Chủ đề: Dương hoa (Yên Dĩ Quân - Trung Quốc)

Vừa rồi nhân nói chuyện với một người bạn, tìm trong Tuỳ Viên thi thoại (của Viên Mai) có một bài viết trích một số câu tuyệt hay vịnh hoa liễu, trong đó có bài bát cú dưới đây, xin dịch ý để mọi người cùng dịch, và cũng là muốn giới thiệu với mọi người.

Tác giả: Yên Dĩ Quân 燕以均, đời Thanh, có lẽ là sống cùng thời với Viên Mai. Trong Tuỳ Viên thi thoại không chép tên bài thơ, Dương hoa là tên mình tạm đặt.

楊花
小院無端點綠苔，
問他來處費疑猜。
春原不是一家物，
花竟偏能离樹開。
質潔未堪污道路，
身輕容易上樓臺。
隨風似怕兒童捉，
才扑闌榦又卻迴。

Dương hoa
Tiểu viện vô đoan điểm lục đài,
Vấn tha lai xứ phí nghi sai.
Xuân nguyên bất thị nhất gia vật,
Hoa cánh thiên năng ly thụ khai.
Chất khiết vị kham ô đạo lộ,
Thân khinh dung dị thướng lâu đài.
Tuỳ phong tự phạ nhi đồng tróc,
Tài phác lan can hựu khước hồi.

Hoa liễu
Viện nhỏ bỗng dưng lấm chấm rêu xanh,
Mới nghi ngờ hỏi thử xem từ đâu mà tới.
Xuân vốn không phải là vật của chỉ một nhà,
Hoa cuối cùng lìa cây mà nở.
Chất trong sạch chưa chịu được bụi bặm trên đường,
(Vì thế) thân nhẹ nhàng bay hướng lên lầu.
Bay theo gió, sợ trẻ con tìm bắt,
Đập nhẹ vào lan can, lại trở về.

Ở câu cuối cùng, theo mình trở về ở đây chính là rơi xuống rồi "hoá kiếp" thành rêu.

Viện bỗng chấm rêu thật lạ thay,
Nghi ngờ ướm hỏi để mà hay.
Xuân không phải vật riêng ai giữ,
Hoa mới lìa cành để nở đây.
Cao khiết chưa kham đường bụi bặm,
Nhẹ nhàng bay hướng ngọn lâu đài.
Gió đưa sợ trẻ đâu tìm bắt,
Đập nhẹ lan can rụng chốn này.

Viện nhỏ đột nhiên lấm chấm rêu
Nghi ngờ hỏi thử đến tại đâu
Chẳng của riêng ai xuân tự tại
Lìa cành để nở nụ hoa chào
Bụi bặm đường dài thân chẳng chịu
Nhẹ nhàng bay lên hướng ngọn lầu
Sợ trẻ tìm bắt nương theo gió
Đập nhẹ lan can rụng tựa ngâu

Uhm... Bài này buồn cười nhỉ! Hình như nghĩa sai hết rồi anh ạ! Nhưng em rất thích đọc những bài như thế này! Thích đọc mà không dịch được cứ thấy sao í. Đang tập dần nhá!

Trong bài viết đó của Viên Mai còn trích nhiều câu tuyệt phẩm vịnh hoa liễu nữa, tiếc là những câu này mình không dò tìm được toàn bài:

春如短夢初離影，人在東風正倚闌。
Xuân như đoản mộng sơ ly ảnh, Nhân tại đông phong chính ỷ lan.
Xuân như ảo mộng ngắn ngủi vừa dứt, Người đang tựa lan can ngóng gió đông.
(Tra Tha Sơn 查他山)

不宜雨裡宜風裡，未見開時見落時。
Bất nghi vũ lý nghi phong lý, Mạc kiến khai thời kiến lạc thời.
Không thích trong mưa mà thích trong gió, Không thấy khi nở mà lại thấy khi tàn rụng.
(Hoàng Thạch Mục 黃石牧)

每到月明成大隱，轉因雲熱得佯狂。
Mỗi đáo minh nguyệt thành đại ẩn, Chuyển nhân vân nhiệt đắc dương cuồng.
Mỗi khi đến độ trăng sáng (hoa) thành bậc ẩn giả, Khi mây ấm tới, (hoa) như cuồng điên.
(Nghiêm Toại Thành 嚴遂成)

飄泊無端疑『白也』，輕盈真欲類『虞兮』。
Phiêu bạc vô đoan nghi "Bạch dã", Khinh doanh chân dục loại "Ngu hề".
Không đâu mà phiêu bạt ngỡ như Lý Bạch, Nhẹ nhàng thực như là Ngu Cơ.
(Tiết Sinh Bạch 薛生白)
Bạch dã: trong thơ Đỗ Phủ nhớ Lý Bạch: Bạch dã thi vô địch.
Ngu hề: trong thơ Hạng Vũ gọi Ngu Cơ: Ngu hề, Ngu hề, nại nhược hà.

不知日暮飛猶急，似愛天晴舞欲狂。
Bất tri nhật mộ phi do cấp, Tự ái thiên tình vũ dục cuồng.
Không biết chiều đã xế bóng mà còn bay vội vã, Như yêu ngày trời quang mà múa điên cuồng.
(Vương Cúc Trang 王菊莊)

掠水燕迷千點雪，窺窗人隔一重紗。
Lược thuỷ yến mê thiên điểm tuyết, Khuy song nhân cách nhất trùng sa.
Chim én cướp nước lạc đường trông như ngàn điểm tuyết, Người dòm qua song cách một trùng the.
(Dương Phương Xán 楊芳燦)

願他化作青萍子，傍著鴛鴦過一生。
Nguyện tha hoá tác thanh bình tử, Bàng trước uyên ương quá nhất sinh.
Mong ước được hoá thành bèo xanh, Bên cửa uyên ương đã qua một đời.
(Dương Phương Xán 楊芳燦)

春盡不堪垂老別，風停亦解步虛行。
Xuân tận bất kham thuỳ lão biệt, Phong đình diệc giải bộ hư hành.
Xuân hết không kham nổi tuổi già ly biệt, Nơi đình gió cũng giả đi đi lại lại.
(Phương Chính Chú 方正澍)

風便有時來硯北，月明無影度牆東。
Phong tiện hữu thời lai nghiễn bắc, Nguyệt minh vô ảnh độ tường đông.
Có khi thuận gió đến bên nghiên mực, Khi trăng sáng, không có bóng vượt tường đông.
(Tiền Lý Thanh 錢履青)

怪他去後花如許，記得來時路也無？
Quái tha khứ hậu hoa như hứa, Ký đắc lai thời lộ dã vô ?
Thật lạ là khi đi thì hoa như vậy, Mà sao khi đến đường không thấy gì ? (Khi bay đi thì đầy đường, mà sao không thấy khi nó tới)
(Nghiêm Hải San 嚴海珊)

Còn câu này cũng trong "Tuỳ Viên thi thoại" nhưng ở bài khác:
我比楊花更飄蕩，楊花只是一春忙。
Ngã tỷ dương hoa cánh phiêu đãng, Dương hoa chỉ hữu nhất xuân mang.
Ta so với hoa liễu thì còn phiêu đãng hơn, Hoa liễu chỉ bộn bề có một mùa xuân mà thôi.
(Thạch Nhu 石柔)
Bài này đã có trên TV: http://www.thivien.net/vi...ID=8XwgkWCLtrvBAg5nDUG_wQ

Bạn Điệp cho Sabina hỏi tí, câu 4 "hoa cuối cùng lìa cây mà nở" là ý gì? Sabina nghe thấy có vẻ khg hợp logic lắm!

Theo em thì có lẽ đấy chính là hoa liễu. Khi hoa rụng chính là lúc hoa nở!Đấy là theo em hiểu thì như thế! VÌ đây là vịnh hoa liễu mà!

Vịnh hoa liễu
Bỗng đâu Viện nhỏ điểm rêu xanh,
Hỏi thử cho hay rõ ngọn ngành.
Xuân chẳng chờ ai riêng chiếm giữ,
Hoa đành theo gió nở lìa cành.
Sạch trong chưa gợn màu trần bụi,
Nhẹ uốn định gieo bóng Viện xinh.
Theo gió lại e trẻ đón bắt,
Lan can lưu lại kiếp hồi sinh.
(Hoàng Tâm phỏng dịch theo dịch nghĩa của ĐLH, 3-8-2007)

@sabina: ý 2 câu đó là xuân không phải của riêng ai cả, nghĩa là không phải của riêng cây liễu. Hoa nở tượng trưng cho mùa xuân, vì thế hoa không nở riêng cho cây liễu, mới lìa cành mà nở.

@bác HT: bản dịch của bác hay lắm, nhưng riêng cặp câu 5-6 cháu thấy chưa hoàn toàn đúng nghĩa. Bác thử xem thế này xem sao ạ:
Sạch trong không chịu đường trần bụi
Nhẹ cuốn hướng lên phía viện xinh

Nghe giải thích của Cammy và bạn Điệp Sabina vẫn chưa thông lắm, sorry Sabina là dân CNSH mà, hoa lìa khỏi cành để nở, vẫn khg thông. Câu đầu tiên mùa xuân khg của riêng ai thì ok, tới câu hoa lìa cành thì kì cục quá! Vì theo Sabina, hoa lìa cành tức là hoa rụng, mà rụng thì nở thế nào đc nữa?

Tớ thấy có gì đâu nhỉ, tất nhiên nở ở đây ko xét đúng về mặt sinh học :p, khi bông liễu tung trong gió thì thực chất là lúc nó đã tàn rồi, nhưng vì bình thường người ta không nhìn thấy lúc nó nở, nên khi thấy nó bay khắp trời thì hiểu như là nó nở vậy thôi.