Xuất xứ bài thơ “Tương biệt dạ”

Lúc ở Hà Nội, Huyền Kiêu với thi sĩ Đinh Hùng vốn là bạn thân từ thuở nhỏ. Cho nên khi bắt đầu gia nhập làng báo, làng văn; nhờ người bạn này, mà Huyền Kiêu sớm trở thành bạn thân thiết của Vũ Hoàng Chương, Thạch Lam, Khái Hưng, Nhất Linh, Nguyễn Tường Bách…

Năm 1954, Đinh Hùng vào sống ở Sài Gòn, làm báo và phụ trách chương trình Tao Đàn trên Đài phát thanh Sài Gòn. Trong một lần trò chuyện với bạn (Quốc Nam) về những văn nhân thời tiền chiến, thi sĩ có nhắc đến hai bài thơ của Huyền Kiêu, đó là Tình sầu và Tương biệt dạ. Và theo Đinh Hùng, thì câu thơ đầu của bài Tương biệt dạ, là của nhà văn Thạch Lam.

Lược lại lời thi sĩ kể: Bên Hồ Tây, một đêm chớm thu năm Canh Thìn (1940), chúng tôi cùng kéo nhau ra vườn của Thạch Lam, ngồi nghe cá quẫy, nhìn trăng vời vợi… Một lát sau, Thế Lữ đã về nhà gần đấy rồi, quanh quẩn chỉ còn lại Huyền Kiêu, Thạch Lam và tôi thôi.

Đang buồn vì đôi bạn thân là Khái Hưng và Nhất Linh sắp sửa xa nhau, thì bỗng dưng Thạch Lam khơi mào bằng câu thơ: “Hiu hắt giăng khuya lạnh bốn bề...”, rồi xui Huyền Kiêu hãy làm tiếp đi!... Huyền Kiêu và tôi đều ngơ ngác, vì không hiểu sao hôm nay Thạch Lam lại nhiều... thi hứng đến thế.

Suy nghĩ một hồi lâu, Huyền Kiêu nói:
- Tôi thử đọc cho các anh nghe. Bài thơ nhan đề Tương biệt dạ. Hay, dở tuỳ nghi Thạch Lam và Đinh Hùng giúp sửa lại. Và anh khe khẽ ngâm sau khi giục Thạch Lam vào nhà lấy giấy bút ghi tốc ký…

Vậy là bài thơ Tương biệt dạ, với đầy hình ảnh của Khái Hưng cùng Nhất Linh, đã được chính Thạch Lam mở đầu và do Huyền Kiêu sáng tác. Tình bạn thơ văn giữa chúng tôi thắm thiết là thế đó.

Chỉ mấy tháng sau, bài thơ trên được nhà xuất bản Đời Nay của Tự Lực văn đoàn tuyển in trong Giai phẩm Đời nay xuân 1941, cùng với bài thơ Bài ca man rợ của Đinh Hùng. Đặc biệt, bài Tương biệt dạ còn được hoạ sĩ Đông Sơn (tức Nhất Linh) vẽ tranh minh hoạ.