03. Khuyển

Muông nghe nói giận đau phế phủ
Liền chạy ra sủa mắng vang tai
Trời đã sinh các hữu kỳ tài
Lớn việc nặng bé thì việc nhẹ
Bởi vì đó lớn vai lớn vế
Thì chuyên lo nông bổn cày bừa
Còn như đây ốm yếu chân tay
Cũng hết sức gia trung xem xét
Trách sao khéo bới lông tìm vết
Giận thày lay vạch lá tìm sâu
Ai ai đều phận thú như nhau
Khắn khắn cũng một lòng thờ chủ
Kẻ điều kia người thì việc nọ
Đứa coi ngoài có đứa giữ trong
Đêm năm canh con mắt như chong
Đứa đạo tặc nép oai khủng động
Ngày sáu khắc lỗ tai bằng trống
Đứa gian tham thấy bóng hãi kinh
Lại đến ngày kỵ lạp tiên sinh
Cũng hết sức săn chồn đuổi sóc
Bao quản chui gai lướt góc
Chi nài múa mỏ lòn hang
Anh trâu sao chẳng biết thương?
Nỡ lại nói lời sanh nạnh?
Ăn thì cơm thừa canh cặn
Ăn thì môn sượng khoai sùng
Tới bữa ăn chẳng luận ít nhiều
Có cũng rằng không, không cũng chớ
Trâu rằng trâu ăn rơm với cỏ
Mà còn có một thằng chăn
Tốn áo quần cùng tốn cơm ăn
Nỗi lại tới gạo tiền đằng khác
Tính chắt lót một năm hai đạt
Về thằng chăn đã hết một trâu
Cũng mạnh cày mạnh kéo nên giàu
Hãy cho nhẹm mình trâu là quí
Vốn như đây gia tài ủy ký
Mà chủ không tốn kém đồng nào
Nếu không muông coi trước giữ sau
Thì của ấy về tay kẻ trộm
Trâu biết nói trâu không biết xét
Suy mình muông công nghiệp đã dày
Khi sống thì giữ gìn của đời
Khi thác xuống giữ cầu âm giái
Người có phước muông đưa qua khỏi
Ai vô nhơn qua chẳng đặng đâu
Chủ có lòng suy trước xét sau
Khi lâm tử gạo tiền tống táng
Chủ đã có công dày ngãi rộng
Muông dễ không tiếp rước đãi đưa?
Thấy anh trâu chưa biết căn do
Nói vài chuyện kẻo chê muông dại
Trâu với muông hai đàng đối nại
Chủ nghe qua khó nỗi xủ phân
"Thôi thôi đừng nhĩ ngã thiệt hơn
Phú lưỡng bạn dĩ hoà vi quí"