Chủ đề: Tài nguyên và môi trường - Trang 2

Chảy máu tài nguyên: tường trình từ điểm nóng

Bài 6: Núp bóng nạo vét cửa biển để bán cát

* Bài và ảnh: MINH ĐỨC

SGTT - Núp bóng dưới danh nghĩa dự án “nạo vét, thông luồng” cửa biển, tận thu cát nhiễm mặn, công ty CP Quốc tế Saphia đã hút cát biển tràn lan ở vùng biển xã Đức Lợi, huyện Mộ Đức (Quảng Ngãi) để xuất khẩu, làm cho bờ biển sạt lở ngày càng nghiêm trọng.

Trong vòng sáu tháng qua, triều cường đã xâm thực lấn sâu vào đất liền đến gần cả trăm mét khiến hàng trăm hộ dân ở làng quê Đức Lợi đang từng ngày nơm nớp lo sợ vì nạn triều cường tấn công.

Cả dân và chính quyền bức xúc

Ngư dân Nguyễn Văn Thạch dẫn đường chúng tôi ra cửa Lở – địa điểm công ty CP Quốc tế Saphia chịu trách nhiệm “nạo vét, thông luồng”, thế nhưng tại đây ngư dân làng chài Đức Lợi vẫn “khóc ròng” vì cửa biển này vẫn chưa được thi công nạo vét.

Ông Thạch bức xúc nói: “Nói là nạo vét cửa biển tạo điều kiện cho tàu bè ngư dân chúng tôi ra vào thuận lợi, thế nhưng suốt một năm qua hút cát biển bán ra nước ngoài công ty nào quan tâm đến chuyện thông luồng cửa biển gì đâu. Ngư dân ra vào cửa Lở này vẫn cơ cực như trước, phải đợi thuỷ triều lên cao thì mới đi hành nghề được”.

Những năm gần đây, xã Đức Lợi, huyện Mộ Đức liên tiếp bị triều cường xâm thực gây sạt lở bờ biển, thế nhưng không hiểu sao UBND tỉnh Quảng Ngãi lại chấp thuận cho phép công ty CP Quốc tế Saphia đưa tàu trọng tải lớn đến vùng biển địa phương để hút cát biển xuất khẩu.

Ngay từ đầu, người dân xã Đức Lợi đã kịch liệt phản đối, ngăn cản không cho công ty này hút cát tại đây, thế nhưng sau đó, lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi đã trực tiếp về đối thoại, giải thích và đưa ra nhiều lời hứa công ty CP Quốc tế Saphia sẽ “tái đầu tư” các công trình dân sinh cho địa phương như: kè chống sạt lở, xây đường giao thông, trường học. “Nghe lãnh đạo tỉnh nói vậy, người dân chúng tôi yên tâm để công ty triển khai dự án hút cát. Ai ngờ sau một năm đưa tàu lớn đến khai thác cát, cửa biển nơi đây vẫn chưa hề được nạo vét, còn công trình dân sinh thì còn nằm ngổn ngang vì công ty chưa thanh, quyết toán cho các nhà thầu thi công”. Ông Nguyễn Lê ở thôn An Chuẩn, xã Đức Lợi lắc đầu ngao ngán.

Thuỷ sản cạn kiệt, bờ biển triều cường ngày càng “ngoạm” sâu vào đất liền, ông Lê Thanh Phách, chủ tịch UBND xã Đức Lợi lo lắng: “Chưa đầy hai năm qua, xã chúng tôi đã di dời 200 hộ dân ra khỏi vùng sạt lở bờ biển. Làng chài Đức Lợi vốn đã bị triều cường xâm thực nay lại bị tác động mạnh do nạn hút cát bừa bãi của công ty Saphia nên càng khiến cho bờ biển sạt lở nghiêm trọng hơn. Nếu cái đà sạt lở này, mùa mưa bão tới, chúng tôi buộc phải di dời hơn 100 hộ dân ven biển để tránh nguy hiểm do triều cường xâm thực”.

Năm 2009, công ty CP Quốc tế Saphia được UBND tỉnh Quảng Ngãi cấp phép thực hiện dự án nạo vét, thông luồng kết hợp tận thu cát nhiễm mặn để xuất khẩu tại cửa Lở – sông Vệ trong ba năm (2009 – 2011). Trong thời gian thực hiện dự án, công ty CP Saphia cam kết trích một phần lợi nhuận để đầu tư xây dựng các công trình: kè biển, đường giao thông, trường tiểu học và đập ngăn mặn với tổng kinh phí khoảng 18 tỉ đồng. Thế nhưng các công trình này mới thi công khoảng 40 – 60% rồi ngưng thi công mãi đến nay do công ty CP Quốc tế Saphia chưa thanh quyết toán cho nhà thầu.

Dự án để lại... sạt lở và “núi nợ”

Trước tình hình này, huyện Mộ Đức đã gửi văn bản báo cáo tỉnh uỷ, UBND tỉnh Quảng Ngãi về việc công ty CP Quốc tế Saphia đã không thực hiện dự án theo đúng cam kết, không thanh quyết toán cho nhà thầu khiến công trình dở dang, chưa thể đưa vào sử dụng. Ngỡ là dự án nạo vét, thông luồng cửa biển đem về lợi ích cho cuộc sống người dân địa phương. Lợi đâu chưa thấy, người dân làng chài Đức Lợi bây giờ phải “gánh đủ”: Bờ biển sạt lở nặng, kè thi công dở dang mùa mưa tới không đảm bảo an toàn, đường sá gồ ghề gây ra tai nạn giao thông liên tục và trường học nham nhở, chưa hoàn thành. Công ty chỉ quyết toán vài trăm triệu đồng, huyện Mộ Đức phải xuất ngân sách dự phòng hơn 1 tỉ đồng trả cho nhà thầu thi công đường và trường tiểu học.

Ông Dương Văn Tô, bí thư huyện uỷ huyện Mộ Đức than thở: “Dự án bỏ dở chừng, các công trình dân sinh ngổn ngang, nhiều lần người dân hỏi chúng tôi không biết phải giải thích thế nào. Lãnh đạo tỉnh đã hứa với người dân nhưng giờ đây công ty không thực hiện theo đúng cam kết với tỉnh, đã “thất hứa”, thiếu tôn trọng người dân. Nhiều “cái mất” từ dự án này nhưng mất mát lớn nhất là dự án đã gây mất niềm tin trong dân”.


Trường tiểu học Đức Lợi hoàn thành gần 90% nhưng chưa thể đưa vào sử dụng vì công ty CP Quốc tế Saphia vẫn chưa thanh, quyết toán cho nhà thầu.

Theo tờ khai tại cục Hải quan Quảng Ngãi, trong năm 2009, công ty CP Quốc tế Saphia xuất sang Singapore 811.000 tấn cát thô, doanh thu 2,9 triệu USD. Tuy nhiên theo bà Huỳnh Thị Thuý Kiều, phòng nghiệp vụ cục Hải quan Quảng Ngãi xác nhận: đến tháng 6.2010, công ty CP Quốc tế Saphia – chi nhánh Quảng Ngãi vẫn chưa thanh toán khoản nợ gần 6 tỉ đồng tiền thuế xuất khẩu cát. Khoản nợ trên đến nay đã vượt quá 90 ngày, thuộc diện phải cưỡng chế để truy thu.

Cục Hải quan mời lãnh đạo chi nhánh công ty đến làm việc và đã cam kết thanh toán dứt điểm trong tháng 3.2010 nhưng sau đó phía công ty vẫn không chấp hành. Ngoài ra, công ty còn nợ trên 72 triệu tiền thuế nhập khẩu thiết bị. Trong khi đó, lúc khai trương chi nhánh, công ty công bố đăng ký vốn điều lệ 300 tỉ đồng, nhưng lại không ký quỹ đầu tư theo quy định của tỉnh.

Cuối năm 2009, phó chủ tịch UBND tỉnh Trương Ngọc Nhi đã chỉ đạo và yêu cầu đến 31.12.2009 công ty phải thanh toán dứt điểm các khoản nợ thuế và các khoản nợ khác cho Nhà nước, nhưng đến nay công ty này vẫn chưa thanh toán. Công ty đã đột ngột dừng thi công từ cuối năm 2009 cho đến nay và đã để lại “núi nợ nần” cho tỉnh, nhà thầu; các công trình dân sinh mà công ty cam kết hỗ trợ đang trong tình trạng dở dang đang đứng trước nguy cơ: bỏ hoang và bờ biển sạt lở nghiêm trọng đang từng ngày uy hiếp cuộc sống hàng trăm hộ dân ở vùng quê Đức Lợi.

Chảy máu tài nguyên: tường trình từ điểm nóng

Bài 7: Vàng đen và những cơn bão cát

* Bài và ảnh: VÕ HOÀNG MINH

SGTT - Vừa đặt chân lên đất Mỹ Thành (Phù Mỹ – Bình Định) chúng tôi đã cảm nhận được ngay “sức nóng” của nỗi bức xúc dai dẳng trong lòng những người dân ở đây. Họ đang sống với nỗi cơ cực mà hoạt động khai thác titan đã mang lại trong những năm qua.

Những người dân dẫn chúng tôi đi về phía biển, vùng đất đã bị băm vằm bởi hoạt động khai thác loại “vàng đen” của nhiều doanh nghiệp, hàng chục người dân thôn Vĩnh Lợi vừa đi vừa kể khổ.

Bà Trần Thị Th. (60 tuổi) ở thôn Vĩnh Lợi nói như khóc: “Từ khi công ty TNHH thương mại Ánh Vy được bộ Tài nguyên và môi trường cấp cho cái giấy phép về đây khai thác đất đen (titan), cuộc sống của người dân thôn Vĩnh Lợi chúng tôi lập tức bị đảo lộn. Cái cách họ khai thác như thế nào để lấy được đất đen thì người dân quê mùa chúng tôi không hiểu được, thế nhưng những “núi cát” họ hút lên bày lộ giữa trời, gió biển thốc vô lùa cát bay khắp làng, khắp xóm. Mùa gió bấc tới đây chắc chắn chúng tôi lại phải chịu cảnh “bão cát” tấn công. Nhiều khi đang ăn cơm, cát bay rào rào vào mâm, nhai cơm lộn cát mà nước mắt cứ chảy. Quần áo giặt xong, phơi chưa kịp khô, cát tấp lên đành phải giặt lại. Đất sản xuất nằm gần khu khai thác cũng bị cát lấp dần không còn trồng cây gì sống nổi. Nếu tình trạng này kéo dài thì đến cả những ngôi nhà của chúng tôi đang ở cũng sẽ bị lấp”.


Hàng ngàn hecta rừng phòng hộ ở ven biển Bình Định nhường chỗ cho việc khai thác titan.

Cơn lốc titan

Theo người dân địa phương cho biết, trước đây họ chưa từng bị cái nạn cát bay hành hạ như bây giờ bởi được những khu rừng dương ven biển mọc rất dày và xanh tốt che chở, chắn cát. Những khu rừng dương này được trồng từ những năm đầu giải phóng. Sau hơn 30 năm, khi những cây dương vừa kịp trở thành cánh rừng dương cổ thụ thì lại bị những người khai thác titan đốn hạ. Trước mắt chúng tôi bây giờ là một bãi biển “trống hoác” không còn bóng dáng một cây dương với những cái hố cát bị đào sâu đến 20 – 30m để các doanh nghiệp đặt bè hút cát và đặt giàn lọc titan. Bà Đinh Thị Mai ở thôn Vĩnh Lợi than thở: “Hoạt động khai thác đất đen ở đây không những huỷ hoại môi trường trên mặt đất mà với cách hút cát tận “âm phủ” để lấy đất đen như thế này thì đến nguồn nước ngầm cũng bị triệt tiêu. Khu vực thôn Vĩnh Lợi này như một bán đảo, không còn rừng phòng hộ, bờ biển thì bị rỗng ruột, một ngày nào biển lấn vào thì dân chúng tôi biết đi đâu mà sống”.

Không chỉ ở Mỹ Thành (Phù Mỹ), thảm trạng trên còn xảy ra ở thôn Trung Lương, xã Cát Tiến (Phù Cát). Bãi biển Trung Lương vốn được xem là bãi biển đẹp nhất ở Bình Định và công ty TNHH Mỹ Tài là đơn vị đầu tiên được UBND tỉnh Bình Định giao cho 30ha đất tại đây để xây dựng khu du lịch với vốn đầu tư 5 triệu USD. Bà Huỳnh Thị Hồng ở xóm Chánh Nghĩa, thôn Trung Lương cho biết: “Khi nghe ở đây được công ty TNHH Mỹ Tài xây dựng khu du lịch bà con phấn khởi hết biết. Thế nhưng từ ấy đến nay công ty Mỹ Tài không làm cho du lịch, cả ngày lẫn đêm họ chỉ “chăm bẳm” khai thác titan trên diện tích được giao. Cả bãi biển trước đây đẹp là vậy giờ bị băm nát như một bãi chiến trường”. Vào đầu năm 2008, địa bàn khai thác titan của công ty Mỹ Tài còn cách xa nhà dân, đến cuối năm thì khu vực khai thác tiến đến sát khu dân cư.

Hàng ngàn người dân khốn đốn

Trên địa bàn hai huyện Phù Cát và Phù Mỹ hiện có 14 đơn vị được các cấp có thẩm quyền cấp giấy phép hoạt động thăm dò, khai thác titan. Đồng nghĩa với hàng loạt cánh rừng phòng hộ ven biển ở các xã Mỹ Thành, Mỹ Thọ, Mỹ An, Mỹ Thắng (Phù Mỹ); Cát Khánh, Cát Thành, Cát Hải, Cát Tiến (Phù Cát) bị “khai tử” và hàng ngàn hộ dân đang lâm cảnh khốn đốn vì công cuộc khai thác titan ở Bình Định.

Ông Nguyễn Văn Lịch, trưởng phòng tài nguyên và môi trường huyện Phù Mỹ thừa nhận: “Hầu hết các doanh nghiệp khai thác titan trên địa bàn đều có cam kết bảo vệ môi trường nhưng khi thực hiện lại không đạt như yêu cầu đã đề ra. Ngoài vấn đề cát bay đang hiện hữu, ở cấp huyện chúng tôi không đủ năng lực đánh giá tác động của việc khai thác titan đối với môi trường nên chỉ mới dừng lại ở việc đi kiểm tra và báo cáo... miệng với cấp trên”.

Còn ông Đinh Văn Tiên, phó giám đốc sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Bình Định thì bức xúc: “Với diện tích cấp phép gần 2.200ha, nếu các doanh nghiệp khai thác đồng loạt thì ắt sẽ có vấn đề xảy ra về môi trường. Nhất định là sẽ xuất hiện hiện tượng cát bay, cát chảy, nước mặn xâm nhập và ảnh hưởng đến nguồn nước ngầm trong các khu dân cư lân cận”.

Mất cả chì lẫn chài

Ông Nguyễn Văn Thắng, phó giám đốc sở Công thương tỉnh Bình Định bức xúc: “Chỉ tính riêng năm 2009, sản lượng titan khai thác tại Bình Định theo báo cáo của các doanh nghiệp là khoảng 400.000 tấn. Với lượng titan này, các doanh nghiệp bỏ “hầu bao” được khoảng 700 tỉ đồng, thế nhưng ngân sách tỉnh thu vào chưa được 100 tỉ đồng”. Mặc dù lượng khai thác titan “hoành tráng” là vậy nhưng các nhà máy chế biến để xuất khẩu đang bí đầu ra vì vướng mức thuế xuất khẩu đến 18% (theo thông tư số 152/2009/TT-BTC). Trong khi đó, để chế biến titan thô thì các doanh nghiệp phải mất khoản đầu tư rất lớn cho dây chuyền, thiết bị và tiêu hao điện năng rất nhiều nên hầu hết các doanh nghiệp đang gặp rất nhiều khó khăn. Tính ra, mỗi tấn xỉ titan xuất khẩu doanh nghiệp bị lỗ đến gần 900.000 đồng.

Ông Thắng cho hay, hiện nay hầu như tất cả các doanh nghiệp đều hoạt động cầm chừng hoặc tìm cách bán titan thô làm nảy sinh tình trạng “chảy máu” titan qua con đường bán lậu. Bây giờ, ngày nào ở cảng Thị Nại cũng có những chiếc tàu chở titan “hành phương Bắc”. Tàu chở titan lậu này đi rất công khai và chắc chắn điểm đến cuối cùng của những chiếc tàu này là Trung Quốc. Mới đây, ở tỉnh Ninh Bình vừa bắt được một chiếc tàu chở khoảng 3 tấn titan có xuất xứ từ Bình Định nhưng chưa rõ từ doanh nghiệp nào bán ra. Chúng tôi đã thử làm phép tính, mỗi năm Bình Định bị “chảy máu” qua đường bán lậu khoảng 200.000 tấn titan, đồng nghĩa với ngân sách tỉnh sẽ mất đi khoản thu thuế xuất khẩu là 2 triệu USD. Với titan, Bình Định đang mất cả “chì lẫn chài”: mất nguồn tài nguyên, mất nguồn thu xuất khẩu, mất thuế, mất hạ tầng giao thông, mất môi trường sinh thái.

Chảy máu tài nguyên: tường trình từ điểm nóng

Bài cuối: Phân chia tài nguyên theo lợi ích nhóm

ANH KHÔI thực hiện phỏng vấn

SGTT - Khai thác khoáng sản hiện nay đã bộc lộ nhiều bất cập, từ chính sách đến việc quản lý tài nguyên. Đâu là nguyên nhân xảy ra tình trạng chảy máu tài nguyên? Những kẽ hở pháp luật nào khiến cho nguồn lợi quốc gia thất thoát? Sau loạt bài tường trình từ các điểm khai thác, để kết thúc loạt bài này chúng tôi trao đổi với phó chủ nhiệm uỷ ban Kinh tế của Quốc hội Lê Quốc Dung – người trực tiếp thẩm định dự luật khoáng sản (sửa đổi) vừa được Chính phủ trình Quốc hội.

Thưa ông, báo chí đã phản ánh tình trạng báo động đỏ về loạn khai thác khoáng sản làm thất thoát tài nguyên. Là người trực tiếp thẩm tra dự luật Khoáng sản sửa đổi, ông thấy đâu là những điểm yếu nhất hiện nay mà luật Khoáng sản cần điều chỉnh?

Phải nói là chúng ta chưa có chiến lược tầm quốc gia quản lý chung về khai thác tài nguyên khoáng sản. Hệ thống công cụ quản lý chưa hoàn thiện, phân cấp chưa hợp lý. Luật Khoáng sản được xây dựng năm 1996, sửa đổi năm 2005 vẫn còn nhiều sơ hở. Trong khi đó, thị trường khoáng sản Việt Nam còn khai thác tự phát dẫn đến thất thoát, lãng phí là do nhiều nguyên nhân.

Thứ nhất, điều tra cơ bản rất hạn chế. Cả nước mới điều tra cơ bản trên 56% lãnh thổ lục địa, ở độ sâu 100m. Còn xuống sâu hơn nữa là chưa làm được, rồi còn thềm lục địa, ven biển. Cả nước mới quy hoạch được 13 loại, chủ yếu do các ngành sản xuất tự lập. Chính phủ tách mảng quy hoạch điều tra cơ bản cho bộ Tài nguyên và môi trường (TN&MT), còn quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản lại giao cho bộ Công thương và bộ Xây dựng. Do vậy, các ngành lập quy hoạch dựa trên mục tiêu và chiến lược sản xuất của họ chứ không nhằm mục tiêu quản lý tài nguyên.

Về mặt quản lý, việc phân cấp giữa trung ương và địa phương đang rất tuỳ tiện, không dựa trên quy hoạch chung nào, mà giao toàn quyền cho địa phương. Từ đó, địa phương có quá nhiều quyền cấp giấy thăm dò khai thác trên những diện tích đất chưa hề được điều tra lẫn quy hoạch. Nhiều mỏ to được địa phương chẻ thành mỏ nhỏ để cấp phép và chỉ dựa trên lợi ích của địa phương mình. Chúng ta đang cấp phép tài nguyên như cấp phép cho các dự
án đầu tư công nghiệp thông thường, Nhà nước không thu được gì. Doanh nghiệp chỉ nộp mỗi thuế tài nguyên. Điều này tạo ra động lực ăn chia giữa các nhóm lợi ích. Nhà nước thất thoát, nguồn thu càng thấp thì càng không có kinh phí tái đầu tư cho dân trên địa bàn. Luật hiện hành thì có quy định về việc đấu giá quyền khai thác nhưng nhiều năm qua Chính phủ không hướng dẫn.

Mặt khác, trong luật hiện hành cũng không quy định tỷ lệ phân chia dành lợi ích cho những địa phương, cho người dân nơi có mỏ khoáng sản để đảm bảo đời sống và bảo vệ môi trường, đất đai, nguồn nước. Những vùng khai thác này đang càng ngày càng nghèo kiệt đi rất nhanh. Môi trường bị phá huỷ, đời sống nhân dân không được cải thiện.

Luật sửa đổi lần này sẽ có những điểm mới nào nhằm khắc phục những kẽ hở lâu nay?

Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị siết chặt việc cấp phép theo hướng dẹp cơ chế xin – cho. Còn quy hoạch thì phân làm ba loại: quy hoạch điều tra cơ bản, quy hoạch thăm dò khai thác chung thì giao bộ TN&MT lập, trình Thủ tướng phê duyệt. Quy hoạch khai thác khoáng sản thì căn cứ vào nhu cầu của ngành, giao các bộ quản lý về sản xuất lập.

Chính phủ phải xây dựng chiến lược quốc gia về quản lý tài nguyên khoáng sản trong tầm nhìn 10 – 20 năm. Chúng tôi đang đề nghị phải trình chiến lược này ra Quốc hội và Quốc hội ra nghị quyết.

Sắp tới, chỉ phân cấp cho địa phương vật liệu xây dựng thông thường, than bùn, các mỏ nhỏ lẻ phân tán không quan trọng. Sẽ khoanh định khu vực khoáng sản nào phân cấp cho địa phương, ngoài khu vực đó thì thuộc quyền của trung ương.

Chúng tôi cũng đề xuất rằng bên cạnh thuế tài nguyên môi trường thì các mỏ khoáng sản sau khi thăm dò sẽ cho đấu giá. Những khu vực không đấu giá mà chỉ cấp phép thì cũng sẽ phải định giá để thu một khoản tiền nhất định.

Trên cơ sở đó ta mới phân chia được nguồn thu cho địa phương và phân định trách nhiệm của doanh nghiệp về hoàn thổ và bảo vệ tài nguyên môi trường.

Đang có một nghịch lý là người dân ở nơi có mỏ khoáng sản phải đối mặt với các nguy cơ như ô nhiễm môi trường, bệnh tật và không được hưởng lợi là bao...

Có hai vấn đề khó khăn.

Thứ nhất, dân khai thác tự phát. Hễ nơi nào có mỏ vàng, mỏ quặng, mỏ thiếc là từ trẻ con đến người lớn lao vào nhặt nhạnh, đào bới. Khắc phục điều này phải có đội ngũ quản lý vào cuộc để bảo vệ khoáng sản. Luật sửa đổi sẽ làm rõ trách nhiệm từ cấp xã trở lên.

Thứ hai, luật cũng làm rõ nguồn thu để khi khai thác phải bảo vệ được quyền lợi của dân, từ hoàn thổ, xây dựng hạ tầng, bảo vệ nguồn nước, môi trường.

Lâu nay Nhà nước không thu bao nhiêu, dân cũng không được hưởng lợi. Vậy tài nguyên khoáng sản dồi dào trên lãnh thổ nước ta đang mang lại lợi ích cho ai?

Một số doanh nghiệp được cấp phép đang thu được lãi lớn, thậm chí cho nhiều doanh nghiệp nước ngoài. Australia giàu khoáng sản là vậy nhưng họ bảo vệ khoáng sản trong nước và đẩy mạnh khai thác bên ngoài. Tại Việt Nam, họ rất chú ý các khoáng sản như vàng, đá quý.

Trong suốt một thời gian dài, chúng ta đã cấp phép không thu tiền. Như vậy có sự phân chia nhóm lợi ích, khiến tài sản thất thoát.

Kiểm soát lợi ích nhóm bằng cách nào?

Đây là vấn đề khó. Tuy nhiên, khi chúng ta cấp giấy phép có thu tiền hoặc đấu giá, cộng với thu thuế tài nguyên, với việc phân chia lợi ích nhóm thì chi phí để có được giấy phép sẽ rất lớn. Đến giới hạn nào đó, tình hình này có thể kiểm soát được. Nhưng để kiểm soát triệt để thì rất khó.

Muốn khắc phục, trong luật sửa đổi phải đưa ra yêu cầu về tính công khai, minh bạch. Chẳng hạn, mỏ nào, quy hoạch nào cũng phải được công khai, trên cơ sở đó đấu giá. Làm như vậy sẽ hạn chế được phần nào.

Hơn một năm nữa luật Khoáng sản (sửa đổi) mới có hiệu lực thi hành. Theo ông, cần giải pháp gì để ngăn chặn nguy cơ địa phương cấp phép ồ ạt để “chạy luật”? Có nên đề nghị dừng cấp phép theo quy định hiện hành để chờ thực thi theo luật sửa đổi hay không?

Nếu Quốc hội thông qua luật vào kỳ họp tháng 11 cuối năm nay thì luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1.7.2011. Nguy cơ cấp phép ồ ạt có thể xảy ra, vì từ sau thời gian đó thì địa phương chỉ được cấp phép cho mỏ nhỏ lẻ. Do vậy, tôi cũng cho rằng nên có một ràng buộc thực tiễn cho giai đoạn chuyển tiếp.

Có một giải pháp là hiện nay khi Chính phủ chưa ra được quy chế về đấu giá thì có thể ban hành văn bản để ngừng cấp phép với một số loại khoáng sản nào đó.

Nhà nước nên có biện pháp tạm thời và năng động như vậy để bảo vệ tài nguyên. Chúng ta không thể vô cảm.


Bùn đỏ bao vây bản làng có hai nhà máy khai thác quặng sắt

Cuối năm 2009, cử tri của hai xã Thượng Cửu và Văn Miếu (huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ) đồng loạt có ý kiến về HĐND tỉnh Phú Thọ, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ yêu cầu các cấp chính quyền xử lý việc khai thác mỏ sắt Thượng Cửu do mưa lũ làm xô đất đá xuống ruộng canh tác. Bùn đỏ bao vây đã làm ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt của nhân dân không chỉ riêng bản Vì (bản có hai nhà máy khai thác quặng sắt) mà ảnh hưởng đến hàng chục hecta đất nông nghiệp dọc con suối mỗi khi có mưa lũ tràn về. Trong ảnh: dòng suối Vì bị bùn đỏ do hai nhà máy khai thác quặng sắt gây ô nhiễm.
Hữu Lực

Chuyện lạ ở rừng Phan Dũng

* NGUYỄN VIỄN SỰ

Trong khi nhiều cánh rừng khắp nơi đang bị triệt hạ để lấy gỗ, làm rẫy, lập trang trại thì rừng Phan Dũng (Tuy Phong, Bình Thuận) lại là câu chuyện ngược lại: 16 năm nay, khu rừng hơn 20.000ha với nhiều loại gỗ quý này vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn.



Anh Lê Văn Tự và anh Lê Duy Hùng, hai cán bộ của trạm 3, kiểm tra một lán rừng hương và bằng lăng ở tiểu khu 4. Đây vốn là rừng non nhưng nhờ không bị xâm hại nên đã phát triển thành rừng già - Ảnh: Viễn Sự

Mỗi khi có khách quý về Tuy Phong, chuyện ông bí thư huyện ủy Nguyễn Minh Chính hay kể nhất chính là cánh rừng bạt ngàn ở Phan Dũng. Chỉ tay về phía cánh rừng vùng cao này, ông nói: “Rừng Phan Dũng xa nhất nhưng là nơi đáng tới nhất của Tuy Phong”.

Niềm tự hào

Chúng tôi ngược đường đèo 30km dọc lưu vực hồ Sông Lòng Sông để đến Phan Dũng. Xã vùng cao này chỉ có một con đường về xuôi và dân số không đủ để chia thành đơn vị hành chính cấp thôn. Nhưng sự nhỏ bé ấy càng làm những người lần đầu đặt chân đến đây thêm choáng ngợp vì những cánh rừng bạt ngàn chỉ cách trường tiểu học và UBND xã trăm thước. Từ đây, cây rừng ngút tầm mắt qua mấy quả núi kéo dài đến tận ranh giới với Lâm Đồng và Ninh Thuận.

Trên chiếc xe Win, anh Lê Văn Tự - trạm trưởng trạm 3 Ban quản lý rừng phòng hộ Tuy Phong - đưa chúng tôi vào rừng Phan Dũng theo lối rẫy của bà con Rắc Lây. Mọc chen vào những đám rẫy dọc suối Tà Hoàng dẫn vào rừng là những cây gỗ hương, lim xẹt, căm xe, gõ..., đường kính hơn cả một vòng ôm.

Anh Tự bảo: “Đây chưa phải rừng mà vẫn còn là đất rẫy của bà con đấy!”. Hóa ra những cây gỗ đã đến tuổi khai thác mà chúng tôi vừa thấy chưa phải thuộc địa hạt của rừng Phan Dũng, mà chỉ là cây rừng “ngụ cư” vào rẫy của bà con nhưng vẫn được giữ nguyên vẹn.

Đi được vài cây số, thêm mấy lần băng qua khúc quanh của suối Tà Hoàng thì địa phận rừng được bảo tồn hiện ra với những khoảnh rừng đặc chủng hương và bằng lăng. Trừ một lối mòn đủ cho chiếc xe Win băng qua, xung quanh đều là những tán cây cao vút, còn phía dưới là những đám nghệ rừng xanh non trải dài như thảm, đi mãi trong rừng vẫn không hề thấy có một dấu tích dao, rựa.

Anh Tự cho biết 16 năm trước, khi đóng cửa rừng, khoảnh rừng gỗ hương và bằng lăng này chỉ mới là rừng non. Nhưng từ đó đến nay nhờ không bị xâm lấn, hương và bằng lăng ngày càng lớn, nay đã đủ tuổi để khai thác nhưng vẫn tiếp tục sinh sôi.

Càng đi sâu vào rừng, khi chạm chân núi Varit, phải bỏ xe lại cuốc bộ thì mật độ rừng càng dày. Cây to với đường kính 40-50cm đến vài người ôm càng lúc càng nhiều. Không chỉ là những khoảng rừng bằng lăng hay hương nữa mà rất nhiều loại gỗ quý từ căm xe, căm liên, gõ, cẩm lai, dầu... chen nhau mọc.

Dành trọn một buổi chiều, xuyên qua gần 15km dưới những tán rừng rậm rạp nhưng chúng tôi chỉ mới đi chưa hết một phần ba chiều dài của rừng Phan Dũng. Phía trước, từ đỉnh Varit đến đỉnh Cô Đơn, vắt qua tận ranh giới với Lâm Đồng và Ninh Thuận, cây rừng bạt ngàn nối nhau...

Cùng nhau giữ rừng

Ông Trần Đình Cẩn, hạt trưởng kiểm lâm Tuy Phong, cung cấp thêm những con số ấn tượng không kém: ba năm nay, trên 20.000ha rừng Phan Dũng chỉ bị đốn chưa tới 50 cây gỗ. Năm 2008: 18 cây, năm 2009: 19 cây, sáu tháng đầu năm 2010: 11 cây. Cũng là những con số khô khan, nhưng nếu ở nhiều cánh rừng khác thì những con số khi đọc lên thường kèm theo nỗi xót xa, còn ở Phan Dũng con số đó là niềm tự hào của chính quyền và người dân.

Niềm tự hào ấy không phải bỗng dưng mà có, 16 năm đóng cửa rừng là bấy nhiêu năm người dân và cán bộ quản lý rừng bám trụ từng gốc cây, từng đường đi nước bước của lâm tặc. Đi vào rừng Phan Dũng, cứ một đoạn 5km các cán bộ quản lý rừng lại chỉ cho chúng tôi những khung lều tạm bằng cây rừng. Phía sau khung lều tạm ấy bao giờ cũng có võng, tăng và xoong để nấu ăn do các anh giấu sẵn cho những đêm tuần rừng phải ngủ lại hoặc khi có lũ cắt đường.

Anh Lê Văn Tự cho biết để tuần tra hết rừng Phan Dũng phải mất ít nhất hai ngày, nhưng trung bình mỗi chuyến anh em trong ban quản lý phải đi gần ba ngày. Lý do là nhiều người đi tuần tra “lấn” sang cả rừng Ma Nới (Ninh Thuận) và rừng Tà Năng (Lâm Đồng) để xem lâm tặc bên ấy có rục rịch qua bên này?

“Đi tuần nhiều vậy chỉ canh được rừng giáp ranh thôi, còn vùng rừng gần này không có bà con thì tụi này cũng giữ không xuể” - anh Tự nói thêm. Cả xã Phan Dũng chưa tới 200 hộ dân thì có tới 100 hộ ăn lương nhà nước để giữ rừng. Giống như cán bộ, bà con Rắc Lây cũng đi tuần mỗi tháng bốn lần trong vùng rừng gia đình được giao.

“Bà con mình mỗi quý nhận 1 triệu đồng, hứng thêm mấy can dầu rái (dầu từ nhựa cây để trét thuyền) bán là đủ no bụng rồi. Vậy là yên tâm lo giữ rừng!” - già làng Mang Tư thật thà nói thay cho người dân.

(Nguồn: http://phienbancu.tuoitre...510&ChannelID=89)

Những đôi dép mòn đế

Đến thăm những trạm gác rừng ở Phan Dũng, thứ nhiều nhất là những đôi dép nhựa tổ ong chưa sứt quai nhưng đã mòn đế xếp chật cả góc nhà. Đó chính là những đôi dép đi rừng của các nhân viên ở đây. Anh Lê Duy Hùng, một cán bộ của trạm 3, thật thà: “Mỗi chuyến đi rừng ba ngày, cuốc bộ hơn 60km, chỉ 2-3 chuyến là phải thay dép”.

Hơn 20.000ha nhưng cả ba trạm quản lý rừng ở Phan Dũng chỉ có 26 người thay nhau đi tuần rừng. Trạm 3 là trạm “nóng” nhất, thường xuyên phải canh chừng lâm tặc từ Ninh Thuận và Lâm Đồng sang đốn cây, có 11 cán bộ nhưng thường chỉ có năm hoặc sáu người tại trạm vì phải thay nhau vào rừng tuần tra, bất kể thời tiết hay ngày lễ, tết.

Các anh cho biết phải thay nhau đi ba ngày một lần vì đó cũng là quãng thời gian mà lâm tặc từ Lâm Đồng và Ninh Thuận có thể vượt núi qua được Phan Dũng.

Năm trước, một nhóm lâm tặc từ Lâm Đồng đã cử người sang “tặng quà” và đặt vấn đề “mua rừng” với anh em trong trạm 3, nhưng lập tức bị đuổi về và báo ngay lên cấp trên. Nếu những tay phá rừng này chịu khó quan sát hơn để nhìn được những đôi dép mòn đế này có khi đã không phải cất công sang năn nỉ.

Bảo tàng Anh và đạo đức của nhà tài trợ

TT  - Một chất giống như dầu đã được đổ xung quanh bức tượng rất nổi tiếng Hoa Hakananai trong Bảo tàng Anh. Các nhà hoạt động của Tổ chức Văn hóa vượt trên dầu thô (Culture Beyond Oil) muốn hành động của mình thể hiện thông điệp: bảo tàng cần chấm dứt hợp đồng tài trợ với Hãng BP.

Hơn 170 nghệ sĩ đã cùng viết bức thư ngỏ phản đối thỏa thuận tài trợ này.


Bức tượng Hoa Hakananai trong khu trưng bày Living and Dying của Bảo tàng Anh - (Ảnh: Wiki Commons)

Hoa Hakananai là tác phẩm điêu khắc đầu người và thân trên khoảng 1.000 năm tuổi. Tên của nó có nghĩa là “Người bạn đang lẩn trốn”. Các nhà hoạt động Culture Beyond Oil đã rất cẩn trọng để chất lỏng không làm hư hại bức tượng. Họ cho rằng Bảo tàng Anh là một trong những tài sản quý giá nhất của nước Anh, nhưng danh tiếng lại đang bị hủy hoại chỉ vì hợp đồng tài trợ ký với BP từ năm 1996.

Cuộc phản đối BP tương tự cũng diễn ra ở Bảo tàng nghệ thuật đương đại Tate Britain tháng 6-2010. Vụ tràn dầu ở vịnh Mexico đã khiến rất nhiều chiến dịch phản đối BP diễn ra trên thế giới, trong đó có các cơ quan tại London có sự tài trợ của BP.

Trong quá khứ, các tổ chức nghệ thuật từng nhận tài trợ từ các công ty thuốc lá và vũ khí. Tuy nhiên, các cuộc biểu tình đã cho thấy họ không còn được coi là những nhà tài trợ phù hợp. Cả Bảo tàng Tate và Bảo tàng Anh đều có các ủy ban đạo đức để thường xuyên xem xét lại các thỏa thuận tài trợ của các công ty dành cho họ.

H.N. (Theo BBC)

Dân chúng phản ứng với BP như thế, còn đối với trường hợp của Vedan xả chất thại gây thiệt hại và nguy hại ở Việt Nam thì sao?

Vụ Hyundai - Vinashin lại thải nix

Ai bao che Hyundai – Vinashin?

* VÕ VĂN TẠO


Bụi nix bay vào nhà dân như thế này đây.

SGTT - Sau đợt báo chí rầm rộ phản ánh việc Hyundai – Vinashin (HVS) lại cho xe chở bụi nix phế thải ra đổ tại bãi thải nix (còn gọi là xỉ đồng – phế thải của công nghiệp luyện đồng) ở thôn Mỹ Á ở xã Ninh Thuỷ, huyện Ninh Hoà, tỉnh Khánh Hoà, theo yêu cầu của UBND tỉnh, sở Tài nguyên và môi trường (TNMT) Khánh Hoà vừa có công văn số 1150 (ngày 1.7), gửi một số cơ quan báo chí, đề nghị đăng tải để “người đọc hiểu đúng bản chất sự việc, tránh ngộ nhận do thông tin không chính xác”. Đâu là bản chất sự việc?

“Kho chứa” hay bãi phế thải?

Công văn 1150 mở đầu: “Phải xác định đây không phải là việc HVS thải nix đã qua sử dụng ra môi trường như các báo đã viết”, mà là “HVS thu gom, vận chuyển nix đã qua sử dụng được lưu giữ trong khuôn viên nhà máy từ năm 2008 ra kho chứa nix thải của công ty cổ phần Khoáng sản luyện kim Hà Nội (kho số 1)… Kho số 1 là nơi nix thải được bảo quản trên bãi chứa nền ximăng có phủ bạt che, có hệ thống xử lý nước mưa chảy tràn qua bãi và được sở TNMT quan trắc môi trường hàng năm. Việc lưu giữ nix thải tại kho số 1 là biện pháp lưu giữ đạt quy chuẩn môi trường trong thời gian chờ xử lý, đã được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép và thường xuyên chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước cũng như người dân sinh sống trong khu vực lân cận”.

Để làm rõ khái niệm bãi thải nix hiện nay của HVS là “kho” hay môi trường, cần phải nêu lại quá trình hình thành khá đặc biệt của cái gọi là “kho số 1” này.

Khi dự án liên doanh đóng tàu giữa Vinashin và Hyundai được trình cơ quan cấp phép, luận chứng kinh tế kỹ thuật ghi: công đoạn làm sạch vỏ tàu được thực hiện bằng phun cát khai thác tại Khánh Hoà, được bộ Khoa học và công nghệ (KHCN) phê duyệt từ tháng 3.1997. Thế nhưng, khi vào hoạt động, HVS chỉ tiến hành sửa chữa, hoán cải tàu cũ, không hề đóng mới. Để cạo sơn, đánh gỉ và tẩy bẩn tàu cũ trước khi sơn lại, HVS tự ý nhập khẩu hạt nix, dùng phương pháp phun khô áp lực cao (công nhân và dân địa phương gọi là “bắn nix”). Bị phát hiện việc “tiền trảm” này, HVS làm văn bản “hậu tấu” bộ KHCN, xin dùng nix. Sự đã rồi, bộ chấp thuận (cuối 1999), với yêu cầu phải xử lý chất độc hại (sơn chứa kim loại nặng) có trong nix sau khi phun, bằng phương pháp đốt mảnh vụn sơn trong lò chuyên dụng. Thế nhưng, từ khi đi vào sản xuất, HVS chẳng hề xây dựng lò chuyên dụng để đốt. Nix qua sử dụng được HVS cho xe chở thẳng ra đổ ở sườn núi thuộc thôn Mỹ Á (cách nhà máy khoảng 2,5km), lộ thiên thành đống, thành gò cao như núi. Vào những ngày có gió, bụi nix thải độc hại phát tán bao trùm đen kịt mọi ngóc ngách ở xã Ninh Thuỷ. Không chỉ việc đổ nix thải độc hại, quá trình HVS bắn nix còn gây ô nhiễm tệ hại hơn, đầu độc không khí, nguồn nước hai thôn quanh nhà máy là Ninh Yển và Mỹ Giang (xã Ninh Phước). HVS thực sự trở thành điểm nóng ô nhiễm môi trường nổi cộm trong cả nước, danh tính và “thành tích” xâm hại môi trường không kém Vedan. Tại quyết định số 64/2003 của Thủ tướng Chính phủ về việc xử lý các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, HVS bị đưa vào “sổ đen” phải xử lý triệt để việc gây ô nhiễm môi trường qua nix thải, bụi và nước thải trong thời hạn 2003 – 2006. Thế nhưng, có vẻ như HVS “lờn thuốc”, cứ tiếp tục nhập nix về, bắn và thải nix “vô tư”. Mỗi đợt người dân quanh nhà máy bức xúc, công luận lên án quyết liệt, HVS lại đối phó: giảm cường độ phun, phun vào ban đêm (tránh bị cơ quan chức năng kiểm tra), che chắn sơ sài chỗ phun, che tạm nilông ở núi nix thải (trên đỉnh vẫn lộ thiên để tập kết nix thải hàng ngày). Vào những ngày gió bấc, dân chúng hai thôn Mỹ Giang và Ninh Yển vẫn bị bụi nix “tra tấn”. Nắng, gió không mấy khó khăn để xé toang lớp nilông che tạm núi nix thải, bụi nix lại “tung hoành”.

Vì sao Hyundai – Vinashin vẫn “ám sát” môi trường?

Nhờ nguồn tin người dân địa phương phát hiện, sáng 25.6, một nhóm phóng viên trực tiếp chứng kiến từng đoàn xe tải ben hạng nặng ngang nhiên nối đuôi nhau chở nix từ nhà máy lên đổ ở bãi thải. Tại hiện trường, các phóng viên điện thoại “mách” phó giám đốc sở TNMT Khánh Hoà Mai Văn Thắng. Thật bất ngờ, vị này xác nhận có biết sự việc và nói, HVS có văn bản xin nix từ nhà máy ra đổ, sở có văn bản cho phép. Hỏi số lượng bao nhiêu, đáp 18.000 tấn(!). Hỏi sở có xin ý kiến UBND tỉnh? Đáp có xin, tỉnh đồng ý.

Sau đó, nhóm phóng viên lập tức đến sở TNMT, lên thẳng phòng giám đốc Lê Mộng Điệp. Ông Điệp cho biết, ngày 11.6, HVS có văn bản xin vận chuyển khoảng 18.000 tấn nix thải trong kho ra kho nix của Khoáng sản luyện kim Hà Nội để lấy mặt bằng xây dựng phân xưởng và nhà máy, cam kết việc vận chuyển đảm bảo bảo vệ môi trường. Ngày 22.6, Sở có công văn 1674 gửi HVS, cho phép vận chuyển. Công văn có đoạn: “Sở TNMT đã kiểm tra thực tế và có ý kiến như sau:

Số nix thải mà HVS xin chuyển ra kho số 1 là lượng nix đã qua sử dụng, được lưu giữ trong khuôn viên nhà máy từ năm 2008 đến nay; qua kiểm tra, sở TN–MT thấy lượng nix thải này gồm hai khu vực được che phủ bạt kín, đang được lưu giữ tại vị trí mà HVS dự kiến xây dựng phân xưởng phục vụ việc đóng mới. Ngoài ra số lượng hạt nix chưa sử dụng được nhập về từ đầu năm 2010 hiện cũng được che phủ và bảo quản gần khu vực này”.

Công văn yêu cầu HVS không vận chuyển khi trời có gió lớn, phủ bạt cho xe trong quá trình vận chuyển.

Ngày 23.6, HVS gửi báo cáo kế hoạch vận chuyển nix đến sở TN–MT, với nội dung: số lượng nix khoảng 18.000 tấn; thời gian thực hiện từ 24.6 đến 15.7; cam kết không vận chuyển khi có gió to, che phủ bạt xe chở nix (thực tế nhiều xe không che bạt).

Vậy là quá rõ! Chế tài của thanh tra bộ TN–MT đối với HVS lại bị chính cơ quan chức năng của địa phương là sở TN–MT huỷ bỏ. Lẽ ra, khi được báo chí “mách”, lãnh đạo UBND tỉnh phải lập tức lệnh ngừng ngay việc vận chuyển nix trái phép. Thế nhưng, thay vào đó là động thái đùn đẩy trách nhiệm, làm ngơ cho HVS tiếp tục đầu độc môi trường.

Cổ phiếu công ty Zijin gây ô nhiễm bị tẩy chay

Làm rò rỉ nước thải khiến hàng ngàn tấn cá chết, lại báo cáo trễ, công ty mỏ Zijin bị các nhà đầu tư quay lưng trên thị trường chứng khoán Hong Kong.

Cổ phiếu công ty mỏ Zijin bị rớt giá 8,4% hôm qua (13.7), sau khi báo chí địa phương loan tin một mỏ đồng của công ty bị buộc đóng cửa vì để rò rỉ nước độc ra ngoài sông Ting, tỉnh Fujian phía đông Trung Quốc. Trước đó, sở chứng khoán Hong Kong cấm giao dịch chứng khoán của Zijin, vì công ty này chậm trễ báo cáo sự cố rò rỉ. Mãi đến đầu tuần này Zijin mới báo cáo với sở chứng khoán Hong Kong về sự cố nói trên, trong khi công ty phát hiện sự cố rò rỉ từ ngày 3.7. Bà Helen Lau, nhà phân tích của UOB-Kay Hian Ltd ở Hong Kong nhận xét: “Hai ngày liên tục rớt giá cho thấy các nhà đầu tư quan tâm đến thái độ của Zijin đối với trách nhiệm xã hội trong các vấn đề như môi trường”.

Người phát ngôn Zhao Jugang của Zijin giải thích sự cố xảy ra khi mực nước ngầm dâng cao quá nhanh vì mưa dầm trong mấy tuần nay, phá huỷ lớp chống thấm dưới đáy hồ xử lý nước thải, làm nước thải có chứa axít đồng và sulfate thấm ra ngoài. Zijin ước tính khoảng 9.100m3 nước độc tràn ra ngoài sông Ting.

Tân Hoa Xã cho biết sự cố làm gần hai triệu ký cá trong hồ tự nhiên Mianhuatan và dưới sông Ting chết. Dân địa phương mô tả mùi cá chết từ hồ Mianhuatan bay xa cả 10km.

Ông Zhao cho biết, Zijin phải bồi thường cho ngư dân địa phương hơn 700.000 USD, chưa tính các khoản phạt. Chính phủ yêu cầu Zijin đền cho ngư dân ở mức giá 3 nhân dân tệ /kg cá chết.

Vụ rò rỉ này xảy ra ở mỏ đồng Zijinshan, chưa đầy hai tháng sau khi bộ Bảo vệ môi trường Trung Quốc yêu cầu công ty này phải cải tạo nâng cao hệ thống xử lý nước thải, chống ô nhiễm môi trường. Nhật báo Trung Quốc cho biết hồi tháng năm vừa qua, bộ Bảo vệ môi trường chỉ mặt 11 công ty hàng đầu không thực hiện công tác bảo vệ môi trường, trong đó Zijin đứng đầu danh sách.

Tân Hoa Xã nhắc lại cơ quan môi trường từng ra lệnh đóng cửa mỏ vàng Ngũ Long của Zijin ở thành phố Dandong, tỉnh Liêu Ninh hồi tháng 7.2008 vì công ty này làm ô nhiễm nguồn nước uống của hơn 210.000 người ở thành phố gần đó. Zijin sản xuất 12.800 tấn khối đồng mỗi năm, là nhà sản xuất đồng lớn thứ ba của Trung Quốc, và công ty sản xuất vàng lớn nhất Trung Quốc.

B.B (AFP, THX)


Ngư dân dồn cá chết trong hồ Mian Hua Tan vào bao để chính quyền xử lý

Người tiêu dùng khôn ngoan, có ý thức và có trách nhiệm nên thể hiện quyền lực của mình, bằng cách tẩy chay không chỉ cổ phiếu của những công ty gây ô nhiễm môi trường, mà còn tẩy chay luôn tất cả những hàng hóa của họ.