Giai thoại về bản Xô-Nát ánh trăng
…Khoảng gần 200 năm trước đây, ở miền tây nước Đức, nằm bên bờ sông Ranh lịch sử, có một thị trấn bé nhỏ và nghèo nàn. Đó là thành phố Bon ngày nay, quê hương của nhà soạn nhạc Bê-tô-ven vĩ đại.
Tối hôm đó, có một người đàn ông đang dạo bước tha thẩn. Từ căn nhà nhỏ cuối ngõ vọng ra tiếng đàn pi-a-nô ấm áp, thanh thản, toả vào không gian tịch mịch. Âm điệu “quý phái” kia giữa nơi tối tăm này làm người đàn ông chú ý và đến bên cửa sổ lắng nghe. Giai điệu say sưa vang ngân bỗng vấp váp, một nốt chói lên và tiếng đàn dừng lại. Có tiếng nói yếu ớt của một người con gái:
- Đoạn này khó quá, lại hỏng, ước gì được nghe Bê-tô-ven đàn, chỉ một lần thôi, thì thật là hạnh phúc…
Có tiếng trầm trầm, giọng đàn ông:
- Nghe đâu dạo này Bê-tô-ven đang biểu diễn ở đây thì phải. Nhờ trời qua khỏi cơn túng quẫn thì tốn bao nhiêu anh cũng mua vé để em đi xem một buổi…
Tiếng nói đầy trìu mến của người đàn ông hạ thấp xuống, xen lẫn tiếng thở dài:
- Ôi, dạo này sinh hoạt còn khó khăn quá, em cố gắng chờ, biết đâu dịp may chẳng đến.
- Anh ạ, em mong thế thôi, chắc không làm bận lòng anh chứ !
Tiếng cô gái cảm động, nghẹn ngào, nghe buồn buồn, cứ lan xa, lan xa…
Rồi lại yên lặng…
Từ nãy, người đàn ông đứng nghe bên cửa sổ, bước đến gần cửa ra vào, đưa tay lên gõ cửa và nhẹ nhàng bước vào nhà.
Trong căn nhà tối tăm, chỉ có ngọn nến leo lắt. Nghe tiếng động, người đàn ông chủ nhà vội đứng lên hỏi: “Thưa… ngài là ai, chẳng hay có việc gì ?”. Chủ nhà dáng cao lớn nhưng xanh xao, đang ngồi khâu giầy, bên những chiếc dùi, những mảnh da lớn nhỏ.
Ông khách lạ cảm thấy lúng túng, ấp úng nói: “Thưa, tôi là… nhạc sĩ, nhân qua đây thấy có đàn pi-a-nô xin vào dạo chơi để gia đình thưởng thức”.
Chủ nhà và người em gái buồn rầu, ngần ngại nói: “Thật vô cùng sung sướng cho chúng tôi, nhưng nhà bần hàn, biết lấy gì tạ khách !”.
Ồ, Không sao, xin lỗi, lúc nãy tôi đã nghe trộm câu chuyện, nhân biết chút đàn pi-a-nô nên đánh bạo vào chơi !
“Thực là may mắn ! - Người đàn ông chủ nhà nói và thầm nghĩ: À, ra đây không phải là nhạc sĩ như nhiều nhạc sĩ nghèo khổ khác ở Bon thường đi bán rong nghệ thuật để sống”.
Đến bây giờ, người thiếu nữ mới quay mặt nhìn ra. Trên gương mặt non trẻ, ánh sáng đôi mắt không còn nữa. Thì ra, đây là một cô gái mù, em của người thợ giầy, chủ căn nhà lụp xụp này.
Nhạc sĩ đứng lặng, chợt hỏi:
- Xin phép hỏi cô, cớ sao cô kém mắt mà còn tập được bản nhạc khó như vừa rồi ?
Một nét buồn thoáng qua lẫn chút tự hào trên khuôn mặt thơ ngây của cô gái.
- Thưa, vì trước nhà tôi là một toà lâu đài, có một vị nữ công tước hay đàn bản nhạc này nên tôi nhớ và đánh lại.
Không đợi mời, ông khách lạ bước đến bên đàn và ngồi dạo những âm thanh êm dịu. Các ngón tay lướt trên phím trắng muốt thả vào không gian những nốt nhạc lấp lánh, lấp lánh… Người biểu diễn say sưa, hai thính giả cũng say sưa. Âm nhạc đang ngợi ca những tình cảm cao đẹp nhất của con người, khiến trong phút chốc người ta quên cả căn nhà nhỏ tối tăm có chiếc đàn pi-a-nô cũ kĩ, có những đôi giầy rách.
Tiếng đàn vừa dứt, một ngọn gió thoảng vào làm cây nến lung lay rồi vụt tắt. Mặt trăng ló ra khỏi đám mây, ánh trăng tràn vào nhà.
Chủ nhà như bừng tỉnh, vội hỏi:
- Chết ! Xin ngài cho biết quý danh ?
Không trả lời, ông khách lạ lại ngồi xuống đàn, cảm hứng dào dạt. Chiếc đàn lại vang lên bản Xô-nát giọng Pha trưởng, bản nhạc cô gái đang tập lúc nãy.
Vui sướng, mừng rỡ hai anh em cùng kêu lên:
- Trời … chính ngài là …
- Vâng ! – Và khách đứng dậy cáo từ ra về, nhưng hai anh em vội nài nỉ người khách ở lại với một tấm lòng thiết tha.
Phải, đó chính là Bê-tô-ven. Ông đã từng sống trong cảnh nghèo, đã từng biểu diễn ở khắp châu Âu, và được hoan nghênh nhiệt liệt. Nhưng giữa bọn vương giả, quý tộc, giữa bọn “vừa gặm đùi gà, vừa thưởng thức âm nhạc”, chưa bao giờ ông tìm được cảm xúc mạnh mẽ và tình cảm thanh cao như lúc này.
Một lần nữa, Bê-tô-ven ngồi xuống dạo đàn theo tuỳ hứng. Âm nhạc tuôn chảy dào dạt trên phím. Giai điệu êm nhẹ như những dải mây bạc, lúc toả rộng bao la như biển cả, lúc như mặt trăng nhô lên từ mặt biển rực rỡ. Ánh sáng kì diệu toả lan trên bờ cát trắng tinh như muôn ngàn viên ngọc kim cương. Ánh sáng chạy đến những miền rừng rậm hoang vu, toả ra cánh đồng phì nhiêu, nô đùa trên sóng nước lăn tăn… Rồi nét nhạc chuyển sang nhịp nhàng, mờ ảo như vũ khúc của các nàng tiên trong thần thoại. Nhạc điệu cứ trào ra theo cảm xúc tràn trề, dồn dập. Phím đàn líu lại như không diễn tả nổi kịp những tình cảm đẹp đẽ, phong phú ấy, nghe như ngàn vạn tiếng reo, tiếng sóng vỗ bay lên bồng bềnh ngợi ca những gì đẹp đẽ nhất, vĩ đại nhất.
Khách ra về lúc nào, trong cái dư âm ngây ngất đó, chủ nhà vẫn vô tình không biết.
Ngay đêm đó, bản nhạc được ghi lại. Một tuyệt tác âm nhạc ra đời - một trong những thành công lớn của Bê-tô-ven đến ngày nay cả thế giới vẫn còn ngưỡng mộ. Đó là bản nhạc Xô-nát số 8 hay còn gọi là Xô-nát Ánh trăng ( Moonlight sonata )...
(Hoàng Lân )
... Thì cứ say cho xa đừng phải nhớ.
Thì cứ điên cho đổ vỡ đừng buồn...