Ăn khế trả vàng

Hai anh em nhà nọ
Cha mẹ mất từ lâu
Đến khi anh lấy vợ
Đòi của cải chia nhau.

Người anh tham lam quá
Chiếm gia sản còn đâu
Ruộng vườn hắn lấy cả
Nhà cửa lẫn bò trâu.

Hắn chia người em ruột
Một túp lều nhỏ nhoi
Và một cây khế ngọt
Chỉ có thế mà thôi.

Người em rất an phận
Chẳng thán oán một lời
Ngày lại ngày hai bận
Chăm cây khế xanh tươi.

Khoảng thời gian rảnh rỗi
Đi cuốc mướn, đi cày
Hai vợ chồng đắp đổi
Đủ nuôi thân qua ngày.

Đột nhiên vào năm ấy
Cây khế ngọt sau vườn
Bỗng sum suê biết mấy
Cây sai quả lạ thường.

Đầy cành quả chín hườm
Phảng phất một mùi thơm
Lấp loá cười trong nắng
Những quả khế vàng ươm!

Người em mừng vô kể
Vậy là trong mùa này
Chỉ cần đi bán khế
Có tiền đong gạo ngay.

Bỗng từ phương trời lạ
Chim phượng hoàng bay về
Mổ từng quả, từng quả
Và ăn thật say mê.

Ngày này qua ngày khác
Chim cứ đến rồi ăn
Cây khế giờ xơ xác
Quả đã thưa thớt dần.

Người em buồn trong dạ
Than thở với phượng hoàng:
“Nhà ta nghèo khó quá
Chim nở nào lại ăn?”

Chim vừa ăn vừa đáp:
“Ăn quả, trả cục vàng
Hãy may túi ba gang
Để mang theo mà đựng.”

Dẫu hồ nghi trong bụng
Người em bảo vợ rằng:
“Hãy tìm mớ vải vụn
Nối may túi ba gang.”

Hôm sau, chim quay lại
Bảo người em theo mình
Người em mang túi vải
Ôm lưng chim đăng trình.

Chim bay mãi, bay mãi
Qua những ngọn núi cao
Qua đầu ghềnh, cuối bãi
Qua hố thẳm, vực sâu.

Đến một vùng hoang đảo
Chim đáp xuống thật mau
Một hang sâu kín đáo
Vàng, ngọc chất chồng nhau.

Người em mê mải ngắm
Xong nhặt lấy ít vàng
Cứ chầm chậm, chầm chậm
Bỏ đầy túi ba gang.

Xong người em ra hiệu
Phượng hoàng chở mình về
Chim ngước nhìn thấu hiểu
Đường về náo nức ghê!

Chị vợ chờ trước ngõ
Thấy chồng về bình yên
Chị vô cùng mừng rỡ
Nắm tay chồng huyên thuyên.

Người em từ giàu có
Hay giúp đỡ kẻ nghèo
Nuôi những người khốn khó
Tặng quà trẻ gieo neo.

Chuyện người em giàu có
Đồn tới tai người anh
Hắn đến nhà dòm dỏ
Rồi hỏi chuyện quẩn quanh.

Người em thiệt thà kể
Chuyện ăn khế trả vàng
Chuyện kho vàng giữa bể
Chuyện may túi ba gang.

Vợ chồng anh ngon ngọt
Đổi tài sản nhà mình
Để lấy cây khế ngọt
Cùng với túp lều tranh.

Người em thuận tình đổi
Kể từ đó người anh
Cứ từ sáng đến tối
Ra cây khế đứng canh.

Đến mùa khế ra quả
Phượng hoàng lại bay về
Vợ chồng anh láu cá
Vờ khóc lóc tỉ tê.

“Tôi có cây khế ngọt
Chim ăn hết quả rồi
Làm sao tôi sống sót
Chim hãy thương tình tôi!”

Chim vừa ăn vừa đáp:
“Ăn quả, trả cục vàng
Hãy may túi ba gang
Để mang theo mà đựng.”

Người anh mừng trong bụng
Bảo ngay với vợ rằng:
“Tìm vải dày và cứng
May túi mười hai gang.”

Hôm sau, chim đến chở
Người anh ra đảo hoang
Người anh mừng hớn hở
Gom hốt thật nhiều vàng.

Còn giắt đầy quần áo
Mới chịu theo chim về
Nặng quá, chim lảo đảo
Bảo hắn vứt bớt đi.

Nhưng người anh không chịu
Hắn vốn tham lam mà!
Chim giục, hắn trì níu
Vàng, hắn chẳng buông ra.

Qua một vùng biển rộng
Chim đuối sức mất rồi
Để bảo toàn mạng sống
Nghiêng cánh, người anh rơi!

Người anh rơi xuống biển
Cùng túi vàng tham lam
Đời sau nghe câu chuyện
“Đáng đời một kẻ tham!”