Đất cằn

Mô gò cằn mấy bụi dứa hoang
Nơi hằng ngày ghé nghỉ Phan Dương
Một lưỡi rựa cùn mắc trên gánh củi
Quen thuộc quá với những lời than tủi
Người đã nghèo, gò cũng chẳng giàu hơn
Chỉ nhìn nhau thầm lặng, héo hon.

Bỗng một sáng gò nghe anh khẽ hát

Ôi tiếng hát rợp màu tươi mát
Cỏ nương ngô lay rung phấn cờ
Cỏ đồng khoai cuộn vồng củ, nhấp nhô
Cỏ ruộng nước uốn cần câu lúa mẩy

Anh bạn nghèo ơi, có gì vui vậy
Trên mảnh quê này bao lớp ông cha
Cuốc vào đâu cũng gặp đất gan gà
Tiếng sỏi sạn cộm vào gan ruột ?
Nhưng
Buổi sáng ấy cái nghèo đã hát
Bên đôi ky thế gánh củi cành
Và lưỡi cuốc han thay lưỡi rựa trành
Ấy bởi Phan Dương đã một đêm nghĩ kịp
Đất nghèo, đất kiệt
Đất cũng như người
Phải thay đổi cuộc đời
Từ trong hòn đất
Một gánh củi không nuôi ba ngày công chặt
Cả giải đất cằn không nuôi số người sống chật
Đời cha xưa đất hút hết mồ hôi
Con cháu giờ đây phải xoay lại thế bồi

Từ đấy, trên mô ngày ngày đến trải
Những gánh nặng lặc lè trong nắng cháy

Đất – ô hay, đâu thiếu đất trên gò ?
Không - Đất mùn đen lẫn đất đỏ phù sa
Đất sực mùi sình, đất ngầu nước hến
Ôi, đất, đất như người thương đã đến
Mặt gò cằn bỗng rạo rực hơi men
Cánh ong nào theo mật dõi bay lên.

Rồi tay trồng trọt nối theo tay bồi đắp
Gò nằm nghe gió lay tược bắp
Dòng nhựa con chuyến nhẹ vồng khoai
Chồi hạt non he hé tách mày.

Bè bạn, xóm giềng thương anh lận đận.
Giúp chiếc nón, nhưng che sao hết nắng
Khắp mặt gò cơn hạn cũng lần sang
Nỗi tai ương của cả mùa màng.
*
Nhưng đôi vai vẫn dày công gánh vác
Nước xa quá, sòng không khau tát,
Ôi Phan Dương như gà trống nuôi con
Vừa tục, vừa bươi, vừa sẻ rộng cánh tròn.
Và gà bố đã thấy bầy con lớn
Nhưng biết trước sẽ có ngày ươn ốm
Còn gì đâu bồi dưỡng cho nbau
Mảnh đất này thiêu cả bãi phân trâu.
Tay gác trán, tay lần ra đầu mối
Sao mướp lại sai trên hầm lấp chuối
Sao vỉa rừng lá ủ, cỏ xanh hơn
Sao nấm dày đơm trên những bài tranh mùn
Sao ? Sao, sao... với ngang trời Bắc đẩu
Qua mái dột hiện lên từng dấu
Phân xanh, phân xanh, nào mất tiền mua
Bờ bãi ơi, cho ta tự bao giờ
Nay mới biết, phải nhanh tay tìm nhận
Cảm ơn, cảm ơn, bãi bờ lênh láng
*
Đã nghe chim se sẽ gọi bầy
Đàn ong về tìm mật tận nơi đây
Người bạn láng giềng ngồi lảy ngô anh biếu
Nghe bếp anh thơm mùi khoai dìu dịu
Biết mùa sau anh có bát cơm đầy
Lây niềm vui, thúc đẩy đến nghìn tay
Màu tươi mát đang vun cao gò đất
Phải được một ngày chuyền nhau rải khắp.
Rồi một hôm mò gò lại lắng nghe
Tiếng hát vang lừng lên khắp đồng quê
Át cả làng xa hơi bom đạn giặc
Ôi tiếng hát rợp màu tươi mát
Có nương ngô lay rung phấn cờ
Cỏ dồn khoai cuộn vồng củ nhấp nhô
Cỏ ruộng nước uốn cần câu lúa mẩy
Như từ buổi sáng hôm nào ấy
Tiếng Pha Dương giữa đôi bụi dứa cằn
Hát, nhằm vào giặc đói tiến quân.