Trong ngọn lửa mà chúng đang khóc than
Về mưu con ngựa cửa thành đã mở
Từ đó giống nòi La Mã cao sang.

61  Chúng than khóc về mẹo lừa đã giết
Nàng Đêtêmia còn thương nhớ Asin
Đền cả tội trộm tượng thần ngày trước”.

64  “Nếu trong ngọn lửa giọng nói vẫn còn
Thì con đây xin khẩn cầu lần nữa
Nghìn khẩn cầu trong chỉ một lời xin.

67  Hãy chờ ngọn lửa hai sừng tiến lại
Thầy chớ ngăn con chờ đợi ở đây
Thầy thấy đấy, con nghiêng về phía nó”.

70  “Lời thỉnh cầu của con thật đáng khen –
Thầy trả lời – vì vậy ta chấp thuận
Nhưng hãy giữ gìn cái lưỡi của mình.

73  Ta sẽ hỏi họ, điều con mong muốn
Rồi tự hiểu, vì giọng nói của con
Họ người Hy Lạp – có thể im lặng”.

76  Khi ngọn lửa đã đến gần chúng tôi
Thầy tôi chọn thời khắc và địa điểm
Và tôi đã nghe thầy nói thế này:

79  “Hỡi ngọn lửa tách đôi đầy thương xót
Lúc sinh thời, tôi kính trọng các anh
Kính trọng các anh dù nhiều dù ít.

82  Tôi đã làm thơ ở chốn trần gian
Các anh đừng đi, một người cho tôi biết
Ở nơi nao người ấy đã bỏ mình?”

85  Tia lửa cao nhất của ngọn lửa cổ
Bắt đầu lay động và nói thầm thì
Vẻ mệt mỏi đang lung lay trước gió.

88  Ngọn lửa nghiêng về bên này, bên kia
Có vẻ như một cái lưỡi đang nói
Và sau đó một giọng nói thoát ra.

91  “Sau khi với Siếcsê tôi từ giã
Rồi nán lại một năm gần Gaêta
Trước khi Enêa cho tên gọi đó.

94  Cả vẻ dịu dàng của đứa con trai
Cả tình thương với người cha già cả
Cả tình yêu với nàng Pênêlôpê.

97  Đều không thắng nổi trong tôi ước muốn
Trở thành người thông thạo cả thế gian
Thông thạo cả những yếu hèn, bản lĩnh.

100 Thế là muôn trùng biển cả xông ra
Với một con tàu và nhóm đồng đội
Những chiến hữu không từ giã bao giờ.

103 Tôi đã thấy những bến này, bến khác
Đến Tây Ban Nha, Marốc, đảo Xácđi
Mà biển bao la cùng nhiều đảo khác.

106 Khi chiến hữu và tôi đều già nua
Chúng tôi đi vào một eo biển hẹp
Nơi cột đèn Hécquyn dựng ngày xưa.

109 Để cảnh báo mọi người chớ có vượt
Về bên phải, đã bỏ lại Xibilia
Về bên trái, Xétta – đà phía trước.

112 “Hỡi anh em, ta đã đến phía tây
Sau khi vượt qua trăm ngàn nguy khốn
Nay chỉ còn lại chặng đường không dài.

115 Hướng đang đi, đó là chặng còn lại
Theo kinh nghiệm, đi về hướng mặt trời
Đến thế giới chưa từng có người ở.

118 Hãy nhớ rằng: ta dòng dõi cao sang
Không sinh ra để sống đời phàm tục
Mà vì tri thức, lòng dũng cảm, ta sinh”.

121 Các chiến hữu, sau những lời ngắn đó
Đều náo nức tiếp tục cuộc hành trình
Không một ai có thể dừng được họ.

124 Họ quay mũi tàu về phía rạng đông
Mái chèo như cánh, bay trong điên dại
Luôn giữ về mé trái mọi thời gian.

127 Ban đêm tôi nhìn những vì tinh tú
Của địa cực khác, còn địa cực ta
Thấp như không còn nhô trên biển cả.

130 Đã năm lần sáng, ánh sáng vầng trăng
Rồi bấy nhiêu lần ánh trăng đã tắt
Kể từ khi chúng tôi gặp nguy nan.

133 Khi ngọn đồi xa xa và tăm tối
Mở ra trước mặt, thì tôi chưa từng
Thấy ngọn đồi nào lại cao như vậy.

136 Chúng tôi mừng nhưng rồi bỗng khóc than
Một ngọn sóng thần từ miền đất mới
Giáng mạnh xuống con tàu rồi xoay vòng.

139 Ba lần con tàu xoay tròn trong nước
Lần thứ ba, đuôi chống ngược lên trời
Tất cả chìm như có Ai trừng phạt

142 Biển khép lại trên tất cả chúng tôi”.


KHÚC XXVI

9. Prato: một quận thuộc Firenze. Dân Prato cũng như nhiều nơi khác không mong điều tốt lành cho Firenze.
27. Tức là về mùa hè đêm ngắn ngày dài.
28. Tức là buổi chiều muỗi đến thay cho ruồi.
34. Theo Kinh Thánh: nhà tiên tri Elia gặp một toán trẻ con, chúng chế nhạo ông và xúc phạm cả Thượng Đế, Elia nguyền rủa lũ trẻ, bỗng có hai con gấu xuất hiện và ăn thịt lũ trẻ.
54. Hai anh em Eteocle (Eteocles) và Polinice (Polylices) cùng tranh nhau ngôi báu thành Tebe rồi giết nhau. Chúng được đặt trên cùng một giàn thiêu nhưng lửa vẫn tách thành hai ngọn.
55. Ulisse (Ulysses) và Diomede: hai anh hùng người Hy Lạp nổi tiếng trong cuộc chiến Tơroa, thường ăn ý với nhau trong nhiều âm mưu.
59. Âm mưu con ngựa gỗ nổi tiếng đã được sách vở nhắc đến rất nhiều.
62. Deidamia: con gái của Nicomede vua xứ Sciro, người yêu của Asin (Achille). Asin trốn trong nhà Deidamia, cải trang làm gái nhưng Ulisse và Diomede nhờ mưu kế đã biết được và lôi kéo chàng ra trận chống lại người Tơroa và bị chết. Dưới Âm phủ nàng vẫn không nguôi thương nhớ Asin.
63. Palladio: tượng thần Palladio, được cất trong hang đá và được canh gác cẩn thận nhưng Ulisse và Diomede đã lập mưu đánh cắp được.
82. Tôi đã làm thơ ở chốn trần gian: anh hùng ca Eneide.
84. Ở nơi nao người ấy đã bỏ mình: người ấy là Ulisse.
91. Circe: người phụ nữ có phép thuật biến người thành động vật. Khi Ulisse lưu lại chỗ Circe, bà đã biến những chiến hữu của Ulisse thành những con lợn nhưng sau đó đã trả lại hình người cho họ.
92. Gaeta là tên bà nhũ mẫu của Enea về sau chết ở đây, nay là tên gọi một cửa biển gần Napoli.
96. Penelope: vợ của Ulisse, chờ chồng 20 năm, từ chối tất cả mọi lời cầu hôn. Được xem là biểu tượng của sự chung thủy trong văn học phương Tây.
104. Marrocco: Marốc; Sardi: đảo Sardegna (Sardinia) ở Italia.
108. Theo thần thoại, Hécquyn (Hercules) đã đặt hai cột đèn báo hiệu ở eo biển Gibraltar để cảnh báo mọi người không nên vượt qua.
110. Sibilia (Seville): một thành phố ở Tây Ban Nha.
111. Setta (Seuta): cửa biển phía châu Phi.
119. Câu này tất cả các bản tiếng Nga, tiếng Anh chúng tôi tham khảo cũng đều dịch “không sinh ra để sống như súc vật” (You were not born to live like animals/ you were not made to live your lives as brutes/ Ye were not made to live like unto brutes/ Ye were not form'd to live the life of brutes vv…) nhưng chúng tôi vẫn dịch “không sinh ra để sống đời phàm tục”.
126. Tức là giữ về phía tây-nam cột đèn Hercules.
127 – 129. Ban đêm nhìn những vì tinh tú của địa cực khác: nghĩa là của cực nam; còn địa cực ta, thấp như không còn nhô trên biển cả: nghĩa là cực bắc đã khuất sau chân trời. Từ đó suy ra là các thuỷ thủ đã vượt qua đường xích đạo.
130 –131. Đã năm lần sáng, ánh sáng vầng trăng/ Rồi bấy nhiêu lần ánh trăng đã tắt: nghĩa là đã qua 5 tháng.
141. Tất cả chìm như có Ai trừng phạt: Ai nghĩa là Thượng Đế vậy.
Chưa có đánh giá nào
Trả lời