Cối xay hai thớt sét-dăm*,
Cà nhau bóc vỏ lúa nằm giữa khuôn.
Thớt trên đẫy kéo xoay tròn,
Cà trên thớt dưới gạo còn trấu rơi.
Dăm* cây dương liễu đóng bồi,
Vào hai mặt thớt lúa rơi kẻ nghiền.
Móc cần tai thớt trên viền,
Xoay như bài thái cực quyền tám mươi**.
Tách riêng gạo trấu ra thôi,
Gạo còn lộn trấu sàng rồi, sẩy giê***.
Giê xong lấy gạo lức về,
Qua công đoạn giã, đề huề gạo ăn.
* Dăm là miếng gỗ dương liễu (hay gỗ khác) cứng chắc chẻ kích thước 5 x 5 x 0,2 cm đóng vào 2 mặt tiếp xúc thớt trên, dưới sao cho có kẻ hở giữa các dăm và 2 mặt tiếp xúc thớt vừa hạt lúa lọt vào. Khi xoay thớt trên sẽ ma sát làm tróc vỏ trấu rơi riêng gạo chảy riêng.
** Trên youtube có các bài biểu diễn này gọi là “Đơn nhân thôi thủ 80 thức”.
*** Giê là cho lúa cảy trước ngọn gió hay quạt bay trấu ra ngoài gạo nặng hơn chảy xuống đồ đựng.
Đăng nhập bằng Facebook