Lương Thế Vinh

Tuổi thơ sáng tạo trò chơi,
Thả diều, đá bóng, câu rồi bẫy chim (1).
Khả năng tính toán kiếm tìm,
Đo lường các vật khó tin kỳ tài.
Cân voi, đo rộng sông dài (2),
Đo cây cổ thụ một bài tính thôi (3).
Thuộc nhanh, mau hiểu,thảnh thơi,
Trạng nguyên khoa Quý Mùi đời Thánh Tông.
“Đại Thành toán pháp” ghi công,
Bốn trăm năm chục năm ròng dùng thi (4).
Nhà Minh giao hảo đương thì,
Văn thư soạn thảo gủi đi các triều.
Vua Minh khen ngợi rất nhiều (5),
Dân gian nhạc lễ ông đều soạn ra (6).
Ông là bác học nước ta,
Tổ nghề toán pháp nước nhà xưa nay (7).

(1) Khi thả diều, diều của Vinh thường vẫn lên cao hơn, có hình dáng khác lạ. Vinh cắt một khúc dày mướp đã già cỗi, chẻ và vót mỏng thành một cái mang rồi căng trên một thanh tre mảnh uốn cong hình chữ U thành một cái “ve”. Buộc chiếc ve này lên diều rồi thả lên trời. Gió thổi, màng rung lên kêu ve ve nghe rất thích.
(2) Dắt voi lên thuyền làm dấu ngấn nước thuyền chìm dưới nước, dắt voi xuống chất các cục đá cho thuyền chìm đến ngấn nước, rồi cân các cục đá tổng cộng lại.
(3) Đo cây cổ thụ,thay vì trèo lên cây như lời đề nghị của một người, Lương Thế Vinh lấy một cây gậy, đo chiều dài của nó rồi dựng gậy trên mặt đất, đo chiều dài cây gậy, đo bóng cây, đo bóng gậy. Đo khoảng cách từ chỗ cắm gậy đến gốc cây cổ thụ. Ngày nay ta biết ông áp dụng tam giác đồng dạng tính ra.
(4) Ông tiến hành biên soạn tác phẩm Đại thành toán pháp, một tài liệu toán học sau đó được chính thức đưa vào chương trình thi cử suốt 450 năm trong lịch sử giáo dục Việt Nam.
(5) Ngoài công việc hàn lâm trong triều, Lương Thế Vinh còn được vua giao việc soạn thảo những văn thư ngoại giao với nhà Minh. Triều Minh thường khen ngợi những văn thư ngoại giao này.
(6) Lương Thế Vinh cũng có những nghiên cứu về âm nhạc dân gian, như hát chèo. Ông được vua Lê Thánh Tông giao cho cùng Thân Nhân Trung và Đỗ Nhuận chế định ra các lễ nhạc của triều đình.
(7) Ông cũng được xem là người chế ra bàn tính gẩy cho người Việt, lúc đầu làm bằng đất rồi bằng trúc, bằng gỗ, sơn màu khác nhau, đẹp và dễ tính, dễ nhớ..