Chủ đề: Tin Thơ, Văn... - Trang 5

hoa cỏ đã viết:
@ vịt anh, libi:Bây giờ học trò cũng được học làm thơ mà. Dẫu không được một tuần một tiết nhưng chương trình Ngữ văn THCS cũng giúp cho các em hiểu và có thể viết những câu thơ năm chữ, bảy chữ, tám chữ đấy! (Tất nhiên là vẫn có những em không làm được- có thể thơ khó hơn văn chăng?)

Theo như em nói thì... cũng đâu có chương trình chính thức, nhỉ? Mà nếu vậy thì tuỳ thuộc vào cô, thầy giáo dạy môn Ngữ văn. Nhỡ gặp giáo viên dạy văn mà ít hoặc không yêu thơ, không biết mần thơ thì làm sao dạy cho học sinh được đây? Còn chuyện nhiều em không làm được thơ, dù đã được thầy cô tận tình hướng dẫn, cũng là chuyện bình thường. Đó không hẳn là thơ khó hơn văn mà là chuyện thuộc về sự lựa chọn phương thức thể hiện của tâm hồn. Có thể ngay bây giờ thì không nhưng tương lai sẽ là có.

Bây giờ đọc tin thơ mới biết chuyện trao giải...Thật buồn!

@ chị Thu:
- Có trong phân phối chương trình chính thức của Bộ GD-ĐT chị ạ! Còn phần sau thì...đúng như chị nói đó!
- Mới lại, nhân tiện em "nhắn nhủ" chị luôn: Em đọc bài tuỳ bút của Xuân Hoàng chị mới gửi rồi nhưng chưa dám hồi đáp gì vì sợ ai đó (như anh Quảng Trị chẳng hạn) muốn đọc mà không biết có bài mới! Chị bận thế mà vẫn tranh thủ...Em cám ơn chị nhiều, chị nhé!

@Vịt anh:

Lũ trẻ thời nay được học làm thơ đấy. Bằng chứng là có lần mình đang xem lại một bài "ca rao" tự sáng tác thì cu con nhà mình "nghía" vô và phán một câu xanh rờn: "Ba làm vần LƯNG chưa đạt lắm"...Giật mình, ĐN mới hỏi nó vần lưng là gì và thế là được cu con cho hẳn một bài ..."như sách giáo khoa". Tài thật. Không những thế, "hắn" còn đọc cho nghe vài bài hắn đã "sáng tác" trong những giờ học làm thơ. Hay và hài ra phết. Với các Trường thuộc khối công lập khác thì mình chưa hỏi lại, nhưng trường cu con nhà mình học thì có cái gì thuộc "công nghệ giáo dục" mới nhất (của cả ta lẫn tây) đều được đem "trình chiếu" với tụi nhỏ, nên "cái gì bọn con cũng biết". Sợ chưa? Đây là Trường Thực nghiệm của Viện Khoa học công nghệ giáo dục thuộc Bộ Giáo dục và đào tạo.

TN đi coi thi tốt nghiệp ở trường THPT năm học 2008-2009 vừa qua, nghe hai cậu học sinh trao đổi sau giờ thi văn:
- Làm được bài không?
- Một tờ. Cứ nghĩ từ nay trở đi không bao giờ còn phải làm văn nữa sướng điên người.

Thời gian gần đây, dư luận xôn xao xung quanh việc Ban Tổ chức và Ban giám khảo cuộc thi Thơ Đồng bằng sông Cửu Long lần thứ IV – 2009 đã có bất đồng xung quanh việc trao nhất cho bài thơ Trăng nghẹn của tác giả Hoài Tường Phong. Chúng tôi đã nhận được khá nhiều bài về dư luận này, nhưng vẫn kiên nhẫn chờ đợi cho đến khi có ý kiến chính thức của những người có trách nhiệm; xin giới thiệu bài phỏng vấn ông Phan Huy, Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học Nghệ thuật Cần Thơ – Trưởng ban Tổ chức giải.

Ý kiến khác nhau là chuyện bình thường

Là người chịu trách nhiệm chính trong việc thành công hay thất bại của cuộc thi, ông nhìn nhận và đánh giá sự việc trên như thế nào?

Theo tôi đây là tín hiệu đáng mừng bởi ba lẽ. Thứ nhất, với nhịp sống hối hả hiện nay, việc xôn xao trong dư luận vừa qua chứng tỏ sự trân trọng của công chúng với văn học nghệ thuật nói chung, với thơ nói riêng. Thứ hai, là sự quan tâm của cả nước đối với đời sống văn học nghệ thuật của đồng bào sông Cửu Long và thứ ba, nó thể hiện tinh thần dân chủ trong sáng tạo nghệ thuật cũng như thẩm định nghệ thuật.

Còn việc có những đánh giá khác nhau?

Những ý kiến khác nhau xung quanh một tác phẩm văn học nghệ thuật là điều hết sức bình thường bởi ngay cả các giải thưởng lớn của thế giới với cả những ủy ban xét giải như Noben hay Gôngcua không phải bao giờ cũng chính xác, nhận được sự đồng thuận của dư luận và cũng không ít nhà văn lớn bị bỏ sót như Đại văn hào Lép Tônxtôi hay Lỗ Tấn… cũng chưa bao giờ nhận giải Noben.

Tôi chịu rất nhiều sức ép...

Ông nghĩ gì khi có ý kiến cho rằng BTC đã bị sức ép từ nhiều phía?

Đúng là như vậy. Những ngày qua, chúng tôi chịu rất nhiều sức ép nhưng là sức ép từ phía dư luận. Nhiều người cho rằng Trăng nghẹn là tác phẩm văn học xuất sắc và việc trao giải nhất cho Trăng nghẹn là xứng đáng. Nhưng ngược lại, cũng nhiều ý kiến khác lại cho rằng trao giải cho Trăng nghẹn là hạ thấp giá trị văn chương của Đồng bằng sông Cửu Long.

Còn sức ép từ phía chính quyền?

Cho đến giờ phút này, chúng tôi chưa gặp bất cứ sức ép nào từ phía chính quyền vì trên nguyên tắc, chúng tôi chưa đưa ra quyết định cuối cùng là có hay không trao giải cho tác phẩm này nên chính quyền dù chưa can thiệp. Còn nếu có ý kiến nào đó từ một ai đó thì cũng chỉ là ý kiến cá nhân của họ.

Nhiều người nói bài thơ có cách nhìn sai lệch

Những thông tin chúng tôi nhận được thì có rất nhiều ý kiến khen ngợi bài thơ…?

Thì chúng tôi cũng thế. Chúng tôi cũng nhận được rất nhiều ý kiến khen ngợi nhưng cũng không ít ý kiến ngược lại. Thậm chí, có người còn tỏ ra rất bức xúc, cho rằng bài thơ xuyên tạc và xúc phạm mảnh đất cũng như con người Đồng bằng sông Cửu Long.

Ông có thể dẫn chứng?

Nhiều bạn đọc phản ánh với chúng tôi rằng khổ thơ thứ hai “Tôi lớn trong quê mùa như cây tạp vườn hoang – Bảy tuổi biết leo lưng trâu, không từng ngồi xe đạp – Không biết lời bải buôi để mua lòng người khác – Nên thua thiệt cả đời vì không biết dối lừa ai” là những nhận xét mang tính võ đoán vì chả lẽ những người thành đạt đều là những kẻ dối lừa? Hay một bạn đọc khác cho rằng khổ cuối của bài thơ: “Chập tối buồn nhìn ra bến nước cô đơn – Vầng trăng vừa lên đã bị mây mưa vần vũ – Tôi chợt nhớ lần lỗi hẹn đầu đời, trăng cũ – Vầng trăng nghẹn hoài, chưa tỏa sáng một vùng quê” là cái nhìn sai lệch, u tối về mảnh đất và con người Đồng bằng sông Cửu Long. Vì trên thực tế, đúng là đời sống của người dân nơi đây còn rất khó khăn, vất vả nhưng không u ám, đen tối như những gì đoạn thơ trên mô tả.

Ông có đồng tình với những ý kiến trên?

Là trưởng ban tổ chức, tôi ghi nhận mọi ý kiến khác nhau.

Nhiều câu thơ mang nặng tính… thông tấn

Là một nhà thơ, ông đánh giá như thế nào?

Quan điểm cá nhân, điều tôi thất vọng không phải vì bài thơ này “có vấn đề” mà tôi thất vọng vì giá trị nghệ thuật của nó rất khiêm tốn. Nó vẫn là cách nhìn cũ, cách cảm cũ trên nền tảng một hình thức quen thuộc. Đành rằng viết về trăng là rất khó vì từ xa xưa, đã có rất nhiều thi nhân viết về trăng như Lý Bạch, Nguyễn Du, Hàn Mặc Tử… nhưng viết sau thì hoặc phải khác, hoặc phải hay hơn những gì người đi trước đã viết. Rõ ràng trong tác phẩm này, tôi không thấy có được điều đó.

Nghĩa là lý do BTC không trao giải không phải vì cái nhìn u ám như “Đồng bằng quê tôi nhiều cái nhất ngậm ngùi: Sản lượng lúa nhiều, vùng cá ba sa lớn nhất – Đầu tư văn hóa thấp và khó nghèo cũng nhất – Và dẫn đầu, những cô gái lấy chồng xa”?

Không. Tất cả những “u ám” trên, báo chí đã nói rất nhiều và hết sức xúc động. Thực tế, không chỉ ở Đồng bằng sông Cửu Long mà ở các nơi khác cũng không thiếu những chuyện tương tự. Tôi thấy mấy câu đó có khuyết điểm ở chỗ nó… không hay.

Vì sao ông cho rằng nó không hay?

Nó đã mắc một “khuyết điểm” là nói như… báo chí. Đó thực chất là những câu thơ thông tấn mà thông tấn thì thường không phải là thơ. 

Tôi phải có trách nhiệm với mảnh đất này

Như vậy là ông đang đứng trước hai sự lựa chọn. Nếu ông đồng ý trao giải nhất cho Trăng nghẹn nghĩa là ông chấp nhận trao giải cho một tác phẩm mà ông cho là rất “khiêm tốn”. Nếu ông không đồng ý trao giải nghĩa là ông phủ nhận BGK do ông mời?

Trước hết, phải nói rằng các thành viên trong BGK là những nhà thơ rất có uy tín và chính kiến khá độc lập. Đặc biệt là Nhà thơ Phạm Sĩ Sáu, Trưởng BCK cũng là người mà cá nhân tôi quý mến và trân trọng. Vì vậy, việc có ý kiến khác nhau giữa BTC và BGK đã thể hiện tinh thần tôn trọng khách quan, tìm tiếng nói nhiều chiều trong văn học nghệ thuật. Cho đến giờ phút này, chúng tôi vẫn tôn trọng quan điểm của nhau. Tức là về phía mình, chúng tôi vẫn ghi nhận kết quả của BGK và ngược lại, BGK cũng tôn trọng quyền quyết định cuối cùng của BTC chúng tôi. Tuy nhiên, là Trưởng ban tổ chức, tôi chịu trách nhiệm trước nhân dân Đồng bằng sống Cửu Long, trước nền văn học nghệ thuật của mảnh đất này nên không thể tùy tiện.

Nghĩa là cho đến giờ phút này vẫn chưa có quyết định cuối cùng?

Đúng thế. Việc có hay không trao giải thưởng cho Trăng nghẹn trên hết và trước hết phụ thuộc vào tâm tư, nguyện vọng của đa số quần chúng nhân dân. BTC cũng như BGK đều không được phép đi ngược lại tâm tư nguyện vọng của nhân dân cả nước nói chung và đặc biệt là đối với nhân dân và nền văn học nghệ thuật Đồng bằng sông Cửu Long.  Về mặt riêng tư, đã ¼ thế kỉ gắn bó với Đồng bằng Sông Cửu Long, tôi hiểu và yêu nơi đây như máu thịt. Tình yêu thiêng liêng đó càng khiến tôi phải có trách nhiệm với mảnh đất này.

Xin cám ơn ông!

Nguyễn Hoàng thực hiện

           He he...

   Bài phỏng vấn trên được đăng ở website của Hội Nhà văn Việt Nam. Một bạn đọc comment như sau:

"Qua bài trả lời phỏng vấn, tôi ghi nhận được ba điểm nổi bật:
1. Hễ là thơ thì không nên (hoặc không được) mang tính thông tấn. Vì vậy, nhà thông tấn Nguyễn Ngọc Tư nên nhớ kỹ điểm này mà giữ mình;
2. Tình hình "u ám" như bài thơ mô tả, theo ông Phan Huy, là "không chỉ ở Đồng bằng sông Cửu Long mà ở các nơi khác". Từ đó chúng ta nhận ra tính khái quát trên diện rộng của bài thơ. Cảm ơn nhà thông tấn Phan Huy đã loan báo tình hình bi quan này;
3/ Phan Huy đã mang cả hơn 80 triệu nhân dân ra mà đàn áp và lấp miệng em thì Hoài Tường Phong thua là cái chắc. Hỏi sao trăng không nghẹn cho được!"

Còn đây là hình ảnh khả kính của Phan Huy

CAND online, 22:28:00 21/03/2010

Hồng Thanh Quang

Rõ ràng là không có gì có thể thay thế vai trò của thi ca trong cuộc sống của con người, dẫu rằng, lắm khi chúng ta rất khó rành rẽ định nghĩa thế nào là thơ. Nhưng muốn nói gì thì nói, trong đời sống tinh thần của con người, thi ca, chất thơ luôn phải là những gì tinh túy nhất còn lại sau mọi biến thiên dâu bể.

Năm 1999 tại kỳ họp toàn thể lần thứ 30 của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và văn hóa của LHQ (UNESCO) đã quyết định chọn ngày 21/3 hàng năm là Ngày Thơ Thế giới. Lần đầu tiên Ngày Thơ Thế giới đã được tiến hành tại Paris, nơi có trụ sở của UNESCO. Năm nay, trước dịp lễ trọng của thi ca quốc tế này, ngày 17/3/2010, bà Inna Bokova, Tổng Giám đốc UNESCO đã gửi thông điệp, trong đó có đoạn:

"Ngôn ngữ nào cũng có thi ca của mình, con người nào cũng có thế giới thi ca của mình. Thi ca trong cả những hình thức giản dị lẫn những hình thức thanh cao lưu giữ lại những kinh nghiệm nhân gian khó được phản ánh nhất. Thi ca diễn tả những gì khó diễn tả nhất vốn vẫn tạo nên cơ sở trong điều huyền bí của con người".

"Chúng ta hãy cùng nhớ lại trong Ngày Thơ Thế giới 2010 rằng, thơ, đó là xứ sở vạn năng mà trong đó các dân tộc có thể gặp nhau thông qua những từ ngữ đầy màu sắc, nhịp điệu và âm nhạc, những từ ngữ mà không phụ thuộc vào việc chúng được nuôi dưỡng trong thứ tiếng nào, cũng đều vươn tới trạng thái tinh hoa của nhân loại và phẩm giá của mỗi một con người…"

Với cam kết thúc đẩy các nguyên tắc dân chủ của phẩm giá, bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau, UNESCO coi thơ là nguồn tài nguyên quan trọng. Thơ lan tỏa ở mọi nơi, không có biên giới và rào cản. Thơ là phương tiện giao lưu, phương tiện chuyển tải trí thức và phát hiện về người khác…".

Bà Inna Bokova cho biết, năm 2010 đã được LHQ tuyên bố là Năm Quốc tế xích lại gần nhau giữa các nền văn hóa. Thơ là bộ sưu tập vang vọng các âm hưởng chung của nhân loại nên nó phải được thu thập, nghiên cứu, xuất bản và dịch nhiều hơn nữa.

Với chương trình mới cho hai năm 2010 và 2011 về các nhà thơ nổi tiếng thế giới Rabindranath Tagore (Ấn Độ), Pablo Neruda (Chilê) và Aime Cesaire (Martinique), UNESCO đặc biệt khuyến khích các phương tiện đa chiều nhằm làm cho thơ dễ tiếp cận hơn và tăng được tác động của nó. Thơ cũng làm cho con người trở nên nhân văn hơn. Vì vậy thơ phải được dành cho một vị thế xứng đáng trong các chương trình giáo dục chất lượng cao…

Rõ ràng là không có gì có thể thay thế vai trò của thi ca trong cuộc sống của con người, dẫu rằng, lắm khi chúng ta rất khó rành rẽ định nghĩa thế nào là thơ. Nhưng muốn nói gì thì nói, trong đời sống tinh thần của con người, thi ca, chất thơ luôn phải là những gì tinh túy nhất còn lại sau mọi biến thiên dâu bể. Đúng như nhà thơ Tây Ban Nha Leon Felipe (1884-1968) đã viết:

    "Hãy chẻ bài thơ ra từng từ một.
    Vứt ngay thể loại,
    điệu,
    vần.
    Cả ý cũng vứt đi, đừng ngại.
    Rồi tãi từ ra gió.
    Nếu khi ấy vẫn còn điều gì đó
    thì đấy
    thi ca!.."

Còn nhà thơ Hungarie Lajos Kassàk (1887-1967) đã từng làm bài thơ dài nói lên quan niệm thi ca của mình. Đó là bài "Thơ tôi":

    "Tôi phải cứu những gì còn có thể
    vậy mà tôi lại
    ngồi lì
    như tảng đá
    như con chim khổng lồ
    con chim tôi đã làm bị thương hồi trẻ khiến máu chim đỏ
    hồng cây cỏ lác.
    Trong yên lặng mênh mang của thế giới vô danh
    tôi viết những dòng thơ cùng một lúc tồn tại cả ở hai chiều văn học
    cả ở hai chiều của những định luật đã quen
    của sự điên cuồng của bầy ngốc nghếch.
    Đã có bao nhiêu ấn tượng cổ truyền
    nhiều đến nỗi gần trở nên tuyệt đẹp.
    Thơ tôi sinh ra không từ những bụi cơn mơ hoa lá đỏ xanh
    rắc rối
    mà từ những định luật hình học vô cùng cân đối
    thơ tôi lột vỏ trái cây
    dựng nên hình chiếu
    giàn bày đồ vật trong không gian
    dọn những mảnh vỡ quá khứ
    hứa hẹn tương lai tuyệt vời.
    Đó chính thực là bản chất thơ tôi
    nội dung từ ngữ
    ý nghĩa của những lời tôi thổ lộ -
    những lời thổ lộ giả như vô nghĩa -
    đó chính là cơn mưa lửa trào tuôn
    thành phố ồn ào
    theo đúng luật của mâu thuẫn
    cùng tồn tại
    cùng lấp đầy
    cả những phần thế giới vô danh
    cả những phần đã rõ.

    *

    Giờ thì không chỉ trái tim ca
    và không riêng lưỡi
    dòng nước xanh tuôn tự mắt tôi
    màu răng tôi trắng rắn
    thân hình tôi với những đường cổ điển
    bản thể hồn tôi không ai thấu được bao giờ
    triệu triệu sợi tóc trên đầu tôi chen chúc
    và mười ngón tay tôi
    mười kẻ đồng loã điên cuồng
    như dàn giao hưởng
    cùng một lúc vang lên
    để báo về tôi
    cho toàn thế giới.

    Tôi hát
    giữa nắng chói chang
    trong vùng râm mát
    cho những ai không may mắn được sinh ra
    cho ai phải sống đời không may mắn
    cho người mù
    cho người điếc
    cho người mất hết lòng tin
    cho những nạn nhân thói hồn nhiên
    cho những ai tự đỉnh cao lao mình vào cái chết
    và cho những người không dám rời động tối mù đen.

    Tôi sẽ hát
    cho tới khi tự thăm thẳm hang sâu
    số phận ai đó khác tôi vang lên thành tiếng vọng
    tôi biết hướng thơ tôi
    tới bờ
    nơi quằn quại trong cơn đau sinh nở lòng mẹ của thời đại
    chúng ta
    nơi hạt giống rơi xuống đất nảy mầm
    nơi kho vựa không chịu nổi khoá
    nơi người chăn không bỏ rơi đàn súc vật
    nơi con người nhận ra được nhau
    cầm lên tay
    dụng cụ
    và nguyên liệu
    để tạo nên
    những dấu hiệu
    của ý nghĩa cuộc đời
    đỏ vì máu
    đen bầm vì những thương đau..."

(tiếp theo)

Tác phẩm thi ca là sự an ủi cho những nỗi đau riêng và cho cả nỗi đau chung của nhân loại. Người có thiên mệnh thi nhân sẽ không thể nào yên nếu không thực hiện nhiệm vụ chân truyền của mình là viết lên những câu chữ có khả năng huyền diệu giúp con người "nhận được ra nhau". Nhà thơ Bulgarie, Andrey Germanov, đã rất có lý khi bộc bạch:

    "Em bảo: Anh là nhà thơ!
    Thế thì sao nhỉ?
    Thế giới thiếu gì thi sĩ.
    Đám con gái thích thơ anh, em bảo.
    Thế thì sao nhỉ?
    Họ đọc xong đâu có tới hôn anh.

    Em bảo: Anh đã nổi danh!
    Thế thì sao nhỉ?
    Hai ta trước sau vẫn chung một căn phòng.

    Nhưng chắc anh được hơn mọi người, em bảo.
    Đúng vậy, em.
    Được bệnh huyết áp cao và đau đầu hơn tất cả.

    Thiên hạ rồi nhớ tên anh, em bảo.
    Em biết không,
    Dưới hai tấc đất
    Xung quanh toàn im lặng thôi.

    Thế thì sao - em đỏ mặt nhìn anh -
    Anh không thể nào không viết?
    Em hiểu chăng,
    Điều đó chính anh không biết.
    Không đủ sức!

    Viết đâu chỉ là việc của riêng anh.

    Ai đó đọc,
    Đọc,
    Buộc anh phải chép!..."

Viết để nói lên tâm sự của mình, đó ít ra cũng là lối thoát. Nhà thơ Hy Lạp Costas Steriopulos trong những năm tổ quốc của mình phải sống dưới chế độ độc tài của các "đại tá đen" đã phải thốt lên như thế khi ông và các nhà thơ đồng thời lắm khi phải buộc im tiếng:

    "Câm lặng
    Rơi xuống đời chúng ta
    bầu lặng yên đặc quánh
    như lặng yên
    sau tràng súng nổ.

    Bầu lặng yên vô tận.
    Ta phải làm gì đây
    đành đi lại từ đầu
    để ít ra còn sống sót.

    Chúng ta thành lũ lưu vong
    ở ngay đây
    trên quê kiểng chính mình
    chỉ còn nghe thấy tiếng linh cẩu vằn và chó sói gào thét.

    Những người đánh trống không có trống.
    Những người thổi kèn không có kèn.
    Những chiến binh không kiếm.

    Nói
    đó ít ra cũng là một lối thoát…"

Thi ca, đó là một cánh cửa giúp cho nhân loại đi tới tình yêu và hòa bình. Đó còn là vũ khí để con người bảo vệ phẩm giá của mình. Thi ca, đó là giọt máu tinh thần của con người, đúng như nhà thơ Ba Lan Jaroslav Iwaszkiewicz đã viết:

    "Hãy nếm thử giọt máu của tôi
    thấy chăng vị đường trong đó
    thấy chăng vị muối mặn mà
    thấy chăng vị đất đai màu mỡ

    thấy chăng cảnh xôn xao lá đổ
    tiếng những mũi tên thuở nào xé gió
    ánh sáng đèn đống lửa vì sao
    nghe chăng trong đó những lời
    những giọng nói tự lâu rồi đã tắt

    Trong đó có tất cả
    giữa giọt máu này
    tất cả ẩn trong
    và tất cả náo động lên trong đó
    vì thế nó không tươi đỏ
    mà bầm đen…".

Những bản dịch thơ trong bài do nhà thơ Hồng Thanh Quang chuyển ngữ từ bản tiếng Nga

Hà Nội ngày 20/3/2010