Léo Ferré

Léo Ferré (24/8/1916 - 14/7/1993) là một trong ba chàng "ngự lâm" của ca khúc Pháp, được quần chúng âu yếm gọi là ca sĩ-thi sĩ hay thi sĩ-ca sĩ, cùng với Georges Brassens và Jacques Brel. Riêng tôi, tôi muốn thêm một người nữa: Charles Trenet.

Ông sinh tại Monaco, cha Léo Ferré làm giám đốc sòng bạc Casino nổi tiếng của hầu quốc này. Theo lời nhà văn Michel Tournier, thì: "Những năm đầu của thời thơ ấu anh là học sinh nội trú trung học Saint-Charles ở Bordighera do các linh mục trông nom. Bordighera là một tỉnh lẻ trên bờ biển Ý-đại-lợi cách hầu quốc Monaco hai mươi lăm cây số. Ở đấy anh bị húi tóc, bắt mặc đồng phục, đội mũ cát và đọc kinh sùng đạo nhiều giờ mỗi ngày. Và như vậy trong tám năm ròng." Nếu muốn áp dụng phân tâm học, ta có thể coi khoảng thời gian đó như là mầm mống của tinh thần bất khuất, nổi loạn, vô chính phủ, chống-thủ cựu, chống-tôn giáo cao độ và thường trực ở Léo Ferré. Nhưng tôi nghĩ tốt hơn ta không nên đặt tin tưởng quá nhiều vào các lý thuyết của Freud, để giải thích một cách quá suôn sẻ, dễ dàng mọi vấn đề tâm lý, mọi hành vi hay phẩm hạnh, rất phức tạp của một cá nhân. André Breton coi Léo Ferré là một trong số các nhà thơ lớn của thế kỷ 20. Benjamin Péret đã chọn một bài thơ của Ferré (L'amour) cho vào tuyển tập Anthologie de l'amour sublime [Tuyển tập tình yêu tuyệt vời (Albin Michel, 1956)] do ông biên soạn, đặt Léo Ferré ngang hàng với André Breton và Saint-John Perse, ba nhà thơ đương thời còn sống duy nhất có mặt trong tuyển tập này. Nhận định của Breton: "Ta cần viết lại văn học sử khác đi một tí, chỉ vì Léo Ferré."

Léo Ferré sáng tác không ngừng, sáng tác rất nhiều. Ông có một lượng tác phẩm mênh mông. Không chỉ hướng về ca khúc "nhạc nhẹ", mà gồm cả nhạc cổ điển, nhạc opera (La Vie d'artiste, 1954; L'Opéra du pauvre, 1956), nhạc oratorio (La chanson du mal-aimé, thơ Apollinaire, 1954, với dàn nhạc giao hưởng Monte-Carlo, nhờ sự mến mộ của Ông Hoàng Monaco), và điều khiển các dàn nhạc giao hưởng. Ngoài ra ông cũng có viết nhạc cho thơ Rutebeuf, Villon, Baudelaire, Verlaine, Aragon, Rimbaud (Le bateau ivre, 1982; Une saison en enfer, 1991), Apollinaire (Le pont Mirabeau). Như Georges Brassens, Léo Ferré thường làm thơ trước khi sử dụng thơ để làm ca từ. Ông sáng tác mọi thể thơ: cổ điển, tự do, văn xuôi, và ông có viết một cuốn tiểu thuyết chứa đựng nhiều tự sự đời tư — Benoit Misère (Robert Laffont, 1970). Ông đã sống những ngày đen tối ở Saint-Germain-des-Prés trước khi nếm mùi vinh quang và trở thành huyền thoại — huyền thoại của ca nhạc Pháp và của khu phố nghệ sĩ sau thế chiến thứ hai, đã quá vãng.

Tất nhiên, ông tả khuynh, có liên hệ với Đảng Cộng Sản Pháp, có xuống đường trong tháng Năm 68, nhưng ông luôn luôn giữ được tinh thần độc lập. Tất nhiên thơ Léo đầy nhạc, và nhạc Ferré ngập thơ. Thơ, nhạc Léo Ferré vẫn nói về tình yêu, thời gian, sự sống, cái chết... những đề tài vĩnh hằng của thơ ca, nhưng với một cái nhìn hoàn toàn khác lạ, dù ông cũng thuộc nòi thi sĩ "đi trên trời xanh đầu bước trong thành phố, bước trong kinh hoàng đầu đi trên hoang đảo" đã tuyệt giống. Dòng Seine vẫn chảy trong thơ Léo Ferré, như nó đã chảy trong thơ Villon, Apollinaire, Aragon, Prévert, Francis Carco, Pierre Mac Orlan... nhưng Paris của ông không là một thành phố sến của "chuyến métro về Belleville", của "ga Lyon đèn vàng", của "Paris có gì lạ không em". Léo Ferré mất sau cơn bạo bịnh, thọ 77 tuổi.

Tác phẩm chính: Poète... vos papiers! [Thi sĩ... cho xem giấy tờ! (La Table ronde. 1956)]; Léo Ferré (Seghers, 1962); Testament phonographe [Chúc thư máy hát (Édition Poche 10/18, 2001)]; La Mauvaise Graine [Mầm mống xấu (Livre de Poche, 2000)]... Vài ca khúc bất hủ: Jolie môme, Paris canaille, Les poètes, Le piano du pauvre, Paname, Avec le temps, Merde à Vauban...

Léo Ferré (24/8/1916 - 14/7/1993) là một trong ba chàng "ngự lâm" của ca khúc Pháp, được quần chúng âu yếm gọi là ca sĩ-thi sĩ hay thi sĩ-ca sĩ, cùng với Georges Brassens và Jacques Brel. Riêng tôi, tôi muốn thêm một người nữa: Charles Trenet.

Ông sinh tại Monaco, cha Léo Ferré làm giám đốc sòng bạc Casino nổi tiếng của hầu quốc này. Theo lời nhà văn Michel Tournier, thì: "Những năm đầu của thời thơ ấu anh là học sinh nội trú trung học Saint-Charles ở Bordighera do các linh mục trông nom. Bordighera là một tỉnh lẻ trên bờ biển Ý-đại-lợi cách hầu quốc Monaco hai mươi lăm cây số. Ở đấy anh bị húi tóc, bắt mặc đồng phục, đội mũ cát và đọc kinh sùng đạo nhiều giờ mỗi ngày. Và như vậy trong tám năm ròng." Nếu muốn áp dụng phân tâm học, ta có thể coi khoảng thời gian đó như là mầm mống của tinh…