Lý Nam đế

Chân mệnh đế vương có thế thôi
Năm năm ngôi báu, đã thôi rồi(1)
Anh hùng không khỏi tuỳ theo số
Nhân kiệt, xem ra cũng chịu Trời
Mở nước Vạn Xuân, mà vận ngắn(2)
Gặp thù muôn kế, lại dòng dôi
Bá Tiên lợi thế! Đành thua trận(3)
Tiền Lý chừng như đã hết thời

(1) Tương truyền, Lý Bí (Tức Lý Bôn) sinh ra đã mang bản mệnh đế vương: Khi gần sinh ông, thân mẫu ông có việc gấp phải đi. Khi đi ngang qua chùa Quang Lang, gặp Trời mưa, lại gần tối, bà vào chùa xin trú đêm. Đến giờ thìn, trong chùa xuất hiện ánh hào quang, rồi rồng vàng giáng xuống, bà trở dạ sinh ra Lý Bí, một câu bé khác thường, mày như vua Nghiêu, mắt như vua Vũ, lưng như vua Thang. Lý Bí lên 7 đã mất cả cha và mẹ, phải ở với chú ruột, sau vào chùa làm tiểu hơn 10 năm. Do chăm chỉ học hành, trở thành người tài, văn võ song toàn, được tôn làm thủ lĩnh địa phương. Sau đó ra làm quan nhà Lương, nhưng ông thấy nhà Lương cai trị tàn bạo, dân chúng lầm than nên đã từ quan, về quê chiêu binh chống lại. Lực lượng nhanh chóng lớn mạnh, có các tướng tài giúp sức như cha con Triệu Túc, Triệu Quang Phục, Tịnh Thiều, võ tướng Phạm Tu đã ngoài 60 tuổi. Cuối năm 541, ông chính thức khởi binh. Tướng nhà Lương là Tiêu Tư biết không chống nổi bèn đầu hàng, Lý Bí chiếm thành Long Biên, sau đánh xuống phía Nam, làm chủ toàn bộ Giao Châu. Năm 544, nhà Lương phản công nhưng không đánh được. Lúc đó vua Lâm Ấp lợi dung Lý Bí đang bận đối phó với nhà Lương, cho quân tiến đánh. Lý Bí cử võ tướng Phạm Tu đánh tan quân Lâm Ấp.
Năm 544, Lý bí lên ngôi, xưng đế, định đô ở cửa sông Tô Lịch, đặt tên nước là Vạn Xuân. Sau năm năm ở ngôi, đến năm 548, ông bị bệnh nặng, qua đời.
(2) Đặt tên nước là Vạn Xuân với hy vọng đất nước mãi mãi yên bình, hạnh phúc. Nhưng Lý Nam Đế chỉ ở ngôi được 5 năm.
(3) Trần Bá Tiên là tướng nhà Lương nổi tiếng tàn bạo và giầu khinh nghiệm chinh chiến, cầm quân.Y lợi dụng khi nước Vạn Xuân chưa tạo được căn cơ chắc chắn, liền đem quân đánh sang, khiến Lý Nam Đế thua liền hai trận lớn ở Chu Diên và cửa sông Tô Lịch, phải rút về Gia Ninh(Nay thuộc Vĩnh Phú) rồi chạy về hồ Điển Triệt, lợi dụng thế sông hồ lớn dề phòng thủ. Lý Nam đế huy động hơn hai vạn quân, thuyền bè đóng kín mặt hồ, khiến quân Lương không dám tấn công. Nhưng Bá Tiên kiên quyết bắt quân tiến đánh vì y biết quân Lý Nam đế sau hai trân thua lớn còn đang hoang mang. Đồng thời vận may lại giúp kẻ địch, vì một hôm, vào nửa đêm, nước sông bỗng nhiên lên cao, tràn vào hồ, quân địch có lợi thế xuôi chiều nước, tiến quân khiến quân Lý Nam đế tan vỡ, phải lui về đông Khuất Lão (Thuộc Phú Thọ). Lý Nam đế giao quyền lo việc nước cho Triêu Quang Phục, rồi đem quân đánh Bá Tiên. Năm 548, Lý Nam Đế qua đời.