Tiểu quỉ và miếng vỏ bánh mìLev Tolstoy (1828 - 1910, Nga)Anh nông dân đi cày một buổi sáng sớm, mang theo một miếng vỏ bánh mì dùng làm điểm tâm. Anh chuẩn bị chiếc cày, bọc miếng bánh mì trong áo, giấu áo dưới một bụi cây rồi bắt tay vào việc. Được một lát, khi con ngựa đã mệt và anh thấy đói, anh nông phu cầm cày, thả cho ngựa gặm cỏ rồi đi lấy cái áo cùng món điểm tâm.
Anh giở áo lên nhưng miếng bánh mì biến mất. Anh nhìn quanh nhìn quẩn, lật ngươc cái áo, giũ nó, nhưng miếng bánh mì biến mất tăm rồi. Anh nông phu không tài nào hiểu được tại sao như vậy.
Anh nghĩ: "Lạ quá! Ta không thấy ai. Dù vậy có người đã ở đây và đã lấy miếng bánh mì!"
Chính một tiểu quỉ đã ăn cắp miếng bánh mì trong khi anh nông phu đang cày ruộng, và lúc ấy nó đang ngồi đằng sau bụi cây, chờ nghe anh nông phu chửi thề và kêu gọi Quỉ sứ.
Anh nông phu buồn tiếc vì mất món điểm tâm nhưng anh nói: "Biết làm sao bây giờ! Dù sao ta sẽ không chết đói! Kẻ nào lấy miếng bánh mì chắc chắn đã cần nó. Cầu cho miếng bánh mì giúp ích hắn!"
Rồi anh tới giếng uống nước và nghỉ một lát. Kế, anh bắt con ngựa, thắng yên và lại cày nữa.
Tên tiểu quỉ thất vọng vì không làm cho anh nông phu phạm tội và nó đến báo cáo chuyện đã xảy ra cho Quỉ sứ, chủ nó.
Nó đến gặp Quỉ sứ, kể lại làm cách nào nó đã lấy miếng bánh mì của anh nông dân và làm thế nào thay vì chửi thề, anh nông phu lại nói:" Cầu cho miếng bánh mì giúp ích hắn"
Quỉ sứ tức giận đáp: "Nếu người kia thắng được anh, chính là vì lỗi của anh, anh không hiểu công việc của anh! Nếu các nông dân và sau họ là vợ họ đều làm như vậy hết thì bọn mình tiêu. Công việc không thể để như vậy! Anh hãy trở lại ngay và thu xếp mọi việc đâu ra đó. Nếu trong ba năm anh không thắng được nông phu kia, tôi sẽ nhúng anh vào nước thánh.
Tiểu quỉ sợ hãi. Nó chạy mau về thế gian, nghĩ cách làm sao chuộc lỗi. Hắn nghĩ và nghĩ mãi, cuối cùng tìm được một diệu kế.
Nó tự biến thành một công nhân, đến làm việc cho anh nông phu nghèo. Năm đầu hắn khuyên anh nông dân gieo hạt ở chỗ đầm lầy. Anh nông dân nghe theo lời khuyên của hắn, gieo ở đầm lầy. Năm ấy rất khô, mùa màng các nông phu khác đều bị mặt trời thiêu rụi cả, nhưng lúa của anh nông phu nghèo mọc rậm, cao và nặng hạt. Không những anh có đủ thóc để ăn trọn năm mà anh còn dư nhiều để dành.
Năm kế, tiểu quỉ khuyên anh nông dân gieo hạt trên đồi, mùa hè năm ấy ướt át. Lúa của những người khác ngã rạp, mục rữa mà mộng không đầy. nhưng lúa của anh nông dân trên đồi cao thì lại trúng mùa. Anh có dư nhiều hạt hơn trước nữa đến nỗi anh không biết làm gì với số hạt đó.
Bấy giờ tiểu quỉ chỉ anh nông dân cách nghiền nát hạt thóc, dùng nó nấu rượu. Anh nông dân nấu rượu mạnh, tự anh uống rượu và tặng nó cho bạn bè.
Thế là tiểu quỉ đến gặp Quỉ sứ, chủ của nó và khoe là đã chuộc lại được sự thất bại của nó. Quỉ sứ bảo rằng hắn muốn đến tự mình xem công việc tới đâu.
Hắn đến nhà anh nông dân và trông thấy anh nông dân đã có mời những láng giềng giàu có của mình và đang đãi họ uống rượu. Vợ anh đang mời khách uống rượu và vì chuyển quanh li rượu, chị vấp phải cái bàn làm đổ li rượu đầy.
Anh nông dân tức giận, rầy vợ:" Mụ đàn bà nhớp nhúa có ý gì đó? Mụ què quặt tưởng là nước cống đó hả nên phải đem đổ rượu ngon như thế xuống sàn nhà"
Tiểu quỉ thúc vai Quỉ sứ, chủ nó, nói:
"Ông thấy, đó là người không tiếc mẩu bánh mì cuoiis cùng của mình!
Anh nông dân vẫn cứ la rầy vợ, bắt đầu tự tay bưng rượu khắp vòng. Đúng lúc ấy, một nông dân nghèo làm việc xong trở về và bước vào mà không được mời. Hắn chào mọi người, ngồi xuống và trông thấy họ đang uống rượu. Mệt nhọc vì công việc trong ngày, hắn cảm thấy hắn cũng muốn uống chút rượu nữa. Hắn ngồi và ngồi hoài và chảy nước miếng, nhưng thay vì mời rượu hắn, chủ nhà chỉ lẩm bẩm:" Tôi không thể nào tìm ra rượu cho bất cứ ai tới đây.
Điều này làm Quỉ sứ hài lòng nhưng tiểu quỉ cười khúc khích, nói: " Chờ một lát, còn nhiều nữa!"
Mấy nông dân giàu uống rượu và chủ nhà cũng uống nữa. Và họ bắt đầu nói những lời lẽ giả dối ngọt ngào với nhau
Quỉ sứ lắng nghe và lắng nghe mãi, và ca ngợi tiểu quỉ
Hắn nói:" Nếu rượu làm cho họ quỉ quyệt đến khởi sự gạt gẫm nhau, chẳng mấy lúc tất cả bọn họ sẽ ở trong tay ta
Tiểu quỉ nói: "Hãy chờ chuyện sắp đến. Để họ uống thêm một lượt rượu nữa. Bây giờ họ giống như chồn, quẫy đuôi và cố lừa phỉnh lẫn nhau, nhưng lát nữa ông sẽ thấy, họ như những con sói man rợ
Các nông dân uống thêm mỗi người một li, và câu chuyện của họ trở nên man dại hơn và thô bạo hơn. Thay vì những lời nịnh nọt, họ bắt đầu chửi mắng và cằn nhằn với nhau. Lát sau, họ quay ra đánh nhau và đấm vào mũi nhau. Chủ nhà nhảy vào trận đánh và cả anh cũng bị đánh nhừ tử.
Quỉ sứ nhìn và rất hài lòng vì tất cả những chuyện đó
Hắn nói: " Đúng là hảo hạng!"
Nhưng tiểu quỉ đáp: " Chờ một lát, sắp tới phần hay nhất. Hãy chờ họ uống li thứ ba. Bây giờ họ hung hăng như sói nhưng để họ uống theemli nữa, rồi họ sẽ giống như heo.
Các nông dân uống li thứ ba và trở thành những con thú hẳn hoi. Họ làu nhàu và la lớn mà không biết tại sao và không ai nghe ai.
Rồi cuộc họp mặt bắt đầu giải tán. Người đi một mình, kẻ đi từng đôi, kẻ đi ba người, tất cả loạng choạng bước xuống đường. Chủ nhà bước ra tiễn khách nhưng ông té chúi mũi vào một vũng nước, lấm lem từ đầu tới chân, và nằm đó kêu ột ệt như con lợn.
Điều đó còn làm cho Quỉ sứ hài lòng hơn nữa
Hắn nói:" Tốt, anh đã nghĩ ra một thứ rượu hảo hạng, và anh đã hoàn toàn chuộc dược lỗi lầm của anh về miếng bánh mì. Nhưng này, anh cho tôi biết rượu đó chế như thế nào. Chắc là trước hết, anh cho vào máu chồn; nó làm cho các nông dân gian xảo như chồn. Rồi, theo tôi nghĩ, anh thêm vào máu sói; nó làm cho họ hung dữ như sói. Và chắc anh kết thúc với máu heo làm cho họ ăn ở như heo.
Tiểu quỉ nói: Không phải, đó không phải là cách tôi làm. Tất cả những gì tôi làm là lo làm sao cho người nông phu có nhiều thóc gạo hơn sự cần dùng. Máu thú luôn luôn có trong con người; nhưng khi nào hắn chỉ có đủ lúa cho sự cần dùng của mình, nó bị giữ trong sự kìm hãm. Trong trường hợp đó, người nông phu không tiếc mẩu bánh mì cuối cùng của mình. Nhưng khi ông ta dư lúa, ông ta tìm cách hưởng thú vui nhờ sự dư dả đó. Và tôi chỉ ông ta một thú vui: uống rượu! Và khi ông ta bắt đầu biến tặng phẩm của Thượng Đế thành rượu vì thú vui riêng, máu chồn, máu sói và máu heo trong người ông ta đều phát xuất cả. Nếu ông ta tiếp tục uống rượu, ông ta sẽ luôn lôn là một con thú.
Quỉ sứ khen ngợi tiểu quỉ, tha thứ hắn về lỗi lầm trước và thăng thưởng hắn lên một chức vụ danh vọng cao.
Lưu Bằng dịch qua bản Anh ngữKhi bạn so găng với cuộc đời, cuộc đời luôn luôn thắng (Andrew Matthews)